سرطان پوست
سرطان پوست به سه شکل ممکن است اتفاق افتد. این ۳ حالت به ترتیب افزایش خطر از قرار زیر می باشند:
۱) کارسینوم سلول بازال(اپیتلیوما)
۲) کارسینوم سلول سنگفرشی
۳) ملانوم
کارسینوم سلول بازال و کارسینوم سلول سنگفرشی شایعترین اشکال بروز سرطان پوست می باشند. این دو شکل از سرطان پوست را با هم بعنوان سرطان پوست غیر ملانومی نیز ذکر می کنند. ملانوم عموماً جدی ترین شکل از سرطان پوست می باشد زیرا تمایل به گسترش(متاستاز) سریع به بقیه ی بافتهای بدن را دارد.
● کارسینوم سلول بازال چیست؟
کارسینوم سلول بازال شایعترین شکل سرطان پوست می باشد و بیش از ۹۰ درصد از موارد سرطان پوست در آمریکا را شامل می گردد. این نوع سرطان تقریباً هیچگاه به دیگر بافتهای بدن گسترش پیدا نمی کند. با این حال ممکن است رشد کند و به بافت اطراف تهاجم پیدا کند.
▪ عوامل خطر ایجاد سرطان سلول بازال چیست؟
پوست روشن و تابش آفتاب دو عامل خطر مهم برای ایجاد کارسینوم سلول بازال می باشند. با این وجود حدود ۲۰ درصد از این سرطانها در مناطقی از بدن همچون سینه ، پشت ، بازوها ، پاها و پوست سر اتفاق می افتند که در معرض تابش آفتاب قرار ندارند. صورت شایعترین ناحیه برای پیدایش ضایعات کارسینوم سلول بازال است. تضعیف سیستم ایمنی بوسیله ی بیماری یا داروها نیز می تواند فرد را به ایجاد کارسینوم سلول بازال مستعد کند. بر اساس گزارشات انستیتوی ملی سلامت ایالات متحده ، تابش اشعه ی ماورای بنفش(UV) ناشی از نور خورشید علت عمده سرطان پوست است. منابع مصنوعی ایجادکننده ی نور ماورای بنفش مثل لامپ های خورشیدی و دستگاه های های برنزه کننده نیز می توانند ایجاد سرطان پوست کنند. خطر ایجاد سرطان پوست به ناحیه ای که افراد زندگی می کنند، نیز بستگی دارد. افرادی که در نواحی با میزان بالای تابش UV زندگی می کنند، بیشتر در معرض خطر سرطان پوست قرار دارند. به عنوان مثال در ایالات متحده ، در تگزاس میزان سرطان پوست بیش از مینسوتا که نور آفتاب ضعیف تر است، می باشد. در دنیا سرطان پوست در آفریقای جنوبی و استرالیا که مناطقی با میزان بالای تابش اشعه ی ماورای بنفش هستند ، بیشترین میزان را دارد. بعلاوه سرطان پوست با میزان اشعه ی ماورای بنفشی که افراد در طول عمر دریافت کرده اند، نیز ارتباط دارد. بیشتر سرطانهای پوست بعد از سن ۵۰ سالگی بروز می کنند، اما اثرات تخریب کننده ی آفتاب بر پوست در سالهای اولیه ی زندگی آغاز می گردد. بنابراین، برای پیشگیری از بروز سرطان در سالهای بعد ، باید محافظت از پوست از سنین کودکی شروع شود.
▪ شکل ظاهری کارسینوم سلول بازال چگونه است؟
کارسینوم سلول بازال معمولاً بصورت یک برجستگی کوچک گنبدی که اغلب با عروق کوچکی بنام تلانژکتازی پوشیده شده است،خود را نشان می دهد. این نقطه ی برجسته اغلب حالت براق و شفاف دارد که گاهی به عنوان pearly از آن یاد می شود. اغلب دشوار خواهد بود که بدون نمونه برداری(بیوپسی) یک خال گوشتی خوش خیم را از کارسینوم سلول بازال افتراق داد. بعضی از کارسینوم های سلول بازال به علت داشتن رنگدانه ی ملانین در خود بجای براق بودن ، تیره تر بنظر می رسند. کارسینوم سلول بازال به آهستگی رشد می کند و برای رسیدن به اندازه ی نسبتاً قابل ملاحظه، ماهها و حتی سالها زمان لازم دارد. هر چند گسترش به بقیه ی بافتهای بدن در کارسینوم سلول بازال نادر است ، ولی اگر نزدیک به اندامهایی چون چشم، گوش و بینی باشد ، می تواند به آنها آسیب بزند و یا آنها را بدشکل سازد.
▪ چگونه کارسینوم سلول بازال تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص مناسب، پزشکان معمولاً تمام یا قسمتی از محل ضایعه را با بیوپسی برمی دارند. اینکار معمولاً با تزریق ماده ی بیحسی و برداشتن نمونه از طریق تراشیدن یک تکه از پوست انجام می شود. از این روش به shaving biopsy یاد می شود.پوستی که با این روش برداشته می شود زیر میکروسکپ از نظر سرطانی بودن بررسی می گردد.
▪ چگونه کارسینوم سلول بازال درمان می شود؟
روش های بسیاری برای درمان موفقیت آمیز کارسینوم سلول بازال با شانس خوب بهبودی ۹۰ درصد و بالاتر وجود دارد. هدف پزشکان برداشتن یا تخریب کامل سرطان با حداقل اسکار(زخم) بعد از عمل است. برای برنامه ریزی مناسب درمانی برای هر بیمار پزشکان مواردی همچون محل ضایعه ، اندازه ی آن ،شانس ایجاد اسکار، سن ، سلامت عمومی و تاریخچه ی پزشکی بیمار را در نظر می گیرند.
▪ روشهای مورد استفاده برای درمان کارسینوم سلول بازال
ـ کورتاژ(تراشیدن) و Desiccation : متخصصین پوست اغلب این روش را که درآوردن کارسینوم سلول بازال با یک وسیله ی قاشقی شکل به نام کورت است ، ترجیح می دهند. Desiccation استفاده از جریان الکتریکی برای کنترل خونریزی و ازبین بردن سلول های باقیمانده ی سرطانی است. پوست بدون بخیه زدن ترمیم می شود. این تکنیک بیشتر مناسب سرطانهای کوچک در نقاط کم خطر مثل تنه و اندامها است.
ـ برداشتن به شیوه ی جراحی: در این روش تومور بوسیله ی جراحی برداشته و محل بخیه می گردد.
ـ درمان بوسیله ی رادیاسیون(اشعه درمانی): پزشکان اغلب از این شیوه برای سرطانهایی استفاده می کنند که درمان به شیوه ی جراحی در آن نواحی مشکل است. برای حصول یک نتیجه ی خوب از نظر زیبایی عموماً به جلسات متعدد درمانی حتی ۲۵ تا ۳۰ جلسه نیاز است.
ـ Cryosurgery : بعضی از پزشکان که آموزش لازم برای استفاده از این روش را دیده اند، از طریق منجمد کردن سلولهای سرطانی به نتایج خوبی دست می یابند.
ـ جراحی میکروسکپی موهز Mohs micrographic surgery: نام بهتر این روش( برداشتن کانسر) که به نام ابداع کننده ی آن دکتر فردریک موهز ثبت شده است، microscopic controlled excision است. جراح تکه ی کوچکی ازسرطان پوست را محتاطانه برمی دارد و در اثنای جراحی را از طریق میکروسکپ مورد بررسی قرار می دهد. زنجیره ی برش و بررسی میکروسکپی مرتب تکرار می گردد تا کارسینوم سلول بازال کاملاً شناسایی و برداشته شود ، بدون اینکه تخمین و یا حدس اولیه ای نسبت به عرض و عمق توده سرطانی داشته باشیم. در این شیوه حداقل بافت سالم اطراف برداشته می شود. میزان بهبودی بسیار بالا بوده و تا ۹۸ درصد میرسد. روش موهز برای کارسینوم های سلول بازال بزرگ ، آنهایی که متعاقب عمل قبلی عود کرده اند یا ضایعاتی که تجربه احتمال بالای عود در این مناطق بعد از درمان با روشهای دیگر را نشان می دهد ، ارجح است. این مناطق پوست سر ، پیشانی ، گوش ها و گوشه های بینی را شامل می گردد. در مواردی که نیاز به برداشتن مقدار زیادی از بافتها می باشد ، جراحانی که این روش را انجام می دهند از همکاری یک جراح پلاستیک در حین عمل بهره می گیرند تا بعد از عمل بهترین نتیجه ی قابل حصول از نظر ظاهری حاصل گردد.
▪ چگونه می توان از کارسینوم سلول بازال پیشگیری کرد؟
اجتناب از نور آفتاب در افراد حساس بهترین راه برای کاهش خطر انواع مختلف سرطان پوست است. پایش منظم افراد مستعد به بیماری، هم با خودآزمایی و هم از طریق معاینات بالینی ، روش خوبی برای افراد در معرض خطر بالا می باشد. افرادی که در حال حاضر به یکی از انواع سرطان پوست مبتلا هستند ، باید آزمایشات و معاینات مرتب پزشکی داشته باشند.
● روش های پیشگیری :
ـ محدود کردن قرار گرفتن در معرض نور آفتاب در تعطیلات
ـ اجتناب از قرار گرفتن در معرض نور آفتاب بدون استفاده از وسایل محافظتی در زمانهایی که حداکثر تابش اشعه وجود دارد .
ـ استفاده از کلاه های با لبه ی پهن و لباسهایی که کاملاً بدن را بپوشاند، در هنگام بیرون رفتن و قرار گرفتن در معرض آفتاب.
ـ استفاده از کرمهای ضد،آفتاب با خاصیت مقاومت در برابر آب که SPF (درجه ی محافظت در برابر آفتاب) آنها ۳۰ و یا بالاتر باشد.
ـ انجام معاینات و آزمایشات مرتب پزشکی و معاینه ی هر ضایعه ی پوستی مشکوک توسط پزشک.
● کارسینوم سلول سنگفرشی چیست؟
· کارسینوم سلول سنگفرشی سرطانی است که از سلولهای سنگفرشی پوست شروع می شود.این سلولها نازک، صاف بوده و در زیر میکروسکپ شبیه فلس ماهی بنظر می رسند. کلمه ی squamous (سنگفرشی) از کلمه ی لاتین squama به معنی فلس ماهی یا مار گرفته شده است. سلولهای سنگفرشی در بافتهایی که سطح پوست را می سازند، پوشش ارگانهای توخالی بدن و مجاری دستگاه تنفس و گوارش یافت می شوند. بنابراین کارسینوم سلول سنگفرشی می تواند در هر یک از این ارگانها حادث شود. کارسینوم سلول سنگفرشی پوست بطور تقریبی شیوعی حدود یک چهارم سرطان سلول بازال دارد. پوست روشن و یک تاریخچه ی قرار گرفتن در معرض نور آفتاب در مورد این سرطان بعنوان عوامل مستعد کننده حتی از کارسینوم سلول بازال نیز مهمتر است. مردان بیش از زنان به این سرطان مبتلا می شوند. الگوی لباس پوشیدن و مدل مو ممکن است در این زمینه نقش داشته باشند. زنانی که که موهایشان روی گوش آنها را می پوشاند خیلی کمتر از آقایان به کارسینوم سلول سنگفرشی در این ناحیه مبتلا می گردند.
●عوامل خطر ایجاد کارسینوم سلول سنگفرشی پوست چیست؟
· مهمترین عامل ابتلا به سرطان سلول سنگفرشی پوست قرار گرفتن در معرض نور آفتاب است.بسیاری از این سرطانها ار یک سری ضایعات پیش سرطانی بنان کراتوز آکتینیک یا آفتابی بوجود می آیند. این ضایعات سالها بعد از اسیب ایجاد شده در پوست در نقاطی مانند پیشانی ، گونه ها و پشت دست ها ایجاد می گردند. آسیب ناشی از آفتاب سالها طول می کشد تا ایجاد سرطان پوست کند. بنابراین این موضوع زیاد دیده می شود که کسانی که در سنین ۲۰ – ۳۰ سالگی مواجهه ی طولانی با نور آفتاب را متوقف کرده اند، دهه ها بعد ضایعات پیش سرطانی و یا سرطانی در پوست آنها ایجاد شود.
▪ چگونه می توان کارسینوم سلول سنگفرشی را تشخیص داد؟
ـ پزشکان برای تشخیص این سرطان همانند کارسینوم سلول بازال از روش نمونه برداری استفاده می کنند. برای اینکار با تزریق بیحسی موضعی ، یک تکه از پوست با یک تیغه ی حلقوی درآورده می شود.به این روش punch biopsy اطلاق می شود. پوست برداشته شده زیر میکروسکپ از لحاظ سلولهای سرطانی بررسی می شود.
▪ درمان کارسینوم سلول سنگفرشی چگونه است؟
روشهای درمان کارسینوم سلول سنگفرشی مشابه کارسینوم سلول بازال است. احتمال متاستاز در مورد کارسینوم سلول سنگفرشی این نکته را حائز اهمیت می سازد که این سرطان در مراحل ابتدایی تشخیص داده و درمان شود.
▪ راه پیشگیری از بروز کارسینوم سلول سنگفرشی چیست؟
اصل کلیدی پیشگیری از ایجاد کارسینوم سلول سنگفرشی محدود کردن مواجهه با نور آفتاب است. که این موضوع حتی نسبت به کارسینوم سلول بازال از اهمیت بیشتری برخوردار است.
▪ تکنیکهای پیشگیری معمول همانند کارسینوم سلول بازال است:
ـ محدود کردن مواجهه با نور آفتا ب در تعطیلات
ـ اجتناب از مواجهه با نور آفتاب بدون داشتن پوشش محافظ در زمانهای اوج میزان اشعه(ساعتهای حدود ظهر)
ـ استفاده از کلاه های با لبه ی پهن و پوشیدن لباسهایی که کاملاً بدن را بپوشاند، در هنگام بیرون رفتن و قرار گرفتن در معرض آفتاب.
ـ استفاده از کرمهای ضدآفتاب با خاصیت مقاومت در برابر آب که SPF (درجه ی محافظت در برابر آفتاب) آنها ۳۰ و یا بالاتر باشد.
ـ انجام معاینات و آزمایشات مرتب پزشکی و معاینه ی هر ضایعه ی پوستی مشکوک توسط پزشک.
پیش آگهی سرطان پوست نسبت به سایر سرطانها بهتر است. این سرطان عموماً قابل معالجه است. با این حال کسانی که سرطان پوست آنها کاملاً هم درمان شده باشد ، در مقایسه با دیگران برای ایجاد یک سرطان پوستی جدید مستعدتر هستند. این موضوع اهمیت انجام خودآزمایی توسط بیماران و انجام معاینات مرتب پزشکی را یادآور می سازد.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.