یکسال با برجام به روایت عراقچی

ساعت24-عباس عراقچی، دیپلمات برجسته کشورمان دستاوردهای برجام در یکسال اخیر را تشریح کرد.

خبرآنلاین: در آستانه 23 تیرماه و اولین سالروز امضای سند برجام، سیدعباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه کشورمان و رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام در گفتگوی ویژه خبری حاضر شد تا درباره 170 روز اجرایی شدن برجام پاسخگوی سوالات باشد.

در ادامه مشروح این مصاحبه را می خوانید:

درباره میزان پایبندی به تعهدات از سوی ما و طرف مقابل نظر شما چیست؟
یکسال از توافق برجام می گذرد و تقریبا 6 ماه از اجرایی شدن آن. 26 تیر، 6 ماه از اجرای برجام می گذرد. بعد از یکسال امضای برجام، گرد و غبارهای سیاسی فروکش کرده و با آرامش می توان به گذشته نگریست. زاویه اصلی نگاه این است که طرفین به تعهدات خود بر اساس متن برجام پای بندی بودند؟ هر دو طرف بودند. هم ما تعهدات خود را اجرا کردیم و هم آنها قوانین را تغییر کردند، قطعنامه ها را لغو کردند، پرونده مطالعات ادعایی را بستند. آیا انجام تعهدات آنها اثر عملیاتی داشته و رفع تحریمها، اثر گذاشته؟ هدف اصلی این است ولی در نشان داده شدن و بهره مندی از آثار برجام، طرف مقابل ملاک نیست. کارهای ما نیز مهم است. برخی محدودیتها بیرون از برجام، برخی از تحریمهای برداشته نشده نیز مهم است. تعهدات آنها انجام شده و اگر نداده بودند، پیگیری و برخورد می کردیم. اما آثار عملی رفع تحریمها بحث دیگری است.

کفه انجام تعهدات ما سنگین تر است یا آنها؟
بستگی به نگاه ما دارد. نگاه من فراتر از تحریمهاست. مقدار زیادی به دلایل سیاسی و جناحی، آثار برجام فقط به تحریمها محدود شد. 12 سال مردم ایران مقاومت کردند پس چرا اینکار را کردند؟ اهداف چالش هسته ای به مراتب بزرگتر از این بود. آیا برجام توانسته خواسته اصلی مردم ایران را تامین کند؟ شعار اصلی و خواسته مردم ایران با تحمل تهدیدها و تحریمها این بود که انرژی هسته ای حق مسلم ماست. برای این ایستادگی کردیم. یعنی این حق برای ما باید ترسیم شود. مردم نمی گفتند غنی سازی می خواهیم. روی حق تاکید داشتند. برجام این حق را تثبیت کرده؟ به نظرم در اینجا کاملا موفق بوده. قبل از برجام، انرژی هسته ای ما ممنوع بود. می گفتند غنی سازی را صفر کنید و فردو را تعطیل کنید. بر اثر برجام، انرژی هسته ای برای ما معقول و منطقی شد. شورای امنیت می گفت هیچ کس نباید کمک کند و از ایران خواسته بود آب سنگین را تعطیل کن و فردو را ببند می آید قطعنامه را لغو و آب سنگین ما را می پذیرند و کمک به ساختن نیروگاه مدرن تر می کنند. همکاری های بین المللی می کنند که ریز آن را فردا به مجلس گزارش می دهیم. این شعار به صورت کامل محقق شد که حق مردم ایران برای انرژی هسته ای شناسایی و تایید شده. از این نظر کفه ترازو کاملا به نفع ماست. آنها قطعنامه های خود را باطل کردند ولی ما یک روز هم غنی سازی را تعطیل نکردیم. قرار بود تحریمها برداشته شود. برجام قرار بود موانع تحریمی را از سر راه اقتصاد ایران بردارد. اینها برداشته شد. ولی برخی موانع همچنان بر سر راه اقتصاد ایران است. از جمله تحریمهای اولیه آمریکا، قوانین پولشویی، زمان بر بودن. فعالیت های اقتصادی یک شبه به جای خود برنمی گردد. کسی انتظار ندارد فروش نفت ما یک شبه از 1 میلیون بشکه به 2.5 میلیون برگردد. مشتریان رفتند کسان دیگری را پیدا کردند. در 6 ماه اخیر وزارت نفت فروش نفت را از 1 میلیون به 2 میلیون بشکه رسانده. ولی هنوز 500 هزار بشکه باقی مانده. این زمان می برد.

شما این مسایل را پیش بینی می کردید؟
بله، گفته بودم زمان بر است. برآوردها کمتر یا بیشتر بود. ولی باید زمان بر بودن را بپذیریم. بازسازی خرابی های جنگ تحمیلی ماهها و سالها طول کشید. برخی قسمتها نیز هنوز کامل نشده.

برخی می گویند برخی تحریمها هنوز برداشته نشده. ما خیلی کارها را از جمله توقف غنی سازی 20 درصد داشتیم ولی همچنان مشکل داریم؟
از اول قرار نبود تحریمهای غیرهسته ای برداشته شود. از توافق ژنو نوشته شده تحریمهای مرتبط با هسته ای برداشته می شود. اقدامات ایران نیز هسته ای بود. برخی تحریمها موشکی است. برخی تحریمهای اولیه آمریکاست که پس از گروگانگیری وضع شده. مگر در روابط ایران و آمریکا تغییری دادیم که این تحریمها برداشته شود. در تحریمهای مرتبط با تروریسم، مگر ما از مواضع خود درباره جنبش های حق طلبانه عدول کردیم؟

درباره تحریمهای هسته ای تحریم نوامبر 2008 لغو نشده و برخی مسایل و مشکلات پولی ما به این برمی گردد؟
این سوتفاهم است. تحریمهای دلار مربوط به تحریمهای اولیه است که قبلا گذاشته بودند. فکر می کنم سال 95 بود که تحریم اولیه به خاطر بحثهای غیرهسته ای را تعلیق کردند. در سال 2008 تعلیق را برداشتند. اصل تحریم دلار، تحریم اولیه است. در مقطعی تعلیق شده بود و سال 2008 به جای اولش برگشت. ما که دنبال سیاست فروش دلار با ارز غیردلار بودیم خودمان شاکی هستیم نمی توانیم از دلار استفاده کنیم. در طول مذاکرات به آمریکا گفتیم ولی زیربار نرفتند.

برخی از تحریمها به حقوقدانان سپرده شده که بررسی کنند اولیه است یا هسته ای؟
این موضوع مربوط به بررسی ها نیست. در اوج بحران هسته ای تعلیق را برداشتند و تحریم برگشت. در طول مذاکرات نیز دوستان بانک مرکزی می گفتند تحریم دلار، اولیه است. تحریم اولیه یا هسته ای بود در مذاکرات این را آمریکایی ها قبول نکردند بردارند. در صورت مذاکره ما بر سر این موضوع، آنها می خواستند امتیازات دیگری بگیرند. دلیل دیگر هم موضوع رهاسازی اقتصاد از دلار بود که ما مایل نبودیم. دلیل سوم هم احکام دادگاه های آمریکاست که 90 میلیارد دلار احکام قضایی صادر شده. متقابلا نیز دادگاه های ما حدود 50 میلیارد دلار علیه آمریکا حکم صادر کرده اند که با شکایت های جدید به بالای 100 میلیارد دلار می رسد. آمریکایی ها هر جا پولی از ایران بیابند، مصادره می کنند. نمونه اخیرش بلوکه شدن 2 میلیارد دلار اوراق قرضه دلاری بود که در چهارچوب احکام قضایی آمریکا مصادره شده. هر پولی را در سیستم آمریکا داشته باشیم این احکام درباره اش اجرا می شود.

چقدر از معاملات ما به دلار است؟
آمار دقیق ندارم. داستان را از این زاویه می گویم. ما الان مبالغ زیادی را به عنوان ارزهای ایران داریم که فروش از نفت، سپرده و مبالغ مسدود شده بود که الان آزاد شده. الان مدیریت منابع ارزی در دست بانک مرکزی است. مبادله دلاری نمی توانیم کنیم ولی معاملات یورو، ین و ارز کره جنوبی دارد انجام می شود. بانک مرکزی در تامین نیازهای کشور مشکلی ندارد. یک شاخص قابل ارائه برای نقل و انتقالات پولی و مدیریت مالی وجود دارد یا نه؟ در حال حاضر خصیص ارز به متقاضیان به روز رسیده. قبل از برجام، این مدت 4 ماهه بود. مثلا یک واردکننده 4 ماه در نوبت می ماند. الان اسناد مثبته ارائه می شود و همان روز ارز در اختیار وارد کننده می ماند. قبلا بانک به منابع دسترسی نداشت. الان 10 بانک معاملات یورویی ما را دنبال می کنند و مشکلی نیست.

این که می گوید 87 درصد معاملات دلاری است درست است؟
آمریکایی ها مدعی بودن تحریم دلار اولیه است.

برخی اطلاعات می گوید ما هنوز به منابع دسترسی نداریم. 6 میلیارد دلار در عمان و 5.5 میلیارد دلار در هند مانده؟
منابع ارزی قابل مدیریت است و همه پولهای مسدود شده ما آزاد شده.برخی ارز ما در دست برخی کشورهاست که آزاد شدن آن ها طول کشیده. مثلا از شرکت نفتی اینوک امارات 5 میلیارد دلار طلبکار بودیم که پرداخت شد. 2 میلیارد دلار از شل طلبکار بودیم. حدود 6 میلیارد دلار از هند طلبکار بودیم که مذاکره کردیم گفتند هفته ای 500 میلیون دلار بدهند.

کالا یا دلار می دهند؟
در تحریمها 45 درصد نفت به روپیه پرداخت می شد و 55 درصد به یوررو بدل می شد. برخی توسط هالت بانک ترکیه منتقل شد. برخی نیز روپیه بود که در هند باید جنس می خریدیم. 6 میلیارد یورو در هند داریم. دولت هند می گوید یک هو بخواهم این پول را بدهم روی اقتصادم تاثیر می گذارد. قرار شد در 3 ماه این پول به ایران پرداخت شود. تاکنون بیش از 1میلیارد و 800 میلیون یورو به ما برگرانده شده. 4 میلیارد یورو مانده. حدود 800 میلیون یورو با شرکتهای یونانی حساب داشتیم. در عمان ارز قابل توجهی داریم که از هند کمتر است. در دوران تحریم نمی شد جای دیگری منتقل کنیم. مقداری پول به عمان آوردیم و به داخل منتقل کردیم. مقداری ماند. دولت عمان در پرداخت این مبلغ مشکل دارد. 16 میلیارد دلار ذخایر ارزی عمان است. اگر بخواهد بدهی ما را بدهد، دچار مشکل می شود. این ربطی به برجام ندارد. باید با دوستان عمانی خود توافق کنیم این پول را بدهد و چندان فشار به آنها هم نیاید.

آقای ظریف در نیویورک مذاکره با جان کری درباره بانکها داشتند. کری به بانکهای اروپایی گفت شما آزاد به معامله با ایران هستید ولی اگر پا در جای ممنوعه بگذارید تنبیه می شوید. این لحن بد نیست؟
چرا، بدتر از کری، وزارت خزانه داری آمریکاست که راه افتاده و می گوید چطور باید با ایران کار کنید. طرفهای ما می گویند ما از آمریکا پیامهای متناقض می گیریم. می گویند تحریمهای اولیه سرجایش است. این ماهیت آمریکاست. تا وقتی مذاکره ای درباره مسایل دوجانبه نداریم همین وضعیت است. وزارت خزانه داری می گوید تحریمهای برجام برداشته شده ولی تحریمهای اولیه سرجایش است. می گوید تحریمهای اولیه را رعایت کنید. این تحریمها خارج از برجام است ولی تاثیرات خود را برای برجام می گذارد. اینجاست می گوییم تحریمهای اولیه ربطی به برجام ندارد ولی شما حق ندارید دیگران را برای همکاری با ایران بترسانید. این با روح برجام متناقض است.

یکی از بانکهای اروپایی پرسید موضوع تحریمهای اولیه ایران چیست؟ جواب دادند حتی اگر غیرمستقیم هم بخواهند با ایران کار کنند، مجازات می شوند. این نقض برجام نیست؟
درست است. کماکان 200 تا 300 نفر از ایرانیها در لیست تحریمها هستند. برخی از قوانین نیز به پولشویی و مبارزه با تروریسم برمی گردد. آمریکاهایی می گویند با هر کسی می خواهید معامله کنید باید ببینید در لیست تحریمها نیست. پولشویی و مبارزه با قوانین تامین مالی تروریست هم هست. فرض کنید از سوئد می خواهید 5هزار دلار به نروژ بفرستید. به این آسانی انتقال نمی شود داد. باید دید این پول از کجا آمده و به کجا می رود. قوانین کامپلاینس به شدت مشکل ساز شده. الان بانکهای ما می خواهند وصل شوند باید همه این قوانین را رعایت کنند.

قوانین بانکی ما در صورت کمک به افرادی تحریمی مشکلسازهم می شوند؟
بله. پرداختها به این افرادها و نهادها لزوما نباید از طریق سیستم بانکی باشد. در طول سالیان گذشته به کسانی که می خواستیم کمک کنیم، کردیم. اینها در سیستم مالی ما وجود ندارد. گروهی از کشورها نیز با پولشویی و تامین مالی تروریزم مقابله می کنند. این قوانین پولشویی و تروریزم را همه پیوسته اند. در پولشویی، پول ناشی از قاچاق مواد و انسان، به پول تمیز تبدیل می شود و به سیستم اقتصادی می رود. این کشورها پولشویی را جرم تلقی می کنند. درباره منابع مالی تروریزم نیز به همین ترتیب کار می کند. در 5 سال پیش نیز دولت به این قوانین پیوست. در دولت قبلی، قانون مبارزه با پولشویی تصویب شد قانون مبارزه با منابع تروریزم، نیز اسفندسال گذشته تصویب شد. هر دوی این قوانین مصوب هستند. ما اینها را به سازمان fatf دادیم. در واحد وزارت دادگستری نیز واحدی در این باره داشتیم. متاسفانه به دلیل سیاسی، ایران و کره شمالی در ته لیست کشورهای غیرهمکار قرار گرفتند. اقدامات متقابل نیز در مقابل ما داشتند. یعنی نباید انتقال پول می دادند و ... اینها تحریمهای fatf است و ربطی به برجام ندارد. اخیرا ایران از کشور غیرهمکار تبدیل به همکاری شده که باید احتیاط کامل درباره اش صورت گیرد. درباره تروریزم نیز برخی جاها با غرب مشترکیم. مانند داعش و النصره و القاعده. ما نیز کمک می کنیم با منابع مالی آنها مقابله شود. ما نیز معترضیم منابع نفتی داعش نباید فروخته شود.

برخی گروه ها را ما تروریسم نمی شناسیم؟
مجلس قانون مبارزه با منابع مالی تروریسم را تصویب کرده و تبصره گذاشته گروههایی که با استبداد و استکبار مبارزه می کنند تروریست نیستند. مجلس گفته شورای عالی امنیت ملی تشخیص می دهد چه گروهی تروریزم است و چه گروهی نیست. fatf می گوید من اصلا این حرف را قبول ندارم. در نامه اخیر خود به fatf گفته ایم همکاری ما در مقابل تروریستها، بر اساس مصوب مجلس است. یکی از کارهای ما این است که در برنامه اقدام نیز در تعاریف تروریسم به توافق برسیم. این مذاکرات 18 ماه طول می کشد. فوقش به توافق نمی رسیم. ما امنیت ملی خود را فدا نمی کنیم. ما حزب الله را قربانی هیچ چیزی نمی کنیم. در این خصوص مذاکره می کنیم اگر به نتیجه نرسیدیم الان می شود ولی فکر می کنیم می شود مدیریت کرد. الان خیلی از کشورها نیز با تعریف تروریست مشکل دارند. مثلا کشورهایی نیز با fatf مشکل در تعریف دارند. مجموعه نظام درباره محور مقاومت هیچ بحثی ندارد.

آنها از ما خواستند با نیروهای مقاومت و تحریم شده ها کار بانکی نکنیم؟
ما لزوما همه کارها را از بانک نمی کنیم. مثلا پولی که برای آقای ایکس می رود از طریق بانک حواله می شود؟ برخی افراد در لیست تحریم شورای امنیت هستند. ما هیچوقت به این لیستها مقید نبوده ایم ولی دلیل نمی شود بانکهای خودمان را با دست خودمان گیر بیندازیم. لزومی ندارد بانکهای خودمان را گیر بیندازیم.

کمیته فنی تولید سوخت در کشور تشکیل شده؟
قدمهای اولیه برداشته شده. این برای تولید سوخت راکتور اراک است و نیاز فوری نیست. جلسه ای را دو هفته پیش در وین داشتیم و قرار شد ترتیبات اجرایی آن نوشته شود. در جلسه بعدی کمیسیون مشترک که 30 تیرماه است، ما می رویم و ترتیبات اجرایی را تصویب می کنیم و گروه شروع به کار می کند. این گروه شامل ایران و6 کشور است.

تایید می کنید ما باید 15 سال مواد آب سنگین خود را صادر کنیم. درست است 68 تن آب سنگین به عمان رفته؟
این را سازمان انرژی اتمی تصمیم گرفته. ما 130 تن آب سنگین را نگه می داریم. این اطلاعات درست است. ما در کنار راکتور، تولید آب سنگین سالانه25 تن داریم. نیاز ما به آب سنگین 4 سال دیگر است که نیاز به 80 تن آب سنگین برای راکتور اراک داریم. این راکتور عمری کار می کند. نیاز راکتور اراک را 90 تن برآورد کرده بودند ما احتیاطا 130 تن در نظر گرفتیم که بقیه برای فروش عرضه می شود. الان 130 تن داریم. مذاکرات فروش انجام شد 32 تن به آمریکایی ها فروختیم و پول گرفتیم. 40 تن با روسیه مذاکره کردیم. آب سنگین اراک مانند چشمه هرسال 25 تن تولید دارد. یکی از مهمترین دستاوردهای برجام به رسمیت شناختن ما در بازارهای فروش آب سنگین است. ترتیبات اجرایی آن شامل انبارها و ترتیبات نگهداری مشخص شده. عمان کمکهای خوبی به ما کرده.

گزارش آژانس می گوید ما 116 تن آب سنگین داریم؟
ما مرتبا تولید می کنیم. سازمان انرژی اتمی تصمیم تجاری گرفته مقدار زیادی آب سنگین ببرد در عمان و خرد خرد بفروشد.

آقای صالحی دیروز مصاحبه کردند و هشدار دادند پخت و پز جدیدی در راه است. شما پارسال گفتید ما نگرانی درباره موشکها نداریم. همین دو روز پیش بود بان کی مون نامه شش کشور را پاسخ داد و به ایران توصیه کرد این کار را نکند. خبری در راه است؟
باید همیشه مراقب توطئه و پخت و پز باشیم. هرگاه غفلت کنیم ضرر می کنیم. توطئه دشمنان توهم نیست. واقعیت است. آن روز که بوی توطئه به مشام ما نرسیده باید شک کنیم. باید ابعاد توطئه را خوب شناخت و با آن مقابله کرد. در طول سالیان گذشته در چند موضوع با غربیها سرشاخ بودیم. یکی هسته ای، موشکی، محور مقاومت یا تروریست و بحث حقوق بشر همیشه دغدغه غرب بود. به قول یکی از دوستان دغایغ اربعه بوده. یعنی دغدغه های چهارگانه. آنها موضوع هسته ای را با موشکی گره زدند. در شورای امنیت در قطعنامه 1929 گفتند ایران نباید فعالیت درباره موشک بالیستیکی داشته باشد. این کار خطرناک آنها بود. یکی از دستاوردهای ما در برجام این بود به هر مشقتی بود گره خوردگی موشکی و هسته ای را جدا کردیم. موشکی کاملا از هسته ای جدا شد. این کار بزرگی بود و خیلی انرژی برد. اولین موشک عماد که تست شد آمریکایی و اروپایی ها گفتند برجام نقض نشده. یعنی موشکی با هسته ای جدا شد. موشکی همچنان درگیری دارد. آنها نگران این توانایی ما هستند. در قطعنامه 1929 موشکی ذیل فصل 7 بود و الزام آور بود و می گفتند ایران نباید فعالیت موشکی داشته باشد. در قطعنامه 2231 این ذیل فصل 6 آمد و الزام آور نیست. حتی آمریکایی ها گفتند برنامه موشکی قطعنامه را نقض کرد. بعد عقب نشستند و گفتند با قطعنامه ناسازگار است. هیچ یک از موشکهای ما به منظور حمل کلاهک هسته ای طراحی نشده. تستهای موشکی ما به شورای امنیت رفت ولی آمریکا موفق نشد حتی یک قطعنامه مطبوعاتی بگیرد. آمریکایی ها ناکام ماندند و خودشان 3-4 نفر را به لیست تحریم بردند. ما آنها را خیلی عقب راندیم.

ولی هشدارها وجود دارد؟
ما همیشه توقع داریم آنها جلوبیایند و ما آنها را عقب بزنیم. این چالش همیشگی است. آقای بان کی مون باید هر 6 ماه یکبار درباره قطعنامه 2231 گزارش بدهد. او پیش نویسی تهیه کرده ولی هنوز این گزارش منتشر نشده. این پیش نویس دست ما رسیده و ما به شدت اعتراض کردیم. آقای ظریف تلفن بسیار تندی با آقای بان کی مون داشتند و روز عید فطر بحث شدیدی داشت. فردای آن روز معاون آقای بان کی مون گفت تلفن طوفانی آقای ظریف. دبیر کل آژانس اشاره به تستهای موشکی ایران کرده بود و نوشته بود تستهای موشکی با روحیه سازنده حاکم بر امضای توافق هسته ای ناسازگار است. ما با ایشان برخورد کردیم. احتمالا بخشی از پیش نویس را به رویترز درز دادند. ما برخورد کردیم. یک مقام مسئول ناشناس از طرف ما موضع گرفت. چون پیش نویس رسمی نبود ما هم موضع رسمی نگرفتیم.

اگر این پیش نویس تغییر نکرد؟
ما برخورد سیاسی مستقیم می کنیم. بان کی مون حق ندارد با گزارش خود به برجام صدمه بزند. فشار آمریکا و اروپا بر ایشان موثر بوده. بحث موشکی از هسته ای جداست. ما به شدت با هر حرکتی که بخواهد برای برنامه موشکی ما چالش ایجاد کند مخالفیم.

قانون ویزای آمریکا اجرا شود نقض برجام است. همکاری دانشمندان با ما از پیوست 3 برجام قطع شده. شرکت بوئینگ هم گفته شامل این قوانین شده. الان برجام نقض می شود؟
نگرانی ما این بود که همکاران اقتصادی ما بر اثر این قانون منصرف شوند. این بخش همکاری های اقتصادی با ایران را آمریکایی ها اصلاح کردند. اگر کسی برای همکاری اقتصادی به ایران بیاید مشمول آن قانون نمی شود. قسمت مهم این قانون مربوط به شرکتهای تجاری بود که حل شد. دو بخش مهم دیگر دارد که گردشگری و فعالیت علمی است. این مشکل هنوز هست و ما هنوز کلنجار می رویم. بخش بزرگی از مشکل وجود دارد. این بخش اجرایی نقض برجام نیست. اقتصادی اش اجرا می شد نقض بود. در برداشته شدن تحریمها، اینها با مستثنی کردن تجار و شرکتها، نگرانی ما را برطرف کردند. بخش دیگر نگرانی ما آمدن همکاران علمی و گردشگران است. آمار نداریم چه تعدادی می خواستند بیایند ولی منصرف شدند. برخی از ترس سفرشان را به ایران کنسل کردند و برخی نیز در کنفرانسهای ما شرکت داشتند.

ولی هشدار ایمیل ها برای سفر به ایران عراق سوریه یمن و سودان تاثیر منفی خود را می گذارد؟
اگر فرض کنید آمریکا دشمنی اش را تمام کرده، بله. ولی تا وقتی آمریکا آمریکاست این چالشها را با آنها داریم. این بدعهدی ها و شیطنتها همچنان وجود دارد. آمریکایی ها می گویند کسانی که از اتباع 38 کشور هستند وقت رفتن به آمریکا باید در سایت مخصوصی ثبت نام کنند. این سایت ایمیل اوکی می فرستد. هنگام پر کردن فرم اگر بگوید به ایران رفتند، منظور از سفر را می پرسد. اگربگوید سفر اقتصادی داشتم چراغ ایمیل سبز می شود و مجوز می دهند. اگر به مقاصد دیگری به ایران رفته، هشدار می آید.

کمیته خرید برجام تشکیل شد؟
بله، همه کالاهای دومنظوره باید از کانال خرید بگذرد که مشخص شود برای مقاصد صلح آمیز استفاده می شود. تمام آیین نامه ها را نوشته ایم. فرمها تهیه شده. در ایران نیز آیین نامه ها نوشته شده. وزارت صنعت مسئول صدور تایید بهره برداری نهایی است. تاییدیه ها به کمیته خرید می رود و تصویب می شود. الان 3 هفته ای است که ترتیبات تشکیل شده. سازمان توسعه تجارت از طرف وزارت نفت مسئول شده و تاکنون 2 مورد گواهی بهره برداری صادر کرده. درخواستها به کانال خرید هم رفته و چرخه کامل است و الان شروع به کار می کنند.

قصد دارید بدعهدی های آمریکا را پیگیری کنید؟
ما به طور مرتب در جلسات کمیسیون مشترک، در جلسات با آقای کری، در ایمیل هایی که داریم، در ملاقاتهای سفرا به طور مرتب با آمریکا کار می کنیم تا آنها مواردشان را تسهیل کنند. تعهداتشان را انجام دادند ولی تسهیلاتشان را باید ادامه دهند. مانند تحریم اولیه دلار سرجایش است ولی می شود با ارزهای دیگر کار کرد. خیلی جاها آمریکا همراهی نکرده یا اعتمادسازی نمی کند.اشاره دکتر ولایتی را امروز دقیق ندیدم. مشکل ما با آمریکا این است که تعهدات برجامی انجام شده ولی فضاسازی می کنند که بر برجام تاثیر می گذارد.

الزامات 9 گانه رهبری را بررسی دقیق کردید اجرا شده یا نشده؟
اگر 9 مورد را می دانستم دقیقا عرض می کردم در چه حالی است. الزامات دو دسته بودند. دسته ای باید اجرا می شدند تا برجام اجرایی شود. آنها همه اجرایی شده. چون اگر انجام نمی شد برجام را اجرایی نمی کردیم. مثلا انتقال سوخت به خارج از کشور بعد از بسته شدن پرونده مطالعات ادعایی نظامی باشد. قرارداد اراک و... جزء این بخش بود. تضمینها هم گرفته شد. بخشی از الزامات نیز بعد از اجرایی شدن برجام بود. مورد شاخصش این بود که هر تحریم جدید آمریکاهایی ولو غیرهسته ای، نقض برجام است. این مورد شاخص است. ما به عنوان وزارت خارجه به هیات نظارت بر برجام گزارش می دهیم. این هیات تصمیم می گیرد نقض است یا نیست. نقض فاحش است یا غیرفاحش. عکس العمل ما چه باشد. این وظیفه هیات نظارت است. دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی نیز رصد می کنند و گزارش می کنند. در 6 ماه گذشته بعد از تست موشکی ما آمریکایی ها چند نفر را به لیست تحریم اضافه کرده اند. این بحث بود که آیا اضافه شدن افراد، تحریم جدید است یا همان تحریم قبلی است.

تضمینی که می گویید گرفته اید شفاهی بوده یا کتبی؟
در تضمین ها سندی که 8 کشور امضا کرده اند مربوط به اراک است. رهبری فرمودند شروع عملیات در اراک، خارج کردن راکتور بعد از قرارداد قطعی و مطمئن است. مشخص نبود با کی قرارداد بسته شود. قطعا با مجری باید باشد. خدمت ایشان گفتیم اگر قرارداد را بخواهیم قطعی باشد، باید با یک شرکت داخلی باشد. با یک شرکت خارجی اگر قرارداد ببندیم ممکن است کار را رها کنند. ممکن است ما هم پیگیری کنیم و بعد 100 میلیون دلار خسارت بگیریم ولی این راکتور اراک نمی شود. ما با یک شرکت داخلی قرارداد بستیم و آقای صالحی گفتند شرکتهای ایرانی این توان را دارند که بدون کمک غربیها این راکتور را بسازند. فکر می کنم با شرکت نوین انرژی قرارداد بسته شد.

درباره وضع تحریمهای جدید که ناقض برجام بود، تضمین گرفتید؟
این به صورت گرفتن تضمین نبود. اگر تحریم جدید هسته ای بگذارد طبق برجام نقض برجام است. تحریمهای برداشته شده را برگردانند طبق برجام نقض برجام است ولی تحریمهایی با بهانه های دیگر از جمله حقوق بشر و تروریسم موضوع برجام نیست. موضوع اینکه افزودن چند نفر به لیست تحریمهای گذشته تحریم جدید است یا نه، هیات نظارت بر اجرای برجام تشخیص می دهد و با وزارت خارجه نیست.