رفتن به محتوا
تلویزیون سام با ۲ سال ضمانت سام سرویس
کد خبر 177098

گزارش «المانیتور» از واکنش سریع مقام های ایرانی به کودتا در ترکیه

چرا ایران در کنار اردوغان ایستاد؟

ساعت ۲۴-همزمان با به پایان رسیدن روز ۱۵ جولای در تهران، محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران از طریق تلفن با همتای ترک خود، مولود چاووش‌اوغلو، صحبت می کرد و این در حالی بود که دولت متبوع چاووش اوغلو، تحت فشار کودتایی بود که می خواست آن را سرنگون کند.

اردوغان و روحانی
به گزارش ساعت ۲۴، در همین حال، علی شمخانی، رییس شورای امنیت ملی ایران هم با استفاده از خط تلفن دیگری با مقامات امنیتی در آنکارا گفت و گو می کرد. قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هم مشغول دنبال کردن سناریوهای گوناگونی بود که ممکن بود رخ بدهند.

یکی از مقام های رسمی ایران که نخواست نامش فاش شود به المانیتور گفت:«این دیگر یک راز نیست. ظریف، شمخانی و سلیمانی دستور را اجرا می کردند. تمام ارگان ها درگیر کار شده بودند، چرا که ترکیه یک دولت همسایه ایران است. رییس جمهور اردوغان و دولت او شرکای قدرتمند ایران هستند. ملت های ما از مراودات برادرانه قدرتمندی بهره می برند و بنابراین این کمترین کاری است که ما می توانیم برای نشان دادن همبستگی مان و ارائه هر پیشنهادی که ممکن است در چنین موقعیت های بحرانی ای مورد نیاز باشد، انجام دهیم.»

در ساعات پس از آغاز کودتا در روز ۱۵ جولای، شورای امنیت ملی در ایران جلسه ای برای بررسی تحولات در ترکیه تشکیل داد. به دنبال این جلسه که به ریاست حسن روحانی برگزار شده بود، تلاش برای کودتا را محکوم کرد و به رسانه های داخلی در ایران گفت:«ما از دولت قانونی ترکیه حمایت می کنیم و با هرگونه تلاشی برای اجرای کودتا، چه از داخل [ترکیه] آغاز شده باشد و چه مورد حمایت خارجی ها باشد، مخالفت می کنیم.»

یکی دیگر از سیاستمداران ایرانی که خواست نامش فاش نشود هم به المانیتور گفت:«کودتا در ترکیه چیزی نیست که ایران بتواند آن را تحمل کند. این درست است که ما اختلافاتی در زمینه سوریه و گاهی اوقات هم در عراق داریم اما واقعیت این است که اکنون هیچ مشکل مستقیمی میان ایران و ترکیه وجود ندارد. بر عکس، روابط [دوجانبه] همواره به سوی بهبود می رود. افزون بر این، ایران مخالف هر نوع تغییر به وسیله زور است، به ویژه زمانی که دولتی که که در مورد آن صحبت می کنیم، به شکلی دموکراتیک انتخاب شده باشد.» این سیاستمدار ایرانی ادامه می دهد:«مهمترین چیز این است که این تجربه [تلاش برای کودتا] ممکن است فرصتی برای آقای اردوغان باشد تا بتواند شرایط را در همسایه اش سوریه، درک کند.»

در کنار این ها، تعدادی از مقام های رسمی در ایران، همچون علی اکبر ولایتی، وزیر خارجه اسبق ایران، پای سوریه را هم در ماجرای محکوم کردن کودتا در ترکیه، وسط کشیدند. ولایتی همزمان با محکوم کردن کودتا، گفت که امیدوار است «دولت ترکیه به رأی و نظر مردم سوریه احترام بگذارد و اجازه دهد آنها خود در مورد حکومتشان تصمیم بگیرند.» این پیغامی روشن از جانب ایران به ترکیه، در باب سوریه و آینده منازعات در منطقه بود. اکنون ۵ سال است که مقام های ایران در موقعیت های گوناگون اعلام کرده اند که سعی دارند طرف ترکیه ای را در مورد موقعیت سوریه مخاطب قرار دهند و هر چند به موفقیتی دست نیافته اند، هرگز در این مسیر کوتاه نیامده اند.

اما چرا ایران تا این حد در مورد کودتا در ترکیه نگران است؟

یکی از مقام های رسمی ایران که نخواست نامش فاش شود به المانیتور گفت:«چنانچه تلاش برای کودتا موفق آمیز می بود، ثبات منطقه به شدت به خطر می افتاد. افزون بر این، این ترس وجود دارد که چنین حرکت هایی به نزاع ها در داخل ترکیه هم دامن بزنند.» این سیاستمدار ایرانی می گوید با در نظر گرفتن ۵ سال خونینی که منطقه آنها را پشت سر گذاشته، چنین تحولاتی در ترکیه «علاوه بر قفقاز، اروپا و ایران، کل منطقه را به لرزه در می آورد.» او ادامه می دهد:«در کنار کشورهای عربی ای که همین حالا هم به هم ریخته اند، چه می توان گفت درمورد گروه های قومی در خود ترکیه؟ آیا کسی به این فکر کرده است که آنها ممکن است دست به چه کارهایی بزنند؟»

به گزارش ساعت ۲۴، برخی چهره های محافظه کار و نیز برخی از روزنامه نگاران در تهران واکنش متفاوتی به تحولات ترکیه نشان داده اند، واکنش هایی که عمدتاً متأثر از بحران سوریه است.

یکی از سیاستمداران محافظه کار ایرانی به شرط عدم افشای نام خود به المانیتور گفت:«با توجه به روند رخدادها در ترکیه، این واضح بود که میان دولت و آنچه در خیابان ها می گذرد شکاف وجود دارد.» بسیاری از کسانی که فهم آنها از منطقه متأثر از جنگ در سوریه است معتقدند سقوط اردوغان در نتیجه کودتا می توانست یک تحول مثبت باشد، تحولی مثبت نه فقط در ایران، که در عراق، سوریه و حتی لبنان. از این منظر، به گفته این سیاستمدار ایرانی، بسیاری در این اردوگاه از این بابت «شگفت زده شدند که دولت ایران پیش از هر دولت دیگری در جهان واکنش نشان داده و از دولت [قانونی و مشروع] در ترکیه حمایت می کند.»

یافتن دلایل دیگری که ایران به موجب آنها امنیت و ثبات در ترکیه را برای امنیت و ثبات خود ضروری می بیند، اهمیت بسیار دارد. روابط دوجانبه میان ایران و ترکیه در سایه بر سر کار آمدن دولتی با گرایشات اسلامی در ترکیه، بهبود پیدا کرده و راه را برای ایجاد فهم مشترک در زمینه مسائل منطقه، علی رغم برخی اختلافات، هموار می کند. این موضوع به دلیل همگرایی میان ایران و ترکیه در زمینه اهداف اساسی و نیز تشابهات در روش تفکر میان ایران و ترکیه، قابل دسترس هم به نظر می رسد. افزون بر این، در زمینه تحریم های مربوط به انرژی هسته ای علیه ایران، ترکیه تقش مهمی در کاهش فشارها علیه همسایه شرقی اش، ایران، داشته است. نه فقط روابط اقتصادی ایران و ترکیه در زمان تحریم ها علیه ایران افزایش چشم گیری داشت، اردوغان بهای آنچه را بعدها به پرونده «طلا در برابر نفت» موسوم شد را نیز پرداخت. در سایه رفع تحریم ها، دو کشور اکنون برای ۳ برابر کردن حجم مبادلات تجاری شان و رساندن آن به مرز ۳۰ میلیارد دلار برنامه ریزی کرده اند.

اما آیا افزون بر محکوم کردن کودتا در ترکیه به شکل عمومی، ایرانی نقشی هم در خنثی کردن آن بازی کرده است؟ آیا ایران به عنوان مثال اطلاعاتی را در اختیار اردوغان قرار داده که او بتواند از آن برای حفظ قدرت خود استفاده کند؟ المانیتور این پرسش را از یکی از مقام های ارشد رسمی در ایران که با مقام های ترکیه ای ارتباط مستقیم دارد، پرسید و پاسخ، هر چند کوتاه، کاملاً دقیق بود:«خیر».

به گزارش ساعت ۲۴، یکی دیگر از مقام های ایرانی مشابهت هایی میان کودتای موفقیت آمیز در سال ۱۹۵۳ علیه نخست وزیر ایران، محمد مصدق و تلاش برای کودتای کنونی در ترکیه می بیند. او می گوید:«آنچه ما می دانیم این است که این کودتا توسط عوامل خارجی صورت عمل به خود گرفته است. ما هم در گذشته چنین رویدادی را از سر گذرانده ایم و از آنجا که اردوغان امروز می خواهد نقشی بهتر را در منطقه به عهده بگیرد، عوامل خارجی می خواهند او سقوط کند.»

محمد مهدی حاتمی-ساعت ۲۴

منبع: المانیتور

نظرات کاربران
نظر شما

ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.

تازه‌ترین خبرها