بالا و پایین شدن دلار پیش و پس از سخنان ترامپ چگونه خواهد بود؟

دلار آماده پرش یا مجبور به سکون

ساعت24-رفتار قیمتی دلار در بازار آزاد ارز در ایران با نزدیک شدن موعد سخنرانی دونالد ترامپ رییس جمهور امریکا مهمترین بحث اقتصادی ایرانیان بود. قیمت هردلار آمریکا در روزهای تازه سپری شده مرز روانی شده هردلار معادل 40000ریال را پشت سرکذاشته و با شتاب به خیزش خود ادامه می داد.

style="text-align:justify">همانطور که ساعت 24 پیش بینی کرده بود ولی الله سیف رییس بانکمرکزی پیش از سفر به آمریکا به تلگرام پناه برد و به سرمایه داران نصیحت کرد پول خودرا در بانکها نگه دارند و آنها را به بازار ارز نیاورند چون سود سرمایه گذاری در بانکها بیشتر است. قیمت دلار امر در مرز41000 ریال باقی ماند تا اینکه ترامپ سخنرانی کرد. پیش از او اما فریدون خاوند تحلیلگر اقتصادی در نوشته ای طولانی به ابعاد داستان ارز پرداخته بود . او در این نوشته یک پرسش مطرح کرده بود:"حتی اگر دلار چهار هزار تومانی (کمی بالاتر یا کمی پایین تر) را پدیده ای پایان یافته تلقی کنیم، یک پرسش پرهیز ناپذیر این خواهد بود که چرا بازار ارز بار دیگر به تب و تاب افتاده و دلار را تا آن سوی مرز چهار هزار تومان پیش برده است؟" خاوند خود در این باره جواب داده و ی نویسد :"بعضی از پاسخ ها برای توضیح این رویداد عمدتا بر عوامل درونی تاکید کرده اند، از جمله این که کاهش نرخ سود بانکی باعث شده است بخشی از پس انداز کنندگان از بازار پول به بازار ارز بروند، بخصوص از این نظر که بازار سهام وضع چندان درخشانی ندارد و بازار مسکن هم که تکلیفش روشن است. چند عامل مقطعی دیگر هم در توضیح این رویداد مورد تاکید قرار گرفته، از جمله این که در کردستان عراق، با توجه به تنشی که پیش آمده، بانک ها و صرافی ها تلاش میکنند بخشی از نیاز های ارزی خودشان را از بازار ایران تامین کنند و همین امر تقاضای ارز را در کشور بالا برده است." این تحلیلگر اقتصادی یادآور کرده بود"

اگر تحریم بین المللی علیه ایران، حتی به صورت محدود، دوباره بر قرار شود، ایا ایران منابع ارزی لازم برای انجام سیاست های اقتصادی اش را همچنان در اختیار خواهد داشت؟ در رابطه با نرخ ارز،پرسش بالا به این صورت مطرح میشود : در صورت افزایش فشار های بین المللی،آیا بانک مرکزی جمهوری اسلامی از منابع ارزی مورد نیاز برای«بازار سازی» به روش گذشته برخوردار خواهد بود و خواهد توانست جلوی جهش نرخ ارز و پیشروی آنرا به سوی قله های پنج هزار و شش هزار تومان بگیرد؟این عوامل برای توضیح آنچه هم اکنون در بازار ارز ایران میگذرد کافی نیستند. به نظر میرسد که این بار هم، مثل بسیاری از موارد پیشین، نرخ دلار در ایران عمدتا در رابطه با رویداد های جاری در روابط بین المللی کشور افزایش یافته است. نگاه ها طبعا به سرنوشت «برجام» در ارتباط با تصمیم آتی رییس جمهوری آمریکا دوخته شده است. این تصمیم هر چه باشد، افکار عمومی و محافل اقتصادی ایران به این نتیجه رسیده اند که موافقتنامه هسته ای جولای ۲۰۱۵ میان ایران و گروه معروف به «پنج به علاوه یک» دیگر آن نیست که انتظار میرفت. ایالات متحده آمریکا، مهم ترین قدرت فراهم آورنده «برجام»، رفتار خود را در مورد آن تغییر داده و بیم آن میرود که در آینده بسیار نزدیک یکی از بال های این توافق و یا همه آن را، که آنهمه به آن امید بسته شده بود، از کار بیندازد.با این همه یک نکته مسلم به نظر میرسد و آن این که مهم ترین قدرت اقتصادی جهان و قطب اصلی مذاکره و تنظیم و امضای «برجام»، امروز با این موافقتنامه کج افتاده است. در این شرایط شبح تحریم های گذشته، به حق یا به ناحق، دوباره سر بر آورده است.در پیوند با این ترس، این پرسش مطرح میشود : اگر تحریم بین المللی علیه ایران، حتی به صورت محدود، دوباره بر قرار شود، ایا ایران منابع ارزی لازم برای انجام سیاست های اقتصادی اش را همچنان در اختیار خواهد داشت؟ در رابطه با نرخ ارز،پرسش بالا به این صورت مطرح میشود : در صورت افزایش فشار های بین المللی،آیا بانک مرکزی جمهوری اسلامی از منابع ارزی مورد نیاز برای«بازار سازی» به روش گذشته برخوردار خواهد بود و خواهد توانست جلوی جهش نرخ ارز و پیشروی آنرا به سوی قله های پنج هزار و شش هزار تومان بگیرد؟در این ترس ایرانی ها تنها نیستند. شماری از بنگاه های اقتصادی اروپایی، که در دوران «پسا برجام» ریسک سرمایه گذاری در ایران را پذیرفته اند، پرسش های مشابهی را مطرح می کنند. همچنین بر اساس پاره ای گزارش ها، بعضی از خریداران آسیایی نفت ایران، با توجه به وضع احتمالی تحریم های تازه علیه جمهوری اسلامی، در حال بررسی کاهش حجم خرید نفت از ایران هستند."
تفسیر دویچه وله

در همین حال دویچه وله نیز نگاهی به بازار ارز ایران داشته ومعتقد است :نوسانات شدید بازار ارز حکایت از آن دارند که دولت کنترلی بر بازار ارز ندارد. بهای دلار در بازار آزاد بار دیگر از مرز ۴۰۰۰ تومان گذشت. به باور کارشناسان سیاست تک‌نرخی کردن ارز با مختصات ناظر بر اقتصاد ایران همخوانی ندارد. این رسانه همچنین یادآور می شود :سیاست‌های پولی و مالی دولت ایران و نوسانات بازار ارز آشکارا مسیر مشابهی را طی نمی‌کنند. هر بار که دولت از سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز سخن می‌گوید، اختلاف بین نرخ ارز در بازار آزاد و ارز مبادلاتی بزرگ‌تر می‌شود.بهای دلار و سایر ارزهای خارجی ظرف ده سال گذشته افزایشی جهشی داشته است. حتی اگر اطلاعات مربوط به بازار آزاد و نرخ مبادله ارز در این بازار در نظر گرفته نشود و به ثبت نرخ برابری ارز در لوایح بودجه بسنده گردد، می‌توان شاهد این افزایش قابل ملاحظه بود.تدوین و تنظیم لایحه بودجه در ایران بر دو رکن مهم استوار است: یکی پیش بینی درآمدهای ارزی بر مبنای تخمین بهای هر بشکه نفت و دیگری نرخ مبادله ارز و به‌ویژه بهای دلار. هرگونه خطا در محاسبه این دو موضوع می‌تواند محاسبات پیش بینی شده در بودجه کشور را دگرگون ساخته و چه بسا پاره‌ای از محاسبات را از اعتبار ساقط کند.اگر بهای پیش بینی شده دلار در لوایح بودجه ده سال گذشته را در نظر بگیریم، سال ۱۳۹۲ در قیاس با سال‌های پیش از آن از اهمیتی تحلیلی برخوردار است.به عنوان نمونه، بهای پیش بینی شده دلار در لایحه بودجه سال ۱۳۸۶ معادل ۸۹۰ تومان تعیین شده بود. بهای دلار در واپسین سال‌های زمامداری احمدی‌نژاد با افزایشی حداقلی به ۱۲۲۶ تومان در سال ۱۳۹۱ رسید. حال آنکه در لایحه بودجه سال ۱۳۹۲ یکباره شاهد جهشی در بهای دلار هستیم. بهای دلار با افزایشی معادل یکصد در صد به ۲۴۵۰ تومان رسید.از آن هنگام به بعد بهای دلار در لوایح بودجه افزایش یافت. در لایحه بودجه سال جاری، بهای دلار ۳۳۰۰ تومان پیش بینی شده است. گمان می‌رود که بهای دلار در لایحه بودجه سال آینده حدود ۳۵۰۰ تومان تعیین شود.
دلار و پرش تازه
شاید دولت و مقامهای بانک مرکزی تصمیم جدی بگیرند که با عرضه ارز پرقدرت برای چند روز یا حتی چند هفته اجازه ندهند نرخ دلار به ریال از این میزان بیشتر نرود و یا اینکه برای تامین کسری بودجه مانعی برای صعود نرخ دلار تا هردلار 4500 تومان ایجاد نکنند. به هر حال بانک مرکزی در شرایط حاضر روزهای سختی را سپری می کند و اگر تقاضا برای دلار در سقف فعلی نماند باید منتظر یک پرش دیگر دلار در بازار آزاد باشیم . دولت ممکن است بدون توجه به روند تورمی شدن اقتصاد راه را پرش دلار محدود نکند.