روسیه بی آینده و امیدهای واهی به این کشور اعتماد سوز

نباید ایران کارت بازی روس ها شود

ساعت24-آیا روسیه در دنیای آینده یک کشور با قدرت برابر با امریکا خواهد بود و کشورهای جهان با این نگاه به روسیه و اینده آن چشم دوخته اند ؟ واقعیت این است که هرگز این تصور در میان آگاهان و کارشناسان بین المللی قرار ندارد. روسیه اکنون تنها به این دلیل در دنیای امروز مطرح است که با استفاده از نیروی نظامی می تواند برای دیگران دردسر درست کند و آرامش دیگران را برهم بزند.

style="text-align:justify">
از آنجایی که شهروندان جهانی به جنگ و درگیری نظامی باورندارند و می خواهند در آرامش و دوستی زندگی کنند دولتهای جهان از اینکه با روسیه درگیر شوند خودداری می کنند. آمارها و اطلاعات نشان دهنده عقب افتادگی بزرگ روس ها در مقایسه با رقیب تاریخی است .بودجه نظامی آمریکا با کل بودجه سالانه روسیه برابر است و تولید نااخالص داخلی روسیه در حدود یک هفتم آمریکا است و درآمد سرانه آن (از نظر برابری قدرت خرید) از 18 هزار دلار تقریباً به اندازه یک سوم امریکا است و نفت و گاز، دو سوم از صادرات روسیه ، نیمی از درآمد دولت و 20درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می دهند، در حالی که صادرات فناوری های پیشرفته تنها 7درصد از صادرات تولید آن را (در مقایسه با 28درصدآمریکا) شامل می شود . سرمایه های داخلی و خارجی در حال فرار از روسیه هستند و ارزش واحد پول ملی آن بیش از سه برابر کاهش یافته و روسیه فقط از فروش نفت که قیمت آن نیز کاهش یافته و فروش اقلام معدنی و چوب و تسلیحات ارتزاق می کند و در تکنولوژی های برتر و صنایع مختلف با مشکلات زیادی مواجه است و پیرامون خود را با اقدامات سلبی برگرفته از ژئو پولیتیک کنترل و تحت تاثیر قرار می دهد و هزینه های این بحران زایی ها برای این کشور بحران های اقتصادی و سیاسی در آینده ایجاد خواهد کرد . بر اساس برآوردهای متوسط انجام شده به وسیله جمعیت شناسان سازمان ملل متحد، جمعیت روسیه تا اواسط قرن حاضر از 145میلیون نفر کنونی به 121 میلیون نفر کاهش پیدا خواهدکرد و هیچ یک از دانشگاه های روسیه نتوانستند در سال گذشته در جمع 100دانشگاه برتر جهان قرار گیرند و همین طور دیگر مشکلات داخلی روسیه را از جهات امنیت ملی، بحران اقلیتهای قومی و مذهبی و معضلات اقتصادی را در نظر داشته باشیم بیشتر به دورنمای اوضاع روسیه، موقعیت منطقه ای و جهانی و روابط این کشور با ایران پی خواهیم برد. در این شرایط است که کارشناسان دلسوز وورزیده ایرانی به دلبستن بیهوده به روسیه از سوی ایران هشدار می دهند و خواستار نگاه واقع بینانه به روسیه ومناسبات با این کشور هستند . افشارسلیمانی سفیر اسبق ایران در آذربایجان و پژوهشگر و تحلیلگر مسائل روسیه و منطقه یکی از همین کارشناسان است که در باره مناسبات با روسیه و اینکه نباید ایران به کارت بازی روسیه در مواجهه روسیه با غرب تبدیل شود هشدار داده و در نوشته ای بلند دلایل خود را تشریح کرده است.بخش هایی از نوشته اورا که در سایت دیپلماسی ایرانی درج شده است را می خوانید:
اقدام های اعتماد سوز مسکو
رویکرد چهار دهه اخیر روسیه در قبال ایران در دوره پسا انقلاب اسلامی از جمله کمک مسکو به رژیم صدام در جریان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در دوره شوروی سابق و رای مثبت این کشور به قطعنامه های تحریمی صادرشده علیه ایران در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی و شورای امنیت سازمان ملل در چند نوبت، جلوگیری از انتقال تجهیزات لیزری خریداری شده توسط ایران، عدم پشتیبانی از تجهیزات دفاعی فروخته شده از سوی روسیه به ایران، عدم فروش سیستمهای دفاع ضد موشکی و جنگنده های هوایی برتر به ایران، تحویل دیر هنگام سیستم دفاع موشکی اس-300 به ایران پس از تحریم های روسیه توسط آمریکا به علت دخالت این کشور در امور داخلی اوکراین و انضمام شبه جزیره کریمه به روسیه و حمایت از جدایی طلبان روس تبار شرق اوکراین، فرسایشی کردن احداث نیروگاه اتمی بوشهر تا بیش از ده سال و وابسته کردن ایران به روسیه در این راستا، جلوگیری از ادامه تحصیل دانشجویان ایرانی رشته فیزیک هسته ای و رشته های مشابه در دانشگاه های روسیه، تضییع حقوق ایران در دریای خزر و خلف وعده در توافقات پیشین در ارتباط با این مقوله و مخالفت با همکاری ایران در مناطق قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی، عدم همکاری چندجانبه با ایران در این مناطق، عدم موافقت با عضویت دایم ایران در سازمان همکاری های شانگهای، عدم برقراری تسهیلات لازم و کافی برای تقویت مناسبات تجاری ایران با روسیه، خروج شرکتهای نفتی روسی از ایران پس از تحریمهای بین المللی و عدم سفر رسمی دوجانبه ای و مستقل رییس جمهور و حتی نخست وزیر روسیه به ایران تنها گوشه ای از رفتار غیردوستانه و ابزارگونه روسها در قبال ایران بوده است.
چشم انداز تعاملات دوجانبه

مجموعه رفتارهای مسکو در قبال ایران نشان از آن دارد که نگاه این کشور به ایران یک نگاه ابزارگرایانه بوده است و برای روسها، جمهوری اسلامی ایران، بیشتر یک کارت بازی در راهبرد این کشور در روابط بین المللی محسوب می شود. روس ها بارها ثابت کرده اند که روابطشان با جمهوری اسلامی ایران تحت تاثیر روابط با آمریکا و غرب است، اگر چنین نیست و حقوق هسته ای ایران را به رسمیت می شناختند چرا رأی به صدور قطعنامه های تحریمی بین المللی در چارچوب شورای امنیت علیه ایران دادند و یا چرا در اوج تنش در روابط ایران و غرب در موضوع هسته ای که بهار روابط مسکو – واشنگتن بود راه اندازی نیروگاه بوشهر را به تأخیر انداختند؟اکنون نیز روسها در شرایطی که تحت تحریم امریکا و متحدانش قرار گرفته اند و اخیرا نیز کنگره آمریکا قطعنامه تحریمی جدیدی علیه این کشور، ایران و کره شمالی تصویب کرد تمایل بیشتری به سمت ایران را به نمایش گذاشته اند و دست چدنی خویش را با پوشش مخملی به سوی ایران دراز کرده اند .بطور یقین بی ارتباط با تنش روابط این کشور با غرب نیست.بحران اوکراین و فشار غرب به روسیه و اعمال تحریم های بیشتر، روس ها را به سمت ایران کشانده است تا یک بار دیگر از کارت ایران در برابر غرب به منظور کنترل فشارها و تحریم های غرب علیه مسکو استفاده کند.در شرایط کنونی که روسیه بنا به نیاز به سمت ایران چرخش پیدا کرده است و در سوریه نیز قصد مصالحه با آمریکا را دارد و سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه چند روز پیش از این خبر از توافق با همتای آمریکایی خود در مورد همکاری نظامیان روسیه و آمریکا در خصوص تحقق طرح های مربوط به آزادسازی شهرهای رقه و دیرالزور در سوریه با یکدیگر داد و پوتین رئیس جمهور روسیه نیز اخیرا اعلام کرد که آماده پذیرش نیروهای حافظ صلح سازمان ملل (یونیفل) در خطوط حائل میان جدایی طلبان مورد حمایت روسیه و ارتش اوکراین است و احتمال مصالحه میان این دو بازیگر افزایش یافته است بیش از پیش ضرورت دارد ایران با هوشمندی، روابط با روسیه را به گونه ای تنظیم و به پیش ببرد که در وادی عمل دو کشور از منافع مشترکی برخوردار شوند و ایران به کارت بازی روس ها بدل نگردد.

سوء استفاده روسیه از ابزارهای اقتصادی و رسانه ای
موضوع دیگری که در روابط دو کشور باید به آن توجه کرد پرهیز از شعار و رسانه ای کردن توافقات دو کشور است که روسها همواره از این استرارتژی برای بزرگنمایی روابط خود با ایران بهره برداری می کنند تا از این طریق حساسیت غرب بویژه آمریکا و مخالفان منطقه ای ایران را برانگیزند و زمینه های جذب آنهارا فراهم کنند، برای مثال این روسها بودند که برغم توافق با ایران، استفاده جنگنده های روس از پایگاه هوایی نوژه همدان علیه داعش در سوریه را فاش ساختند، در صورتی که قرار بر عدم اعلام آن حداقل در مقطعی خاص بود اما مسکو بدون هماهنگی با ایران مبادرت به افشای آن کرد که موجب ناخرسندی و واکنش منفی ایران شد. البته این برای اولین بار نبود که مسکو چنین اقدامی می کرد در سالهای گذشته نیز در مورد همکاری های نظامی و هسته ای و اقتصادی و صنعتی خود با ایران ازجمله درمورد سیستم دفاع موشکی اس - 300 و قرارداد تحهیزات لیزری ومانند آن چنین تلاشهایی کرده و از آن بهره برداری کرده بود .در اقدامی دیگر و یکی دو سال پس از روی کار آمدن دولت اول حسن روحانی نیز اخباری پیرامون ارتقاء سطح روابط اقتصادی ایران و روسیه به 70 میلیارد یورو در پایان یازدهمین اجلاس کمیسیون مشترک همکاریهای دو کشور منتشر شد که تاکنون ازسر نوشت آن خبری نیست. نگارنده در همان مقطع طی یادداشتی این توافق را بسیار آرمانی، تبلیغاتی و تحریک آمیز ارزیابی کرد. چراکه در مورد سقف زمانی نیل به رقم مذکور و چگونگی تحقق آن و اینکه به صورت دقیق شامل چه پروژه ها و طرحهایی می شود پرداخته نشده بود و مقرر شده بود با ادامه دیدارها و مذاکرات بخشهای خصوصی و دولتی دو کشور و انعقاد قراردادهای مشخص جنبه های عملی این آرزوی بزرگ روشنتر شود که تاکنون عمدتا به سرانجامی نرسیده است.قابل توجه و تامل است که در همان زمان، امضای سند اجلاس یازدهم کمیسیون مشترک دو کشور و تفاهم کلی بر روی رقم وسوسه انگیز 70 میلیارد یورو در حالی صورت گرفت که همزمان اتحادیه اروپا و امریکا بر شدت تحریمها علیه روسیه به دلیل دخالت نظامی غیرمستقیم این کشور در شرق اوکراین و الحاق غیرقانونی شبه جزیره کریمه به خاک روسیه در حوزه های انرژی و مالی افزودند و یک هفته پیش از آن نیز برخی شرکتها و اشخاص را که تحریمهای ایران را دور زده بود تحت پیگرد قانونی و تحریم مضاعف قراردادند .از سوی دیگر تحقق همکاری 70 میلیارد یورویی از حیث نوع نگاه سیاسی روسیه به ایران تا حدود زیادی امکان پذیر نبود و از جهات اقتصادی و صنعتی نیز در هاله ای از ابهام قرار داشت.

رساندن رقم مراودات تجاری بین دو کشور از رقم اندک 2 میلیارد دلار به 70 میلیارد یورو با توجه به ظرفیتها، نیازها و پتانسیلهای دو کشور حداقل طی چهار سال و بیشتر میسر نبود مگر اینکه گفته شود این رقم در مدت یکی دو دهه آینده رنگ واقعیت به خود خواهد دید! وانگهی تحریم های روسیه و ایران در روند همکاریهای دو کشور نیز خلل ایجا می کرد. با احتساب این فاکتورها عملی شدن 70 میلیارد یورو همکاری اقتصادی و صنعتی مصداق بارز "سنگ بزرگ علامت نزدن" بود و انجام معاملات با واحدهای پول ملی دو کشور و مقابله مشترک با تحریمهای غرب نیز علاوه بر مواجه شدن با چالشهای جدی غیر واقع بینانه می کرد.

کلام آخر
رفتار روسیه نشان می دهد مسکو علاوه بر نگاه کارتی به مناسباتش با ایران، هدف کسب درآمد برای احیای صنایع نظامی و فضایی خود را نیز پیگیری میکند و در همین راستا پیشنهادهایی از قبیل فروش یا ساخت هواپیمای توپولوف 204 یا احداث نیروگاه اتمی جدید که سابقه درخشانی از این نوع همکاریها در اذهان ایرانیها نیست، به ایران ارائه می کند اما در برابر تامین نیازهای واقعی و استراتژیک ایران و تولید مشترک اقلام حساس در ایران رغبتی نشان نمی دهد. راهبردی که می تواند منافع ملی ایران را در سطح حداکثری تامین کند و روسیه را نیز مجبور به تغییر رویکرد ابزارگونه به ایران کند، تعامل سازنده ایران با جامعه جهانی و پیشگیری از اتحاد مجدد اروپا، چین و روسیه علیه ایران است که در تصویب قطعنامه های تحریمی از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد نمود عینی یافت.در شرایط کنونی سوالات و ابهامات مهمی در روابط دو کشور وجود دارد . آیا همکاری ایران و روسیه در سوریه تا انتها ادامه پیدا می کند؟ آیا مسکو با واشنگتن در دمشق معامله می کند؟ آیا روسیه با آمریکا در مورد بحران موشکی پیونگ یانگ همراهی بیشتری می کند؟ آیا روسیه از شرق اوکراین عقب می نشیند؟ آیا روسیه می تواند با تعمیق روابطش با ایران، اسرائیل و آمریکا و عربستان، متحدینش را بیازارد و آنها را مخالف خود کند؟ آیا تحریمهای اعمال شده بر روسیه با توجه به شرایط اقتصادی این کشور و کاهش قیمت نفت، این کشور را وادار به مصالحه با آمریکا نخواهد کرد؟ چگونگی آینده روابط ایران و روسیه درگرو شفاف ترشدن پاسخ سوالات مذکور و دیگر ابهامات موجود در روابط دو کشور و فضای بین المللی است هرچند به احتمال زیاد روسیه مجبور خواهد شد در بسیاری از موارد مذکور با آمریکا همکاری کند و هرگز نخواهد توانست روابط با ایران را بر مناسبات با آمریکا و اسرائیل ترجیح دهد فلذا استراتژیک شدن روابط روسیه و ایران بعید می نماید .