در حاشیه پیشتازی عراق دربرداشت از میادین مشترک

آنها که وزارت نفت را معطل کردند جواب دهند

ساعت24-بیژن زنگنه در دور دوم وزارت خود که از تابستان 1392 شروع شد برنامه گسترده ای برای بهره برداری از میدانهای مشترک نفت ایران با کشورهای همسایه داشت.

وزیر باسابقه نفت اما هرگز تصور نمی کرد در این مسیر با توفان مخالفان سرسختی مواجه شود که به جای کار در زمان وزارتشان شعاردادند و به جای کمک به دولت جدید راهها را ه دولت یازدهم را باریک و سیاه کردند . شوربختانه این مخالفان از فضای سیاسی داخلی و مدارای دولت و شرایط دشواری که وجودداشت استفاده نادرست کرده و با خاک پاشیدن به چشم ها وزارت نفت را درگیر یک فرایند پیچیده جوابگویی به دهها نهاد کرده و اجازه پیشرفت ندادند . در حالی که ایران می توانست همانند عراق بدون مجادله های سیاسی داخلی کارراپیش ببرد و با دادن برخی امتیازات در چارچوب عرف و قانون جهانی شرکتهای بزرگ نفت را در سرمایه گذاری در میدانهای مشترک ترغیب کند اما این اتفاق نیفتد. وزارت نفت ایران در حالی که باید با رقبای قدرتمندی که بازار نفت ایران را به چنگ آورده و به سادگی از دست نمی دادند برای کسب سهمیه اش در اوپک رقابت می کرد ناگزیر شد با مخالفان سرسخت که به طور دایم در حال تخریب ذهن ها بئدند نیز مجادله کند . این گونه شد که قراردادهای جدید نفت به جایی نرسید و رقبای ایران با خرسندی راه را برای غولهای نفتی باز کردند. در حالی که ورود نفت شیل نیز روزگار نفت را سیاه کرده بود این رقابت داخلی سرانجام بر امور دیگر غلبه کرد . در چنین شرایطی است که نگاه تحلیلگران نفت به سوی رفتار عراق خیره شده و می بینند که این کشور با استفاده از فضای سیاسی داخلی در بهره برداری و در استخراج چاههای مشترک نفتی با ایران با شتاب پیش می رود . به نظر می رسد اگر روزی برسد که این میدانهای مشترک به سود عراقی ها برداشت شود آنگاه باید از کسانی که با سنگ اندازی در مسیر فعالیتهای وزارت نفت به انحراف فعالیتها دامن زدند باید پاسخگو باشند. ماهنامه امنیت اقتصادی که در هرشماره با رویکرد حفظ و توسعه امنیت ایران به مسایل نگاه می کند از همین دریچه به رفتار عراق که پیشتاز برداشت از میدان های نفتی مشترک نگاه کرده و ضمن تشریح موضوع پیشنهادهایی را نیز ارایه می کند که در ادامه می خوانید :
عراق به رغم برداشت بیشتر از میادین مشترک نسبت به ایران، برنامه های توسعه بیشتر میادین مشترک را در سر دارد و بر اساس اظهارات وزیر نفت این کشور، قرار است با برگزاری مناقصه ای، 8 بلوک نفتی را که 5 مورد آنها در مرز ایران واقع شدهاند و برخی از آنها با میادین ایران مشترک هستند، به شرکتهای نفتی واگذار کند. این موضوع نشان میدهد عراق برای برداشت بیشتر از میادین مشترک برنامه ریزی کرده است و تحقق این موضوع میتواند ظرفیت تولید نفت عراق را افزایش داده و به فاصله این کشور با ایران در برداشت ازمیادین مشترک بیفزاید.تا قبل از اشغال عراق توسط آمریکا، این کشور مانند ایران، تولید بسیار کمی از میادین مشترک داشت، اما بعد از پایان جنگ و دستیابی عراق به ثبات نسبی، برنامههای این کشور برای افزایش تولید از میادین مشترک آغاز شد. برگزاری چندین دوره مناقصات نفت و گاز ودعوت از شرکتهای بزرگ برای توسعه میادین نفت و گاز، به خصوص میادین مشترک، ازجمله اقدامهای عراق در سالهای بعد از جنگ بوده است. این کشور در سال 2009 با برگزاری دو دور مناقصه نفتی و یک دور مناقصه گازی، قراردادهای توسعه میدانهای نفت و گاز خود مانند میادین مشترک مجنون، بدری و قرنی غربی را به شرکتهای نفتی بینالمللی واگذار کرد. مجموعه این اقدامها موجب شده است حجم تولید نفت این کشور از میادین مشترک و میادین مستقل افزایش قابل ملاحظه ای داشته باشد و میزان تولید این کشور در برداشت از میادین مشترک بیشتر از ایران باشد. به رغم اینکه عملکرد عراق در برداشت از میادین مشترک با ایران، بهتر است، اما این کشور درصدد انجام دور جدیدی از مناقصات نفتی است که این مناقصات به طور عمده مربوط به میادین مرزی ایران و عراق است. در این مناقصات، 5 بلوک از 8 بلوکی که عراق برای مناقصه آنها برنامه ریزی کرده است در مرز ایران قرار دارند و سه بلوک در مرز کویت واقع شده ا ند. بلوکهای نزدیک مرز ایران عبارت اند از: سندباد، هویزه، شهابی، زرباطیه و نفتخانه. بلوک نفتی سندباد و نفتخانه به ترتیب با میادین یادآوران و نفتشهر در ایران مشترک هستند و شواهدی وجود دارد که از مشترک بودن بلوک هویزه با میدان سهراب ایران حکایت دارد. ازاینرو، انجام مناقصه برای واگذاری بلوکهای مرزی و تمرکز عراق برتوسعه بلوکهای واقع در مرز ایران میتواند عملکرد عراق را در برداشت از میادین مشترک با ایران بهبود بخشد.

مسلماً مناقصه جدید عراق میتواند توان تولید نفت این کشور را افزایش دهد و یکی از مؤلفه های قدرت در اوپک را که همان ظرفیت تولید نفت است، برای این کشور ارتقا دهد. این موضوع میتواند ضمن ارتقای قدرت چانه زنی عراق در اوپک برای کسب سهم بیشتر تولید، صادرات این کشور را افزایش دهد و جایگاه آن را در بازارهای جهانی بهبود بخشد. در این صورت امکان دارد که عراق برای افزایش صادرات نفت خود تلاش بیشتری را برای تصاحب بخشی از بازارهای صادراتی ایران انجام دهد. از سوی دیگر با توجه به اینکه بخشی ازمیادینی که اسامی آنها برای مناقصه اعلام شده، با ایران مشترک است، برداشت بیشتر عراق از این میادین به معنای عدم النفع بیشترایران از آنهاست.پیشنهاد می شود ایران تمرکز خودرا به جای توسعه میدانهای داخلی به میدانهای مشترک معطوف کند.