ساعت 24 تحلیل می کند

خروج سرمایه و خروج نخبگان و حسرت ملی

ساعت24-هنوز اطلاعات و آماری هر چند غیر دقیق در باره اینکه آیا در سالهای اخیرصاحبان ثروت و سرمایه مالی ، کارخانه داران ، صادرکنندگان وتاجران یا دارندگان بنگاههای بزرگ حمل و نقل وهتلداران و سایر فعالان اقتصادی منابع خود را از ایران خارج کرده باشند دردسترس نیست.

حتی در این باره خبرهایی که پی در پی منتشر شود نیز دیده نمی شود. اما به تازگی مسعود خوانساری رییس اتاق بازرگانی تهران در ضمن انتقاد از سیاستهای ارزی دولت که به سیاستهای تجاری و صنعتی آسیب می زند، هشدارداد روند فزاینده ای در خروج ارز از ایران با تمرکز برروی حواله های ارزی به چشم می آید. اگرچه این هشدار یکی از آگاهان بخش خصوصی از سوی مدیران دولتی با واکنشی مواجه نشد اما به تازگی محمد مهدی بهکیش اقتصاددان ایرانی و رییس کمیته ایرانی اتاق بازرگانی جهان نیز در این باره زنگ خطر را به صدا درآورده و باورش را مبنی بر آماده شدن صاحبان سرمایه برای خروج از ایران بیان کرده است. از سوی دیگراین نکته بدیهی شده است که خروج نخبگان ایرانی یک اتفاق افتاده شده است و سالانه صدها نفر از نخبگان جوان ایرانی که توانایی طی کردن روند درخواست از دانشگاههای خارجی را دارند با پذیرش از دانشگاههای خارجی به ویژه دانشگاههای آمریکایی به خارج از ایران می روند. تجربه نشان می دهد شمار قابل اعتنایی از این نخبگان به این زودی به ایران برنمی گردند و خزانه کشوراز وجود نخبگان خالی خواهد شد. شاید برخی بگویند این یک اتفاق عادی است و ایرانیان باقی مانده درکشور نیرومندند و کمبود مهاجران نخبه در این سرزمین احساس نخواهد شد. این اما دادن آدرس اشتباه است . واقعیت این است که وجود نخبگان دارای انگیزه توسعه ای که میل به پیشرفت این سرزمین دارند یک نعمت بزرگ است که نباید با آن ساده برخورد کرد واینتحلیل تقلیل گرایانه را برجامعه تحمیل کرد.. تجربه تاریخ جامعه های انسانی وتجربه سرزمین ها نشان می دهد جامعه ای که از نیروی نخبه و هوشمند تهی شود، اداره آن به دست نیروهای متوسط و فرصت طلب می افتد و این بزرگترین فاجعه برای هرسرزمین و هرجامعه ای است. فقدان نیروهای کاربلد در سیاست ، دراقتصاد ، در حقوق ، در روابط بین الملل و البته درحوزه های مهندسی و علوم پایه در هرسرزمینی به هدردادن سرمایه های طبیعی و تاریخی آنها منجر می شود. نمونه اعلای این داستان هم اکنون در ونزوئلا پیش چشمهای جهانیان قرار دارد. هوگو چاوزو جانشین او با ثروت حاصل ازفروش نفت خام این کشور در 15 سال تازه سپری شده چه کردند؟ اکنون شهروندان شیفته پوپولیست قهاری مثل چاوز برای حفظ دسترنجشان که زیر فشار تورم افسار پاره کرده روزگار تباهی را تجربه کرده و می کنندرنج بزرگی را تحمل می کنند اما شهروندان نروژی با همین شرایط توانسته اند ثروت طبیعی خود را چندین برابر کنند. بنابر این پدیدارکردن شرایطی که بتواند سرمایه انسانی را در داخل نگهدارد شاید از خروج سرمایه هم اهمیت بیشتری داشته باشد. ایران بدون سرمایه انسانی نیرومند و دارای انگیزه های ناب پیشرفت ایران و بهبود روزگار مالی خودشان، به برهوت تبدیل می شود. اما از سوی دیگر باید یادمان باشد همین جوانان برای اینکه راه پیشرفت را پیداکنند نیاز به حداقل توانایی های مالی و سرمایه دارند که این نزد صاحبان سرمایه اصیل است.خروج همین میزان نه چندان کلان سرمایه بخش خصوصی ایران - درمقایسه با بخش دولتی و نهادهای شبه دولتی یا فراتر از دولتی – نیز بی تردیداتفاق دهشتناکی است که اگررخ دهداهمیت آن همانند اهمیت خروج نخبگان است. شاید در نگاه نخست به نظر می رسد برسد که نخبگان می توانند حتی با دستهای خالی برای ایران ثروت آفرینی کنند اما خروج صاحبان سرمایه از ایران که گروهی از آنها دارای اصالت هستند و روزی خود در جمع نخبگان و نیروی انسانی کارآمد بوده اند چه انگیزه ا ی برای ماندن درسرزمین ایجاد می کند؟ به نظر کارشناسان ، خروج سرمایه مالی و خروج سرمایه انسانی از ایران آثار برهم فزاینده ای دارند و نتیجه این روندمی تواند ا یران را تهیدست و فقیر کند . مهم نیست که امروز این اتفاق را به چشم نمی بینیم اما چشمهای تیز بین که از سطح عبورکرده و ژرفای پدیده ها را می بینند این روند در حال جریان را می بینند و حسرت می خورند. نیاید روزی که این هر دو سرمایه دیگر ایران را جای ماندن ندانند و حسرت ملی را با خروج رقم بزنند