قطب هم بیابان دارد!
ساعت 24-وقتی صحبت از بیابان می شود همه ی ما سرزمینی بدون آب و علف را تصور می کنیم که با شن های طلایی پوشیده شده و هیچ اثری از مایه ی حیات یعنی آب در آن پیدا نمی شود. می خواهیم جلوه ای متفاوت از بیابان را به شما نشان دهیم؛ ناحیه ای را تجسم کنید که پر از برف و یخ است و تا چشم کار می کند سفیدی و سفیدی است اما ناگهان سرو کله ی وسعتی بدون برف پیدا می شود، ناحیه ای که انگار برای این منطقه نیست و آب و هوایی کاملا متفاوت دارد و از آن جایی که هیچ یخچال طبیعی در این ناحیه به چشم نمی خورد برای همین هم به آن بیابان قطب می گویند. اینکه جایی مثل قطب بیابان داشته باشد به نظر عجیب می آید این طور نیست؟
با اینکه بخش های شمالی گرینلند حدود ۷۰۰ کیلومتر تا قطب شمال فاصله دارد اما سطح آن با هیچ یخی پوشیده نشده است چون از حدود ۸ هزار سال قبل یخچال های طبیعی کاملا از این منطقه عقب نشینی کردند. این ناحیه شمالی ترین بخش دنیاست که کاملا عاری از یخ است. آب و هوا قطبی است؛ همان ویژگی مشخصی که همه ی ما می دانیم: تابستان های کمتر از دو ماه و زمستان های طولانی! میزان بارش در این نقطه آنقدر کم است که به بیابان قطبی معروف شده است. به افتخار رابرت پیری که در جریان اکتشافات سال های ۱۸۹۱ و ۱۸۹۲ این ناحیه را برای اولین بار کشف کرد، به این ناحیه پیری لند (Peary Land) می گویند.
پیری لند جاذبه های جغرافیایی، علمی و فرهنگی زیادی دارد: شمالی ترین بخش خشکی های گرین لند که رابرت پیری در سال ۱۹۰۰ آن را کشف کرده بود هم در همین ناحیه قرار دارد. در آن زمان این طور تصور می شد که این ناحیه شمالی ترین خشکی کل دنیاست اما در سال ۱۹۶۹ مشخص شد که جزیره ی دیگری به اسم Kaffeklubben در شمال این ناحیه قرار دارد و به این ترتیب رکورد شمالی ترین نقطه دنیا با جزیره ی دیگری شکسته شد.
باورکردنی نیست اما در این جزیره دورافتاده و صخره ای که دمای بینهایت سردی دارد هم دو گل کوچک درآمده اند که برای زنده ماندن تلاش می کنند. این دو گل بنفش و زرد رنگ شمالی ترین گل های دنیا هستند البته گل بنفش رنگ یک رکورد دیگر هم دارد و آن این است که مرتفع ترین گل دنیاست چون حتی در ارتفاع ۴۵۰۰ متری کوه های آلپ سوئد هم دیده می شود. از نظر تاریخی، پیری لند یکی از شمالی ترین سکونتگاه های انسانی در جهان بود چون اکتشافات باستان شناسی که در دهه ۱۹۵۰ اتفاق افتاد نشانه هایی از چندین اقامتگاه دائمی را در این محل کشف کرد، سکونتگاه هایی که متعلق به ۲۴۰۰ سال قبل هستند.
در یکی از این اکتشافات، یک ایستگاه تحقیقاتی به اسم Brønlundhus در سواحل غربی بخش های جنوبی پیری لند ساخته شد. این ایستگاه تحقیقاتی که در سال های ۱۹۴۷ تا ۱۹۴۸ توسط محققان دانمارکی ساخته شد تا زمان تاسیس ایستگاه آلرت در کانادا در سال ۱۹۵۰ شمالی ترین ایستگاه تحقیقاتی بود. این ایستگاه دیگر فعال نیست اما مجموعه ای آثار هنری از دیگر اکتشافات قطبی در آن قرار گرفته و امروز به موزه تبدیل شده و شمالی ترین موزه ی دنیا را شکل داده است.
بگذارید درباره ی بیابان دیگری هم حرف بزنیم، بیابانی که این بار نه در قطب شمال بلکه در قطب جنوب قرار دارد. با اینکه تصور بیشتر ما از بیابان، زمین های خشک و ترک خورده است اما بزرگ ترین بیابان دنیا از آن چه ما در ذهن درباره ی بیابان داریم فاصله ی زیادی دارد. به نظر می آید بیشتر ما از وجود بزرگ ترین بیابان دنیا در بیابان سرد قطب جنوب بی خبر هستیم، بیابانی که در حوالی قطب جنوب قرار دارد. در این منطقه با اینکه زمین همیشه پوشیده از برف و یخ است اما میزان بارش خیلی کم و گاهی سالانه حتی کمتر از ۵۰ میلی متر است که باعث شده آن را به نام بیابان سرد بشناسیم.
با اینکه در نواحی ساحلی قطب جنوب بارش های سنگینی اتفاق می افتد اما بخش های داخلی گاهی اصلا هیچ بارشی ندارند. بارش های کمتر از ۱۰ سانتی متر در قطب جنوب اتفاق می افتد اما با این حال زمین همیشه پوشیده از لایه ای از برف و یخ است. مثل دیگر بیابان های دنیا در این ناحیه هم کمبود بارش، بد بودن کیفیت خاک و دمای نامناسب جلوی رشد حیات را گرفته است و گیاهان محدود به گلسنگ ها، قارچ، جلبک و … هستند.
امروز قطب جنوب در معرض تهدیدات زیادی قرار دارد؛ فعالیت های انسانی حیات را در این بیابان سرد به خطر انداخته است. گرم شدن آب و هوا بدترین تغییرات آب و هوایی را برای این ناحیه به وجود آورده و باعث شده که دما بالا برود، یخچال های طبیعی عقب نشینی کنند، تکه یخ های شناور به داخل آب بروند و میزان اسیدیته آب بیشتر شود. تمام این اتفاقات چرخه ی زندگی حیوانات بومی این منطقه را تهدید می کند و باعث افزایش سطح آب دریای جهان می شود.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.