عادلی دبیر کل سابق مجمع کشورهای صادرکننده گاز:
"تاپی " نیاز به خط لوله گاز ایران به هند را برباد می دهد
ساعت24-محمد حسین عادلی، رئیس کل اسبق بانک مرکزی، این روزها پس از 4 سال از دبیر کلی GECF فارغ شده است. او در نخستین گفت‌وگوی خود پس از سپردن این سمت به یوری سنتورین، به پرسش‌های ...پرسش ها در خصوص صنعت گاز ایران و نقش این صنعت در صادرات می‌دهد.
فوریه سال جاری میلادی، دولت افغانستان مراسمی پر زرق و برق را برای آغاز عملیات اجرایی تاپی در مرز این کشور برگزار کرد. مراسمی که سران 4 کشور افغانستان، پاکستان، هند و ترکمنستان در آن حضور داشتند، بسیاری بر این باور هستند که این اتفاق می‌تواند آینده صادرات گازی ایران را دستخوش تغییر قرار دهد. محمد حسین عادلی سفیر ایران در بریتانیاز دیپلماتهای با سابقه در پاسخ به این پرسش که با توجه به کلنگ‌زنی آغاز عملیات اجرایی خط لوله تاپی در هرات، تا چه اندازه باید برای تاپی شانس عملیاتی قائل شد و از سویی بازار صادراتی گاز شرق را برای ایران از دست رفته تلقی کرد عنوان می‌کند: «خط لوله تاپی شانس زیادی دارد که تکمیل شده و راه اندازی شود چون اغلب بازیگران و ذینفعان آن از انجام این پروژه سود می برند. قدرت های بزرگ حاضر در منطقه هم موافق آن هستند چون می تواند صادرات گاز ایران به این بازار ها را زیر سوال ببرد.» نکته قابل توجه این پاسخ عادلی را باید در این دانست که در ایران اغلب مدیران و کارشناسان دولتی تاپی را همچنان غیرعملیاتی می‌دانند.
دبیر کل سابق مجمع کشورهای صادرکننده گاز که در پاسخ‌هایش بسیار صریح است همچنین ادامه می‌دهد: « در خصوص اینکه تاپی می تواند تهدید باشد یا خیر به نظر می رسد که بهر حال با بهر برداری از این خط بخش زیادی از بازار ما در پاکستان و هند توسط این خط لوله تامین می شود و لذا نیاز به خط لوله از ایران به حد زیادی کاهش پیدا می کند و به سمت صفر میل می کند. »
محمدحسین عادلی که در سال‌های 1994 تا 1995 سفیر ایران در کانادا نیز بوده است در پاسخ به این پرسش که با این تفاسیر ایران چقدر باید آینده گازی خود را متفاوت از قبل ترسیم کند می‌گوید: «با اجرایی شدن تاپی، خط لوله ایران به پاکستان (پروژه صادراتی گاز) که حتی در شرایط حاضر زیر سوال است بیشتر زیر سوال می رود و باعث می شود که ایران به طور جدی به فکر گزینه های دیگر باشد. از جمله اینکه تمایل اش به تکمیل خط لوله ایران پاکستان کم شود و یا برای آن شروطی بگذارد که عملی نباشد.» او البته اعتقاد دارد شاید همین اتفاقات ایران را به سوق تولید ال ان جی بکشاند.
عادلی که دکترای خود در رشته مدیریت کسب‌وکار را از دانشگاه کالیفرنیا کسب کرده است برخلاف برخی از فعالان حوزه انرژی، بر این باور است که ایران باید در حوزه LNG سرمایه‌گذاری کند. او در این زمینه و در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه اغلب واردکنندگان گاز به پایانه‌های LNG مجهز شده‌اند، آیا ایران بدون دسترسی داشتن به تکنولوژی در این حوزه شانسی برای حضور در آینده بازار گاز جهان دارد عنوان می‌کند: « کشور ما در حال حاضر یک پروژه به نام ایران ال ان جی دارد که بخشی از آن را انجام داده است و بخش بیشتری از آن باقی مانده است. ایران مسلما می تواند خود این کار را به اتمام برساند ولی زمان بسیار زیادی طول می کشد.»
او در ادامه می‌گوید: « لذا اقتصادی تر آن است که با کمک تکنولوژی روز و مشارکت بین المللی آن را تکمیل کند. این باعث صرفه مالی و اقتصادی بیشتری می‌شود، شاید راه بهینه نیز استفاده از تکنولوژی و نیز مدیریت روز آمد باشد.»
عادلی که در نقش مذاکره‌کننده ارشد در بسیاری از پروژه‌های صادراتی گاز ایران از جمله صادرات گاز به پاکستان و هند حضور داشته است در پاسخ به این پرسش که ایران برای اینکه بتواند نقشی حداقلی در سبد گاز اروپا برای خود ایجاد کند باید در مقابل روسیه چه سیاستی را اتخاذ کند و اساسا شانس ما در این زمینه چقدر است می‌گوید: « ایران نباید خود را با روسیه مقایسه کند. روسها بخش زیادی از گاز اروپا را تامین می کنند. اروپا حد اقل 35 درصد به گاز وارداتی از روسیه وابسته است، این در حالی است که ایران پروژه ای برای صادرات گاز به اروپا ندارد و حتی آن را طراحی نکرده است.»
سفیر سابق ایران در ژاپن در ادامه می‌گوید: « تنها امکان موجود تکمیل پروژه ایران ال ان جی است. این پروژه هم معلوم نیست چه زمانی می تواند تکمیل شود. ایران به طور بالقوه می تواند گاز را هم به صورت خط لوله و هم ال ان جی به اروپا ببرد ولی هر دو گزینه آنقدر شروط و پیش نیاز دارد که احتمال آن را بسیار کم می کند.»
دبیر کل سابق مجمع کشورهای صادرکننده گاز در بخش پایانی صحبت‌های خود اتخاذ رویکردی 4 گانه را برای اینکه ایران همچنان روی کاغذ بازیگری در عرصه گاز باقی بماند مطرح می‌کند. او در این زمینه می‌گوید: « به نظر می رسد ما اکنون به تصمیم گیری های راهبردی در زمینه انرژی داریم و در آینده ای نه چندان دور فشار ها موجب می شود که برخی از این تصمیمات را بگیریم ولی چون دیر خواهد بود لذا بهر برداری چندانی از آن نمی توانیم بکنیم. »
عادلی با استناد به این پیش زمینه رویکرد 4 گانه پیشنهادی خود را تشریح کرده و در گام نخست بر مسئله‌ای تاکید می‌کند که تاکنون در ایران محل مناقشه بوده و به نتیجه قطعی نرسیده است. او در این زمینه می‌گوید: « نخست اینکه باید تصمیم به صادرات گاز بگیریم و هر از گاهی آن را با استدلال اینکه بهتر است گاز را تبدیل به پتروشیمی کنیم آن را زیر سوال نبریم.»
مسئول ارشد دیپلماتیک خط لوله صادرات گاز ایران به ارمنستان در تاکید بر این بخش از مواضع خود عنوان می‌کند: « به خود بگوییم که همه صادر کنندگان گاز دنیا از این موضوع (که تبدیل کردن گاز به پتروشیمی بهتر است) آگاهند ولی همچنان هم گاز را صادر می کنند و هم در حد لازم آن را تبدیل به فرآورده های با ارزش افزوده بالاتری می کنند.»
او در ادامه بر مسئله لزوم کاستن از سطح مصرف داخلی گاز تاکید کرده و عنوان می‌کند: « در وهله دوم باید در مصرف انرژی صرفه جویی کنیم تا بتوانیم بیشتر صادر کنیم و کمتر آلوده کنیم. شدت انرژی در ایران بسیار بالا و بهر وری انرژی بسیار پایین است و در هر دو شاخص از متوسط جهانی وضع بسیار بدتری داریم.»
عادلی که بین سال‌های 1368 تا 1373 ریاست کل بانک مرکزی را در دست داشت در ادامه بر توسعه ال ان جی تاکید کرده و می‌گوید: «به عنوان سومین جنبه باید در مورد گاز باید به سیاست توسعه ال ان جی روی بیاوریم و پروژه های بیشتری تعریف کنیم. صادرات گاز از نوع ال ان جی برای شرایط بازارهای جهانی بهتر است و در آینده هم ال ان جی سهم بیشتری را می گیرد.» او اعتقاد دارد ال ان جی برای شرایط سیاسی ایران نیز گزینه‌ای بهتر از خط لوله است.
رئیس موسسه مطالعات اقتصادی و بین‌المللی روند که خود موسس آن بوده است در پایان صحبت‌های خود بر موضوع نقش تکنولوژی در صنعت نفت و گاز ایران تاکید کرده و عنوان می‌کند: «به عنوان چهارمین نکته ما باید از تکنولوژی روز و مدیریت روز برای توسعه و و بهر برداری میادین نفت و گاز استفاده کنیم.» عادلی تاکید می‌کند: « استفاده از فن اوری های چند نسل قبل منابع گرانبهای ما را هدر می دهد. این کار باید با مشارکت های بین المللی توام باشد. »
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.