چرخش موضع قطر در قبال قتل جمال خاشقجی
رفع کدورت با بن‌سلمان
ساعت 24-قطر تا چندی پیش، یکی از منتقدان جدی حکومت عربستان از جمله محمد بن سلمان، ولیعهد ماجراجوی پادشاهی سعودی محسوب می‌شد. شبکه الجزیره از اکتبر 2018 و پس از قتل فجیع «جمال خاشقجی»، روزنامه‌نگار منتقد عربستانی، تبلیغات گسترده‌ای علیه محمد بن سلمان انجام داد و با استناد به گزارش نهادهای اطلاعاتی ایالات متحده، بن سلمان را آمر قتل خاشقجی معرفی می‌کرد؛ اما با گذشت زمان و عادی‌سازی روابط قطر و عربستان در هفته‌های گذشته، رویکرد دوحه در قبال پرونده قتل خاشقجی کاملا برعکس شده است.
بااین‌حال، شیخ تمیم آل ثانی، امیر قطر، برخلاف موضع‌گیری دو سال اخیر، در یک تماس تلفنی کم‌سابقه با محمد بن سلمان حمایت خود را از عربستان سعودی اعلام کرد. دفتر امیر قطر پس از این تماس اعلام کرد که «حاکمیت عربستان سعودی برای قطر اهمیت زیادی دارد و نباید اجازه داد ثبات و یکپارچگی عربستان، قطر و شورای همکاری خلیج فارس تهدید شود. امیر قطر همچنین حمایت قاطع کشورش از دولت و مردم عربستان سعودی و هر آنچه را که امنیت، ثبات و حاکمیت پادشاهی سعودی را تقویت می‌کند، اعلام کرد و ثبات آن را بخشی جدایی‌ناپذیر از ثبات کشور قطر دانست». حمایت دوحه از عربستان در حالی صورت گرفته که بحرین و امارات متحده عربی هم پس از انتشار گزارش سیا در روز جمعه، حمایت خود را از ریاض نشان دادند. عربستان سعودی، امارات و بحرین در ابتدای سال جاری میلادی به تحریم سه سال اخیر علیه قطر به اتهام حمایت از «تروریسم» و روابط نزدیک‌تر با حکومت ایران پایان دادند. دوحه از همان ابتدا این اتهامات را رد کرده و می‌گوید که هدف از تحریم عربستان و حامیانش کاهش استقلال قطر بوده است. خبرگزاری دولتی بحرین، به نقل از دفتر پادشاهی این کشور اعلام کرد که «هرگونه تلاش برای تضعیف حاکمیت عربستان سعودی را رد می‌کند. بحرین بر اهمیت نقش اساسی عربستان سعودی تحت رهبری ملک سلمان و محمد بن سلمان و سیاست تعدیل‌کننده آن در منطقه و جهان و تلاش برای افزایش امنیت و ثبات منطقه و ارتقای اقتصاد جهانی تأکید می‌کند». درهمین‌حال، وزارت خارجه امارات متحده عربی هم رسیدگی قضائی به پرونده قتل خاشقجی در عربستان را قابل استناد می‌داند و در بیانیه‌ای اعلام کرد که «اطمینان و حمایت خود را از احکام دادگستری عربستان سعودی ابراز می‌داریم. تعهد پادشاهی عربستان در اجرای شفاف و بی‌طرفانه قانون غیر قابل تردید است و در جریان این رسیدگی، همه افراد درگیر در این پرونده محکوم شده‌اند». حکومت عربستان در همان ماه‌های پس از قتل خاشقجی و در پی فشارهای بین‌المللی اعلام کرد که «عاملان این جنایت» را بازداشت کرده و آنها در دادگاه به جرم خود اعتراف کرده و محکوم شده‌اند». در رسیدگی مورد ادعای عربستان هیچ نامی از مقام‌های ارشد این کشور از جمله محمد بن سلمان نیامده است. حکومت عربستان پس از انتشار گزارش سیا در مورد نقش مستقیم محمد بن سلمان در قتل خاشقجی گفت: «این گزارش محرمانه آمریکا را رد می‌کنیم. این گزارش ناشی از ارزیابی غلط و غیرقابل قبول بوده است. پادشاهی عربستان هر اقدامی را که باعث نقض جایگاه پادشاهی و ولیعهدی، حاکمیت و استقلال دستگاه قضائی ریاض شود، رد می‌کند». تبعات این گزارش که از سوی مدیر اطلاعات ملی آمریکا منتشر شده تنها به موضع‌گیری حمایت‌آمیز امارات، قطر و بحرین محدود نمی‌شود و احتمالا روابط ایالات متحده با عربستان سعودی و به‌ویژه با محمد بن سلمان را تغییر خواهد داد. فعالان و گروه‌های مدافع حقوق بشر در پی این گزارش خواستار تحریم‌های آمریکا علیه بن سلمان شدند.
هشدار به بن سلمان
از طرف دیگر، گروهی از مخالفان حکومت عربستان سعودی با نام «حزب شورای ملی» که خواهان برقراری دموکراسی در عربستان هستند، از واشنگتن خواسته‌اند تا پس از انتشار خلاصه گزارش محرمانه خود، این بار گزارش کامل قتل خاشقجی را منتشر کند. «مداوی الرشید» سخنگوی این گروه می‌گوید: «ما از انتشار این گزارش استقبال می‌کنیم اما در کنار آن منتظر اقدامات واقعی برای تحقق عدالت در پرونده قتل جمال خاشقجی هستیم. اقداماتی که عدم تکرار چنین جنایاتی را علیه افرادی که حکومت سعودی را نقد می‌کنند، تضمین کند». جو بایدن رئیس‌جمهوری ایالات متحده اخیرا در یک مصاحبه تلویزیونی گفت که «به ملک سلمان پادشاه عربستان گفته‌ام که ریاض مجبور است با نقض حقوق بشر مقابله کند و این پیش‌شرط رابطه جدید ایالات متحده و عربستان است. برای محمد بن سلمان روشن کردم که قوانین و سازوکار مناسبات در مقایسه با چهار سال گذشته درحال تغییر است و او به مرور متوجه این تغییرات آشکار خواهد شد». درهمین‌حال، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، تأیید کرد که واشنگتن با وجود مقصردانستن محمد بن سلمان در پرونده قتل خاشقجی، اقدامی علیه ولیعهد عربستان انجام نخواهد داد. از سوی دیگر، وزارت خارجه و خزانه‌داری آمریکا تحریم‌هایی را علیه ده‌ها نفر از تبعه‌های عربستان سعودی که نامی از آنها اعلام نکرده، به دلیل دست‌داشتن در قتل خاشقجی و سایر موارد نقض حقوق بشر، اعمال کرده است.
تغییر متهمان قتل خاشقجی
ساعاتی پس از آنکه گزارش جامعه اطلاعاتی ایالات متحده در مورد قتل جمال خاشقجی با ذکر نام سعودی‌هایی که علاوه بر محمد بن سلمان مسئول قتل جمال خاشقجی بودند، منتشر شد. این گزارش حذف و نسخه دیگری جایگزین آن شده است. در نسخه جدید نام این اتباع عربستان حذف شده بود. تغییر بی‌سروصدای این گزارش از سوی دفتر مدیر اطلاعات ملی آمریکا چندان مورد توجه قرار نگرفت. دفتر مدیر اطلاعات ملی هم حاضر نشد درباره تغییر گزارش و حذف نام سه متهم دیگر این پرونده اظهارنظر کند. یک مقام ارشد دولت بایدن استدلال کرده بود که گزارش اولیه هم اطلاعات جدیدی اضافه بر آنچه در دو سال اخیر افشا شده، دربر نداشت. «این گزارش حاوی اطلاعاتی است که برای دولت آمریکا محرز شده و کمیته‌ها و اعضای کنگره هم از یک سال قبل در جریان آن قرار گرفته بودند». «عبدالله محمد الحورینی» یکی از نام‌هایی بود که در گزارش دوم حذف شده بود. نام او برای اولین بار در پرونده قتل خاشقجی مطرح می‌شود. عبدالله محمد الحورینی برادر ژنرال عبدالعزیز بن محمد الحورینی است که یکی از مقام‌های ارشد امنیتی عربستان است و بر آژانس‌های اطلاعاتی و نهادهای ضدتروریسم عربستان نظارت می‌کند. دو نام دیگر هم «یاسر خالد الاسم» و «ابراهیم السلیم» هستند. درباره سوابق آنها اطلاعاتی در دست نیست و این دو نفر هم قبلا در میان 18 متهم قتل جمال خاشقجی حضور نداشتند.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.