شکایت ایران روی میز کمیسیون مشترک
ساعتت 24- روزنامه اعتماد در گزارشی با اشاره به اینکه دیروز وین دوباره میزبان مذاکره‌کنندگان هسته‌ای شد، نوشت: حال برجام در مجموع خوب است؛ نقل قولی از سید عباس عراقچی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران در سه سال ماراتن مذاکرات هسته‌ای ایران که در یک سال گذشته از عمر اجرای برجام بسیار از زبان وی شنیده شده است.
بررسی تازه‌ترین‌ها در پرونده توافق هسته‌ای ایران با ١+٥ با توجه به نزدیک شدن به سالروز اجرایی شدن آن (٢٧ دی ماه) از دو لنز ممکن است. لنز سیاست داخلی و سیاست خارجی. توافق هسته‌ای ایران با ١+٥ را به جرات می‌توان مهم‌ترین و تاریخی‌ترین توافق به دست آمده در پرونده مهم بین‌المللی در ٢٠ سال اخیر دانست و از همین رو تبدیل شدن آن به موضوعی برای بحث و جدل در مناظره‌ها و رقابت‌های انتخاباتی امری بدیهی و نه فقط رایج در ایران که در کشوری چون ایالات متحده امریکا است که در جریان رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر آن بارها و بارها رقبا از دو حزب دموکرات و جمهوریخواه به پرسش‌های رنگین درباره چگونگی مواجهه با توافق هسته‌ای پاسخ دادند.
در چنین شرایطی با توجه به قرار گرفتن ایران در ماه‌های منتهی به انتخابات ریاست‌جمهوری می‌توان انتظار داشت که یک گروه و جناح سیاسی برجام را توفیقی برای خود بداند و گروه و طیف مقابل کمر به نقد برنده آن ببندد و دستاوردهای آن را زیر سوال ببرد. با توجه به اینکه برجام یکی از مهم‌ترین موضوعات امنیت و منافع ملی در ایران است و بحث و تبادل نظر درباره چند و چون حصول آن از ابتدای آغاز مذاکرات در دولت یازدهم به وضوح و در مقابل چشمان مردم صورت می‌گرفت اکنون نیز قضاوت دستاوردهای آن می‌تواند به تمرین تحمل نظر مخالف در مباحث سیاست داخلی کمک‌کننده باشد.
اما آنچه در بررسی دستاوردهای برجام از لنز داخلی چندان به چشم نیامد یا عامدانه تلاش شد از کنار آن عبور شود، بررسی دستاوردهای توافق هسته‌ای ایران برای سیاست خارجی بود. تا پیش از برجام، ایران در لنز جامعه جهانی کشوری بود که ادعا می‌شد با برنامه هسته‌ای خود، صلح و امنیت بین‌المللی را تهدید می‌کند. این نگاه در جامعه جهانی جا انداخته شده بود و حتی اجماعی نیز بر سر آن میان بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای به دست آمده بود. با معلق شدن قطعنامه‌های فصل هفتمی، بسته شدن پرونده ابعاد احتمالی نظامی هسته‌ای ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، خارج شدن نام ایران از ذیل کشورهای تهدیدکننده امنیت بین‌الملل، ایران با سرعت غیرقابل پیش‌بینی به آغوش جامعه جهانی بازگشت.
شاید ملموس‌ترین اثرات برجام را که سریع‌تر از سایر دستاوردها به چشم آمد بتوان در پرونده‌های منطقه‌ای جست‌وجو کرد. تا پیش از برجام نگاه‌ها به نقش ایران در پرونده‌های منطقه‌ای از لنز بازیگری بود که بازی‌خراب‌کن است و پس از برجام بغض‌های موجود تا حدودی کنار رفت و جامعه جهانی در عمل اعتراف کرد که ایران در منطقه بازیگری فعال است. به عنوان نمونه در پرونده سوریه پس از حصول برجام بود که ایران به مذاکرات بین‌المللی دعوت شد و از نقش ایران به صراحت سخن گفته شد.
این اعتراف به نقش ایران و پذیرش آن تا به آنجا پیش رفت که حتی در نشست مسکو مورخ ٢٠ دسامبر این ایران بود که مبتکر تشکیل جلسه شد و در نهایت هم بیانیه سه‌جانبه به دست وزرای امور خارجه ایران، ترکیه و روسیه امضا شد. البته که در مسیر بررسی و نگاه به چرایی پذیرش قدرت منطقه‌ای ایران نباید توان دفاعی و نظامی ایران را نادیده گرفت.
**چرا تمدید قانون تحریم‌ها محل اختلاف شد؟
اما اختلاف‌ها با واشنگتن بر سر تفسیر از برجام همچنان ادامه دارد. گستردگی دامنه موضوعات فنی به‌گونه‌ای بوده است که فضا تا حدودی برای مانورها باز است. در متن برجام در برخی موارد اختلاف تفسیرهایی وجود دارد که می‌توان گفت در بسیاری از این موارد این اختلاف تفسیرها به فرصتی برای ایران بدل شده است. در مباحث فنی به عنوان نمونه خرید کیک زرد یا فروش آب سنگین در زمره موارد اختلافی است که ایران به خوبی از فضای به وجود آمده در سایه برجام در این دو مورد تاکنون استفاده کرده است و رقم فروش آب سنگین ایران در بازارهای جهانی هر روز رو به صعود است.
برنامه هسته‌ای ایران به شکل همزمان با طمانینه و سرعت معقول در حال حرکت به سمت جلو است. یکی از مواردی که تفسیرهای متفاوتی درباره آن وجود دارد مباحث مربوط به تمدید قانون تحریم‌ها است. نکته‌ای که در درک این مساله مغفول مانده این است که امریکایی‌ها علاقه‌مند به حفظ ابزار تحریم‌های خود علیه ایران هستند. برخی از این ابزارها را در جریان برجام از دست دادند و برخی از آنها که مربوط به بهانه‌های غیرهسته‌ای آنها بوده را با تمام قوا حفظ خواهند کرد. در داخل امریکا طیفی که مخالف برجام بود تمام تلاش خود را به کار گرفت تا مانع از شکل‌گیری این توافق شود و پس از حصول آن دست به دامان کنگره برای متوقف شدن آن شد و امروز هم تلاش می‌کنند دستاوردهای ایران از برجام را به حداقل برسانند.
آنچه که کار ایران را سخت می‌کند شرکای منطقه‌ای مخالفان امریکایی برجام است که به‌شدت به دنبال به حداقل رساندن منافع ایران در برجام هستند. در حال حاضر، ایسا به مهم‌ترین بحث میان ایران و امریکا به عنوان دو عضو توافق هسته‌ای بدل شده است. درباره این قانون از ابتدا اختلاف نظری میان ایران و امریکا وجود داشته است. آنچه در برجام آمده این است که تحریم‌هایی که لغو می‌شوند مجددا قابلیت وضع و برقراری ندارند.
حرف ایران این بود که اگر دوره تحریمی در قانون امریکا به پایان می‌رسد و مجددا پس از برجام تمدید شود در حقیقت به معنای دوباره برقراری خواهد بود و نقض برجام است. این در حالی است که طرف امریکایی ادعا می‌کند قانون ایسا وجود داشته و تنها تاریخ آن تمدید می‌شود که این تمدید تاریخ به معنای دوباره برقراری آن نیست. در مورد اینکه تمدید ایسا نقض برجام است یا خیر همواره در یک سال گذشته باعث مشاجره و جدل‌هایی میان دو کشور بوده است. آنچه که قابل توجه است و باید مدنظر گرفته شود این است که تمام کشورهای ١+٥ نیز با تفسیر امریکا از برجام موافق هستند و روسیه و چین هم تمدید ایسا را نقض برجام نمی‌دانند.
با این وجود ایران از همان ابتدا تاکید داشته که این تمدید مصداق نقض است و ادله آن هم این بوده که تاریخ این تحریم در سال ٢٠١٦ به پایان می‌رسیده و در حقیقت دولت امریکا با تمدید این تاریخ، قانون تحریمی جدیدی وضع کرده و چون قانون جدید است لذا نقض برجام به حساب می‌آید. در این میان یکی از دلایل عدم پذیرش این موضوع از سوی سایر اعضای ١+٥ این است که تمدید این قانون تاثیر اجرایی ندارد. به بیان دیگر در یک سال گذشته از عمر اجرای برجام هم قانون ایسا وجود داشته است اما به دلیل حصول برجام اجرای آن متوقف شده بود و لذا بلااثر شده بود. با آغاز سال ٢٠١٧ نیز این قانون تمدید شده است اما اجرایی نمی‌شود چرا که توسط دولت امریکا اجرای آن متوقف شده است.
بنابراین از لحاظ عملی و اجرایی این تمدید معنای خاصی نداشته و ندارد اما جمهوری اسلامی ایران از منظر مبنایی می‌گوید که تمدید ایسا خلاف برجام است و دولت امریکا با این کار نقض برجام را صورت داده است. مواجهه تیم مذاکراتی ایران با قانون ایسا منحصر به روز تصویب تمدید آن در کنگره نبوده است و ایران در تمامی جلسات مذاکراتی که با طرف مقابل در یک سال گذشته داشته است مکررا این مساله را یادآوری کرده که تمدید ایسا به معنای نقض برجام خواهد بود. بحث تمدید قانون ایسا و معلق شدن اجرای آن نیز از روز نخست در زمره سیاست‌های تیم مذاکره‌کننده برای عدم مواجه شدن با کنگره امریکا بوده است.
به بیان دیگر سیاست مذاکراتی ایران همواره مسوول و متعهد دانستن دولت امریکا بوده است تا برجام در ١٠ سال عمر آن از گزندهای نگاه‌های تند در کنگره در امان باشد. با توجه به نقش لابی‌های گسترده سعودی و صهیونیستی در کنگره امریکا اگر مسوولیت اجرای هر تعهدی در برجام به عهده کنگره می‌افتاد به معنای حق وتو دادن به لابی‌های مخالف ایران بود. با قانونی شدن این تمدید ایران دو حرکت انجام داد که یک مورد آن پاسخ متناسب فنی به این نقض بود و مساله تولید پیشران‌های هسته‌ای مطرح شد.
مورد دوم نیز به راه انداختن مکانیسم کمیسیون مشترک بود. بر اساس هماهنگی‌های انجام شده، تیم‌های کارشناسی ایران و امریکا روز نهم ژانویه (دیروز) در وین با هم دیدار کردند تا در مورد جزییات اختلاف‌ها رایزنی کنند. پس از این جلسه دو جانبه، کمیته کاری تحریم تشکیل جلسه داد تا براساس مندرجات برجام درباره عمل و عکس‌العمل صورت گرفته بررسی‌هایی صورت بگیرد و روز ١٠ ژانویه (امروز) نیز شاهد برگزاری جلسه کمیسیون مشترک خواهیم بود.
**زیرپا گذاشتن تعهدات هیچ کشوری را تحمل نمی‌کنیم
روز گذشته سید عباس عراقچی، رییس ستاد پیگیری اجرای برجام درباره جلسه دیروز و رویکرد ایران به مساله تمدید قانون تحریم‌های ایران گفت: تحمل نخواهیم کرد کشوری به بهانه‌های مختلف تعهدات خود را درخصوص برجام زیر پا بگذارد. جمهوری اسلامی ایران واکنش متناسب را به چنین رفتارهایی نشان می‌دهد. به گزارش ایرنا، معاون حقوقی و بین‌الملل وزیر امور خارجه گفت: بر اساس تصمیمات هیات نظارت و دستور رییس‌جمهوری سازو کار سیاسی پیش‌بینی شده در برجام را فعال کردیم و نشست کمیسیون مشترک برجام در این راستا برگزار می‌شود.
نشست کمیسیون مشترک به درخواست جمهور اسلامی ایران و در پی نامه‌ای که دکتر ظریف به خانم موگرینی نوشتند جهت بررسی شکایت ایران نسبت به تمدید قانون ایسا توسط کنگره امریکا که از دید ما نقض برجام به حساب می‌آید، تشکیل می‌شود. درسازوکارهای داخل برجام اگر کشوری که نسبت به نقض برجام شکایت داشته باشد اول باید مشورت‌های دوجانبه صورت بگیرد که این مشورت‌ها روز دوشنبه در سطح کارشناسی بین کارشناسان ما و تیم امریکایی انجام شد.
پس از آن کمیته کاری مربوط به رفع تحریم‌ها باید در سطح کارشناسی جلسه بگذارد که بعد از مذاکرات کارشناسی با امریکا این کار انجام خواهد شد و نتیجه بررسی‌های کارشناسان فردا به جلسه کمیسیون مشترک ارایه می‌شود. عراقچی در ادامه افزود: تصمیم گرفتیم سازو کار پیش‌بینی شده در برجام را فعال کنیم از دید ما تمدید ایسا نقض برجام است و باید پیام روشن جمهوری اسلامی ایران به اعضای کمیسیون مشترک و بقیه اعضای ١+٥ منتقل شود. ما به هیچ‌وجه تحمل نخواهیم کرد که کشوری به بهانه‌های مختلف بخواهد تعهدات خود را درخصوص برجام زیر پا بگذارد.
جمهوری اسلامی ایران واکنش متناسب را نشان می‌دهد کما اینکه نسبت به تمدید ایسا بنا به تصویب هیات نظارت و دستور رییس‌جمهور واکنش متناسب در صحنه عمل نشان داده شد. در این خصوص سازمان انرژی اتمی مامور انجام اقدامات و طراحی پیشران‌ها شد که از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است و به وزارت امور خارجه هم دستور داده شد سازو کار سیاسی داخل برجام را فعال کند و پیام محکم جمهوری اسلامی ایران را منتقل کند که این کار فردا صورت خواهد گرفت.
نشست کمیسیون مشترک برجام بین نمایندگان ایران و گروه ١+٥، امروز (سه‌شنبه) در هتل «پله کوبورگ» در وین، پایتخت اتریش برگزار خواهد شد. این نشست در سطح معاونان خواهد بود و سیدعباس عراقچی، معاون وزیر خارجه از ایران و هلگا اشمیت به نمایندگی از فدریکا موگرینی، نماینده عالی اتحادیه اروپا ریاست این نشست را برعهده دارند.
ایرنا
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.