انرژی جنبشی دلار از کجا نشات میگیرد؟

ساعت24 -بازار ارز در ایران به بازاری کم‌ریسک، پربازده، نقد شونده و امن برای سرمایه‌گذاری تبدیل شده و اشتها برای خرید اسکناس دلار و مشارکت در این بازار بسیار بالا رفته است.

div align="right">روزنامه اعتماد نوشت: بازار ارز در ایران به بازاری کم‌ریسک، پربازده، نقد شونده و امن برای سرمایه‌گذاری تبدیل شده و اشتها برای خرید اسکناس دلار و مشارکت در این بازار بسیار بالا رفته است.

این در حالی است که سایر بخش‌های اقتصادی به دلیل سیاستگذاری‌های نادرست، نبود فضای کسب و کار مناسب، کمبود منابع، مزاحمت‌های سیاسی، اجتماعی و نهادی به بازارهای کم‌بازده و پرریسکی برای سرمایه‌گذاری تبدیل شده است. اما سوال اینجاست که چرا اقتصاد ایران به چنین دامی افتاده و فضا به سمت دلاریزه شدن پیش رفته است؟

چرا دلار به سلطان ارزی کشور تبدیل شده و عملا در آینده سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور نقش‌آفرینی می‌کند؟ پاسخ مشخص به این پرسش‌ها در نوع سیاستگذاری و تصمیم‌سازی دولت در فضای کلان اقتصاد ایران نهفته است. از ابتدای دولت یازدهم اقتصاددانان زیادی هشدار داده بودند که مبادا دولت در برگزیدن روش اداره اقتصادی کشور دوباره راه دولت‌های پیشین را برود و برای چندمین بار از یک سوراخ گزیده شود.

مبادا دخالت در بازارهای انرژی، ارز و انواع کالا و خدمات، اقتصاد ایران را از مسیر رقابتی شدن دور کند و سبب شود تا قیمت‌ها به صورت تصنعی پایین نگه داشته شده و حکم فنری را پیدا کند که بر اثر فشردگی زیاد ناگهان بجهد و بر اثر جهش زیادی که ایجاد می‌کند تخریب‌هایی را در مسیرش به وجود آورد. این هشدارها از پیش داده شده بود.

آن هنگام که اقتصاددانان متوجه شدند دولت به هر بهانه‌ای قصد دارد تا جلوی واقعی‌سازی قیمت دلار را بگیرد نیز هشدارها داده شد و بارها گفتیم و نوشتیم که سیاستگذاران و تصمیم‌سازان تجربه زمستان ٩٠ را از خاطر نبرند و با دوری از وعده‌های پوپولیستی و حرف درمانی سیاست‌هایی را در پیش گیرند که اقتصاد ایران را رقابتی کرده و باعث ایجاد انگیزه و تحرک در میان آحاد اقتصادی کشور شوند.

در سال ٩٢، وقتی که مدیریت اقتصاد ایران به دست دولت یازدهم رسید با تورم بالایی روبه‌رو بودیم و در رکودی عمیق دست و پا می‌زدیم که آن زمان دولت تمام تلاش خود را به کار گرفت تا به مردم و برخی فعالان اقتصادی بگوید ریشه تورم بالا در سیاست‌های پولی و نبود انضباط مالی است. در این کار هم موفق شد و با در پیش گرفتن یکسری از سخت‌گیری‌ها توانست تورم را کاهش دهد اما اگر دولت معتقد است که تورم ریشه پولی دارد پس چرا طوری در بازار ارز رفتار می‌کند که گویی نخ تورم به دیوار قیمت دلار آویزان شده و ...

هر گونه تخریب در این دیوار ممکن است این نخ را پاره کند.چرا دولت یازدهم در میانه راه جلوی واقعی کردن قیمت ارز را گرفت و هنوز هم به مقاومت نه چندان منطقی خود در این بازار ادامه می‌دهد؟

واقعیت این است که مداخله در بازار ارز، انرژی و کالا و خدمات و دور شدن از بهبود فضای کسب و کار، فضا را به سمتی برده که اقتصاد ایران دلاریزه شده و بیش از گذشته این روزها خود را در دام وابستگی به این ارز خارجی می‌داند.

اگر هشدار کارشناسان جدی گرفته می‌شد و دولت به جای پمپاژ دلار به بازار و مدیریت غیر اقتصادی و مداخله جویانه خود اجازه می‌داد تا قیمت دلار به صورت طبیعی و در بستر بازار آزاد بالا برود، امروز به نقطه تعادل خود رسیده بود و بازار دچار نوسان‌های روزمره نمی‌شد و شاهد صف‌های چند متری برای خرید دلار نبودیم.

حال تصور کنید به عنوان یک اقتصاددان، می‌شنوید که معاون محترم اقتصادی رییس‌جمهور در چنین فضایی به جای تحلیل وضعیت موجود اقتصاد و بازگشت به تئوری‌های اصیل علم اقتصاد بگویند که نوسان‌های اخیر قیمت ارز ریشه غیراقتصادی دارد و افکار عمومی را به دنبال مقصریابی هدایت کند.

طبیعتا در مواجهه با چنین اظهاراتی اندک امیدی که به اصلاح ساختار اقتصادی کشور دارید را از دست خواهید داد چون متوجه می‌شود که سیاستگذار و تصمیم ساز هنوز هیچ تقصیری برای خود قائل نیست و باور نمی‌کند که در نتیجه سیاستگذاری‌های او بوده که بازار دلار به چنین سمت و سویی رفته و از مساله‌ای اقتصادی به موضوعی سیاسی و اجتماعی تبدیل شده است.

دلار به مانند گلوله‌ای می‌ماند که بالای جرثقیلی نصب شده و داری انرژی پتانسیل بالایی است. مادامی‌که طناب این جرثقیل تاب تحمل این گلوله را داشته باشد، انرژی پتانسیل در آن برای کسانی که زیر جرثقیل ایستاده‌اند، بدون خطر خواهد بود اما اگر روزی این طناب پاره شود، انرژی پتانسیل به انرژی جنبشی تبدیل شده و با قدرت تخریب بالایی به سمت زمین فرود خواهد آمد.

به نظر می‌رسد طناب دلار در شرایط کنونی اقتصاد ایران در حال باریک شدن است و بیم آن می‌رود که انرژی پتانسیل نهفته در آن به انرژی جنبشی تبدیل شود.

توصیه می‌شود تا دولت به جای حرف‌درمانی، وعده به تثبیت قیمت‌ها و مقصریابی و توپ را به میدان دیگران انداختن سعی کند با تجدیدنظر در سیاست‌های اقتصادی خود جلوی پاره شدن این طناب را بگیرد.