بریکس دیگر اهمیت ندارد
ساعت ۲۴ - درحالی که مرحوم رییسی کوشش کرد در ادامه فعالیت حسن روحانی ایران را به عضویت گروه بریکس شاما برزیل ُ روسیه ُ چین ُ هند و آفریقای جنوبی در اورد و این اتفاق افتاد و هواداران دولت سیزدهم در این باره غوغایی به پا کردند اما اعضای اصلی بریکس دیگر به این گردهمایی اهمیتی نمی دهند.
رهبران چین و روسیه حاضر نیستند در تازه ترین نشست بریکس که در برزیل آغاز می‌شود، اعزام شرکت کنند. موضوعی که می‌تواند نشانه‌ای از کاهش ارزش ایدئولوژیک این گروه برای دو عضو بنیان‌گذار آن باشد.
به گزارش گاردین، شی جین‌پینگ، رهبر ۷۲ ساله چین، در ۱۲ سال گذشته همواره در نشست‌های بریکس حضور داشته است. اما در این دوره به‌جای او نخست‌وزیر لی چیانگ به نشست اعزام می‌شود، و تنها دلیل رسمی ارائه‌شده برای این تصمیم، «تداخل برنامه‌ها» عنوان شده است.
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، با حکم بازداشت صادرشده از سوی دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) روبه‌روست و احتمالاً برای جلوگیری از شرمساری میزبانان نشست – که عضو اساسنامه این دیوان هستند – تصمیم گرفته به ریودوژانیرو سفر نکند. مغولستان در پی عدم اجرای این حکم هنگام سفر سال گذشته پوتین، با دیوان کیفری بین‌المللی وارد اختلاف حقوقی شده است. پوتین همچنین از حضور در نشست بریکس سال ۲۰۲۳ در آفریقای جنوبی نیز منصرف شده بود، زیرا رئیس‌جمهور این کشور، سیریل رامافوسا، نتوانست تضمینی درباره بازداشت یا عدم بازداشت او ارائه دهد.
پوتین از سوی دیوان کیفری بین‌المللی به نقش کلیدی در ربایش کودکان اوکراینی متهم شده است. بریکس که اغلب به‌عنوان جایگزینی برای گروه هفت (G7) توصیف می‌شود، اخیراً با سرعتی زیاد گسترش یافته است، اما در این روند انسجام ایدئولوژیک خود را – به‌عنوان بدیلی برای سرمایه‌داری غربی – از دست داده است.
اعضای بنیان‌گذار بریکس، برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی بودند، اما سال گذشته کشورهای اندونزی، ایران، مصر، اتیوپی، عربستان سعودی و امارات متحده عربی نیز به آن پیوستند؛ کشورهایی با سطوح متفاوتی از توسعه اقتصادی و میزان‌های مختلفی از خصومت با غرب. این الحاقات موجب نگرانی کشورهایی چون برزیل، آفریقای جنوبی و هند شده است. برزیل اعلام کرده که بریکس تنها یکی از نشانه‌های نظم نوین جهانی در حال ظهور است.
آنتونیو پاتریوتا، وزیر خارجه سابق برزیل، اخیراً در موسسه توسعه فرامرزی گفته بود که سیاست «اول آمریکا» دونالد ترامپ، نظم جهانی را از تمرکز بر ایالات متحده دور کرده و به سمت جهانی چندقطبی با توزیع متوازن‌تر قدرت سوق می‌دهد.
«ایالات متحده با سیاست‌هایی چون تعرفه‌گذاری و تاکید بر حاکمیت ملی، به شیوه‌های مختلف در حال تسریع روند گذار به چندقطبی است.»
او افزود که احتمالاً اتحادهای جدیدی شکل خواهند گرفت که چالش‌هایی برای نظم قدرت فعلی ایجاد می‌کنند.
«امروزه به سختی می‌توان استدلال کرد که اروپا با سیاست‌های آمریکا در زمینه تجارت یا امنیت یا مثلاً حفظ دموکراسی همگرا شده است. بنابراین، جایی که قبلاً یک قطب غربی منحصر به فرد وجود داشت، اکنون شاید دو قطب وجود داشته باشد. » برزیل، که در حال تبدیل شدن به یک قدرت دیپلماتیک نوظهور در نیمکره جنوبی است، ممکن است از غیبت رهبران روسیه و چین سود ببرد، زیرا می‌خواهد از این نشست برای ترویج موضوع اصلاحات در نظام حکمرانی جهانی فراگیر بهره ببرد. برزیل نمی‌خواهد تمرکز نشست تنها بر انتقاد از استانداردهای دوگانه غرب در خاورمیانه و اوکراین باشد.
میزبانان نشست مجموعه‌ای از پیشنهادات مشخص دارند: گذار به انرژی سبز، همکاری در زمینه واکسن‌ها و گسترش اصل عدم تبعیض و اصل دولت کامله الوداد (MFN) به همه اعضای سازمان تجارت جهانی (WTO).
پاتریوتا این موضوع را که چندقطبی جدید – جهانی که در آن اتحادهای مختلفی جهت همکاری شکل گرفته است – ذاتاً ناپایدار است، رد کرد و استدلال کرد که این یکجانبه‌گرایی بوده که بیشتر موجب آشفتگی شده است.
«حمایت قدرت‌مندی از حفظ چندجانبه‌گرایی وجود دارد، اما این بدان معنا نیست که باید آن را به شکل کنونی‌اش حفظ کنیم. برزیل استدلال می‌کند نباید منتظر یک جنگ جهانی دیگر یا رخدادی با آن ابعاد باشیم تا شروع به اصلاحات کنیم. اگر اکنون حرکت قوی‌ای به‌سوی اصلاح صورت نگیرد، ممکن است به نقطه بحرانی برسیم.»
با این حال، دکتر کریستوفر ساباتینی، عضو ارشد حوزه آمریکای لاتین در اندیشکده چتم‌هاوس، استدلال کرده که برزیل برای تحمیل یک دستور کار در بریکس با مشکل روبه‌رو خواهد شد.
«بریکس پیش از آن‌که عضویت خود را گسترش دهد، گروهی ناسازگار و غیرهمگون بود – حتی اگر اهداف اعلام‌شده این اقتصادهای نوظهور در آغاز قابل تحسین و دیرهنگام بودند. »
او افزود: در حالی که گسترش شورای امنیت سازمان ملل زمانی یک هدف اعلام شده بود، چین همواره احتمال داشت که مانع از پیوستن هند به این نهاد شود. تعهدات برزیل برای کاهش انتشار کربن نیز احتمالاً با منافع اقتصادی مبتنی بر نفت و گاز عربستان سعودی، روسیه و امارات متحده عربی در تضاد بود (اگرچه برزیل علیرغم لفاظی‌های عمومی خود در مورد تغییرات اقلیمی، تولید و صادرات نفت را دو برابر کرده است). همچنین هند نیز با ایده ایجاد ارز بریکس به‌عنوان جایگزینی برای دلار مخالف است.
با این حال، تصمیم شی برای عدم حضور در نشست جای تعجب دارد؛ به‌ویژه با توجه به عقب‌نشینی آمریکا از نقش رهبری جهانی که فرصت طلایی‌ای برای چین ایجاد کرده تا این نقش را برعهده گیرد.
دکتر سمیر پوری، مدیر مرکز حکمرانی جهانی در چتم هاوس، این سوال را مطرح کرد که آیا واقعاً گذار به چندجانبه‌گرایی جدید در حال وقوع است یا خیر.
او گفت: به نظر می‌رسد پایان یافتن یک نظم بین‌المللی لزوماً به معنای ظهور ناگهانی نظم جدیدی نیست. خلاهایی که از عقب‌نشینی ناگهانی آمریکا از چندجانبه‌گرایی و حکمرانی جهانی به وجود آمده‌اند، به‌طور خودکار توسط دیگران پر نخواهند شد.