درایران «صاحب آب کیست؟
ساعت 24 - این پرسش که درایران «صاحب آب کیست؟» یک بحث بسیار پیچیده حقوقی دارد. چون اول باید مشخص کنیم که درباره کدام آب صحبت می‌کنیم؛ آب‌های سطحی داریم، آب‌های زیرزمینی داریم، بعضی از این آب‌های زیرزمینی مشمول حقابه‌های سنتی طولانی هستند.
حتی درباره آب‌های سطحی هم نمونه‌هایی مثل طومار شیخ بهایی در اصفهان وجود دارد که حقابه‌ها را مشخص کرده. از طرفی چاه‌هایی داریم که در دوره‌های مختلف حفر شده‌اند.
قانون سال ۱۳۴۷ آب‌ها را ملی اعلام کرد؛ هر چند بعضی‌ها می‌گویند این قانون در واقع دولتی‌شان کرد. مثلاً قنات‌ها طبق آن قانون ملی شدند، اما همچنان تابع نظام حقوقی خاص خودشان هستند. بر اساس آن قانون، آب ملی شد و نماینده ملت یعنی دولت و بعد وزارت نیرو صاحب آب شد.
اما این «صاحب بودن» از نظر حقوقی در جاهای مختلف کشور معناهای متفاوتی دارد. پس این پرسش که صاحب آب کیست؟ اصلاً سوالی ساده و سر راست نیست، بلکه پرسشی است که با انبوهی از پیچیدگی‌های حقوقی، تاریخی و نهادی همراه است.
وقتی صحبت از این می‌شود که صاحب آب چه کسی است؟ از امر میان بخشی سوال شده که پاسخ سر راست ندارد. فرض کنید همین آبی که پشت سد کَرج جمع شده. بله این آب یک حقابه محیط زیستی دارد. ب
خشی از این آب در اختیار شرکت فاضلاب تهران قرار می‌گیرد تا تصفیه شود و به بخش‌هایی اختصاص یابد. همزمان، سازمان حفاظت محیط زیست بر آن نظارت دارد. وزارت جهاد کشاورزی از بخشی از این آب‌هایی که در سدهای تهران وجود دارد سهم حقابه‌ای دارد.
همزمان وزارت نیرو هم روی کیفیت این آب نظارت و کنترل دارد. بعد تاسیساتی که این آب را منتقل می‌کنند، متعلق به یک شرکت ترکیبی است که بخشی از سهام آن متعلق به شهرداری تهران است. این افراد متخصص هستند و مدل کاری خود را می‌دانند، اما این سازوکارهای حقوقی، قیمتی و اقتصادی باید به نحوی در کنار هم قرار بگیرند.
محمد فاضلی - ایرنا