حکمرانی دفاعی بر مدار تازه
ساعت 24 - در حالی که هنوز تبعات سیاسی، امنیتی و اقتصادی جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل در حال آشکار شدن است، منابع آگاه از بازآرایی ساختارهای حکمرانی دفاعی در جمهوری اسلامی خبر می‌دهند. تشکیل نهادی جدید به نام «شورای دفاع»، بازگشت احتمالی علی لاریجانی به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی، و ماموریت‌های تازه برای علی‌اکبر احمدیان، نشانه‌هایی از تغییر آرایش قدرت در عالی‌ترین سطوح تصمیم‌گیری کشور پس از یکی از حساس‌ترین مواجهه‌های نظامی جمهوری اسلامی در دهه اخیر است.
جنگ ایران و اسرائیل که به مدت ۱۲ روز منطقه را در وضعیت بحرانی قرار داد، عملاً بزرگ‌ترین تقابل مستقیم جمهوری اسلامی با یک قدرت نظامی منطقه‌ای در دهه‌های گذشته بود. این مواجهه، همزمان با فشارهای شدید دیپلماتیک و تهدیدهای بین‌المللی، موجب شد تا کارآمدی ساختارهای فعلی تصمیم‌گیری امنیتی و دفاعی کشور مورد ارزیابی مجدد قرار گیرد. در چنین شرایطی، خبر احیای نهادی به نام «شورای دفاع» - که به نظر می‌رسد نسخه‌ای بازتعریف‌شده از شورای عالی دفاع پیشین باشد- معنایی فراتر از صرفاً یک اصلاح ساختاری می یابد.
بازگشت «شورای عالی دفاع» در دل تغییرات در شورای عالی امنیت ملی، حاکی از تلاش حکومت برای تمرکز بیشتر بر سیاست‌گذاری کلان دفاعی، یک‌دست‌سازی فرماندهی راهبردی، و ایجاد ساختاری موازی یا مکمل برای تصمیم‌گیری در شرایط بحرانی است. بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند که تجربه جنگ اخیر، نقطه‌ای هشداردهنده بود که نشان داد تصمیم‌گیری‌های امنیتی و نظامی کشور نیاز به هماهنگی راهبردی‌تر و متمرکزتری دارد
بازگشت این شورا در دل تغییرات در شورای عالی امنیت ملی، حاکی از تلاش حکومت برای تمرکز بیشتر بر سیاست‌گذاری کلان دفاعی، یک‌دست‌سازی فرماندهی راهبردی، و ایجاد ساختاری موازی یا مکمل برای تصمیم‌گیری در شرایط بحرانی است. بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند که تجربه جنگ اخیر، نقطه‌ای هشداردهنده بود که نشان داد تصمیم‌گیری‌های امنیتی و نظامی کشور نیاز به هماهنگی راهبردی‌تر و متمرکزتری دارد.
وی تاکید کرد: شورای عالی دفاع در همه زمان‌ها وجود داشته اما فعالیتش بستگی به زمان و شرایط دارد. تشکیل شورای عالی دفاع موضوع جدیدی نیست و همیشه وجود داشته است. در دوران دفاع مقدس هم ما این شورا را داشتیم و یکی از شوراهای فرعی زیر مجموعه شورای عالی امنیت ملی است اما شرایط فعلی ما و دفاع مقدس 12 روزه این موضوع را تاحدودی برجسته کرده است.
پیام سیاسی این بازگشت برای تندروها
بازگشت علی لاریجانی (آن‌هم در شرایطی که شورای نگهبان در دو دوره اخیر نام او را از رقابت‌های انتخاباتی کنار گذاشت) نه‌فقط یک انتصاب اداری، بلکه یک پیام سیاسی پرمعناست.
این بازگشت می‌تواند توازن قوای سیاسی در جمهوری اسلامی را متاثر کرده و نشان دهد که شبه حذف نیروهای میانه‌رو و کارگزار نظامی، در بلندمدت کارآمد نبوده است.
اخیرا نیز غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی، نماینده ادوار مجلس درباره احتمال انتصاب علی لاریجانی به دبیری شورایعالی امنیت ملی گفته است: «انتصاب ایشان تا همین الان هم که رخ نداده، دیر است. آنقدر این شخصیت قابل احترام و توانمند است که خدا از کسانی که اجازه استفاده از ایشان را ندادند نگذرد. بخش اعظمی از مشکلات کشور، مربوط به حذف نخبگان است.»
این سخنان ایمن‌آبادی اما احتمالا مخاطبان خاصی نیز دارد. چنان که این انتصاب برای بخشی از تندروها که در سال‌های اخیر به حذف سیستماتیک چهره‌های باتجربه و معتدل رو آورده بود، می‌تواند نگران‌کننده باشد.
لاریجانی نه تنها ارتباط نزدیکی با رهبری دارد، بلکه تجربه، نفوذ رسانه‌ای و شبکه‌ای عمیق در نهادهای مختلف دارد؛ و بازگشت او به ساختار امنیتی کشور، در قامت ناظر عالی سیاست‌های دفاعی، می‌تواند به معنای آغاز مرحله جدیدی از توازن در ساختار قدرت باشد.
توسعه ایرانی