مخالفان دولت را در دام ناترازی‌ کابینه‌انداختند

 ستاره اقبال مسعود پزشکیان شاید از همان لحظه‌ ورودش به دفتر ریاست جمهوری پیدا بود. زمانی که به رسم همیشگی رئیس جمهور جدید به همراه عالی‌ترین مسئول دولت گذشته و حضور رئیس دفتر رهبر انقلاب وارد نهاد می‌شود.   پزشکیان پیش از آنکه پا به نهاد ریاست جمهوری بگذارد به رسم سنت تفالی به قرآن زد و گفت نتیجه خیلی بد آمد! اگر دستگاهی وجود داشت که می‌توانست فکر پزشکیان را بخواند، احتمالا فهرستی از مشکلات اداره کشور را نشان می‌داد که تحریم، ناترازی و... در آن پررنگ بود. اما خیلی از بدبیاری‌های پزشکیان مثل جنگ ۱۲ روزه را نمی‌توانست پیش‌بینی کند. ترور اسماعیل هنیه پیش پای پزشکیان

هنوز ۲۴ ساعت از مراسم سوگند رئیس جمهور در مجلس نگذشته بود که اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی‌ حماس و از میهمانان مراسم تحلیف، در محل اقامت خود در تهران هدف ترور اسرائیل قرار گرفت. از این ترور پیدا بود که پزشکیان دوره چندان نکویی نخواهد داشت و بر او و دولتش آرام نخواهد گذشت.

ماجرای اسماعیل هنیه اگرچه در تهران رخ داد اما در ادامه چهره‌های دیگر جبهه مقاومت مثل سیدحسن نصرالله نیز از سوی اسرائیل هدف قرار گرفتند. پزشکیان که یک ماه در رقابت با سعید جلیلی، گفتمان صلح و گفتگو را نمایندگی می‌کرد، حالا رئیس شورای عالی امنیت‌ ملی‌ای شده بود که ۴ روز پس از ترور سیدحسن نصرالله، برخی در کشور خواهان پاسخ به ترور هنیه شده بودند. در ادامه دولت بشار اسد در سوریه که در سیاست خارجی با ایران همسو بود سقوط کرد تا با تحولات منطقه‌ای، معادلات برای دولت چهاردهم تغییر کرد.

در بین این بدبیاری‌ها، تنها مانعی که پزشکیان به سلامت از آن عبور رد می‌کرد، رای اعتماد مجلس به همه وزرای پیشنهادی او بود. اما چند روز قبل‌تر وقتی پزشکیان محمدجواد ظریف را به عنوان معاون راهبردی خود انتخاب کرد، صدای مخالفان بالا رفت؛ آن‌هایی که به نظر می‌رسید قانون به کارگیری افراد در مشاغل حساس را برای افرادی مثل ظریف تصویب کرده بودند.

پزشکیان که تا چند ماه قبل خود به عنوان نماینده مجلس، با مجلسی‌ها نشست‌ و برخاست می‌کرد حالا با افرادی سر و کار داشت که در مورد انتخاب معاون رئیس جمهور هم با او سر سازش نداشتند؛ چه برسد موضوعاتی مثل قانون حجاب و...

دیگر بداقبالی رئیس دولت جدید را می‌شد در لابه‌لای اولین گفتگوی تلویزیونی او شنید. آنجا که بدون شرح کامل وضعیت کشور در یکی دو جمله گفت: «می‌گفتند ما وارث چیز خوبی شدیم اما پولی در آن نیست. نمی‌خواهم گلایه کنم اما واقعیت این است که از مقام معظم رهبری اجازه گرفتیم مقداری از صندوق توسعه ملی برداشت کنیم تا بدهی‌ها را محل آن تسویه کنیم.»

این دو جمله از گفته‌های پزشکیان، نوعی پاسخ به دستاوردسازی‌هایی بود که برای دولت سیزدهم می‌شد؛ آن‌هایی که مدعی بودند اسب زین‌شده‌ای در اختیار دولت چهاردهم قرار گرفته است. اولین بار این تعبیر را روزنامه کیهان در مطلبی به کار برده و گلستانی را مختصات کرده بود که دولت ناتمام سیزدهم برای دولت بعد به یادگار گذاشته است.

شمایلی از اسب زین‌شده‌ای که پزشکیان تحویل گرفت/ مخالفان چگونه توانستند دولت را در دام ناترازی‌ کابینه و انرژی بیندازند شمایلی از اسب زین‌شده پزشکیان از زبان همتی

اگرچه پزشکیان خیلی سربسته واکنش نشان می‌داد، عبدالناصر همتی وزیر وقت اقتصاد اسب‌ زین‌شده را تورم ۴۰ درصدی و نرخ ارز ۶۰ هزار تومانی توصیف کرد. همتی میزان کسری بودجه را ۲۰-۳۰ درصد، نرخ بیکاری را ۱۲-۱۳ درصد و رشد اقتصادی را چهار و نیم درصد اعلام کرد. آذرماه ۱۴۰۳ مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی منتشر کرد که نشان می‌داد در چهارماه ابتدای این سال کسری بودجه دولت ۱۹ هزار میلیارد تومان معادل ۲۳ درصد بود.

ناترازی‌های انرژی هم از دیگر بداقبالی‌های دولت پزشکیان بود. ناترازی برق در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال‌های گذشته تشدید شده بود و آمارهایی که پس از تحویل دولت به پزشکیان منتشر شده نشان می‌دهد کشور فقط در مورد برق معادل تولید ۱۶ نیروگاه اتمی بوشهر ناترازی داشته است. در زمینه برق با ناترازی ۳۳ درصدی و ۳۵ درصد ناترازی در زمینه گاز رو‌به‌رو بود. این نسبت در ارتباط با بنزین و گازوئیل به ترتیب ۲۰ و ۵ درصد ذکر شده است. که مجموعا در سال ۲۰ میلیارد دلار به کشور صدمه می زند. حال آنکه مجلس همچنان با دولت سرناسازگاری داشت و لایحه دولت برای در اختیار گرفتن تغییر ساعت رسمی کشور را رد کرد و اجازه نداد دولت با یک ساعت جلو بردن ساعت رسمی، از ناترازی‌ها بکاهد؛ اقدامی که می‌توان آن را به نوعی کارشکنی علیه دولت برشمرد.   پزشکیان دولت را با چه میزان سرمایه اجتماعی تحویل گرفت؟

هشدار ناظران و جامعه‌شناسان از کاهش سرمایه اجتماعی فقط به حوادث سال ۱۴۰۱ برنمی‌گشت؛ وقایع ۹۶، ۹۸ نیز خود را در میزان مشارکت مردمی در انتخابات مختلف نشان داده بود. برای اولین بار حضور در انتخابات ریاست جمهوری به زیر ۵۰ درصد رسیده بود و در انتخاباتی که مسعود پزشکیان حضور پیدا کرد به کمتر از سه سال قبل در سال 1400 سید. در مرحله او ۶۰ درصد و در مرحله دوم ۵۰ درصد واجدین شرایط پای صندوق‌های رای نرفتند. پایان وفاق مجلس با دولت در شش ماهگی

شش ماه بعد از استقرار دولت، مجلس عبدالناصر همتی وزیر را استیضاح کرد تا کوتاه ترین زمان وزارت در تاریخ جمهوری اسلامی را در دوره پزشکیان رقم زنند. همزمان محمدجواد ظریف هم در پی فشارهای سنگین از سوی مخالفان دولت در مجلس و خارج آن، از سمت خود استعفا داد. این دو در کنار هم این سیگنال را مخابره کرد که مخالفان، علاقه‌ای به وفاقی که پزشکیان می‌گوید ندارند. در همین یک سال گذشته مخالفان شایعه استفعای رئیس دولت را در دفعات متنابهی به راه‌انداختند و اخیرا نیز بنی‌صدرسازی از پزشکیان را دنبال کرده‌اند. پزشکیان در پاستور؛ ترامپ در کاخ سفید

بد اقبالی دیگر پزشکیان آنجا بود که همزمان با دولت او، در آمریکا دونالد ترامپ بر سر کار آمد. ترامپ که در اولین دوره ریاست جمهوری خود از برجام خارج شده بود تصور می‌شد درباره ایران همان رویکرد قبلی خود را دنبال کند.

پس از نامه ترامپ به رهبر انقلاب، مذاکرات غیرمستقیم تهران و فرستاده رئیس جمهور آمریکا به واسطه عمان در خصوص پرونده هسته‌ای ایران آغاز شد. دو ماه پس از آغاز گفتگوها در حالی که ایران خود را برای دور ششم مذاکرات آغاز می‌کرد با حملات اسرائیل و جنگ روبه‌رو شد و حالا پزشکیان، باید کشور را در شرایط جنگی اداره می‌کرد. پس از جنگ پرسش دیگری به میان می‌آید که آن هم وضعیت آینده است. اگر مکانیزم ماشه فعال شود، تحریم‌های سازمان‌ ملل نیز به تحریم‌های آمریکا اضافه خواهد شد و شرایط اداره کشور برای رئیس دولت سخت‌تر خواهد شد.

در این میان، بحران‌های زیست‌محیطی، خشک‌سالی و فرسایش منابع طبیعی را در شرایطی که دولت چهاردهم بر سر کار آمد را نمی‌توان نادیده گرفت. خشک شدن دریاچه‌هامون در شرق، منشا طوفان‌های گردوخاک شده و خشک شدن زاینده‌رود در مرکز، بحران زیست‌محیطی، کاهش سطح آب زیرزمینی و ریزش زمین را به دنبال داشته است. آلودگی هوا نیز در سال ۱۴۰۳ بیش از ۳۵ هزار قربانی گرفته است.

مسعود پزشکیان در حالی میراث دار این بحران‌ها شده که هم در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ طعم ردصلاحیت را چشیده بود و هم در سال ۱۴۰۲ وقتی بار دیگر برای مجلس کاندیدا شده بود، در ابتدا با ردصلاحیت روبرو شد که به گفته‌ پزشکیان با ورود رهبری شورای نگهبان نظرش را درباره صلاحیت او تغییر داد. اگر زمانی که او وزیر دولت خاتمی بود دولت هر ۹ روز یک بحران داشت حالا کار از بحران گذشته و هرچند روز با یک ابربحران دست و پنجه نرم می‌کند. شاید در این مدت پزشکیان با خود فکر کرده باشد که‌ای کاش در انتخابات ۱۴۰۳ هم ردصلاحیت می‌شد!