بازگشت تحریم‌های جهانی؛ چه بر سر اقتصاد ایران می‌آید؟
ساعت 24 - آنچه در زیر می‌خوانید تحلیلی از نگاه کارشناسان یک رسانه غربی یا تحلیلی برخاسته از درون نگاه‌های غربی به ایران و اقتصادایران در شرایط اجرای تحریم‌های جهانی است که حالا کمتر از سی روز دیگ ممکن است اتفاق بیفتد. بدیهی است همه آنچه دراین تحلیل آمده از سوی ساعت 24 تایید نمی‌شود.
تروئیکای اروپایی هفته گذشته از فعال‌سازی مکانیسم ماشه توافق برجام و آغاز روند ۳۰ روزه بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران خبر داد. با این حال، به‌رغم واکنش بازار داخلی ایران و بالارفتن مجدد قیمت دلار، به نظر می‌رسد که مقامات تهران آن‌چنان نگران تاثیر این تحریم‌ها نیستند. دلیل این موضوع چیست؟
امواج مدیا طی مقاله‌ای تحلیلی به بررسی تاثیر بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران پرداخت. به گزارش این رسانه مستقر در بریتانیا، به نظر می‌رسد که مقامات جمهوری اسلامی ایران نه به اظهارات مقامات اروپایی مبنی بر باز بودن راه دیپلماسی و افزایش تلاش‌ها برای حصول توافق با ایران در دوره روند ۳۰ روزه بازگشت تحریم‌ها وقعی می‌نهند و نه در مقایسه با احتمال حملات مجدد اسرائیل به ایران، نگرانی خاصی از بازگشت این تحریم‌ها دارند. همچنین، به نظر می‌رسد که اقتصاد ایران همچنان توان تاب‌آوری در برابر این تحریم‌ها را دارد. کاهش نفوذ اروپا
بنابر آمار کمیسیون اروپا، ارزش کل تجارت اتحادیه اروپا با ایران در حال حاضر حدود ۴.۵ میلیارد دلار است که این مقدار تنها یک‌پنجم میزان تجارت فی‌ما‌بین در سال ۲۰۱۷، یعنی آخرین سال اجرای کامل برجام است. از سوی دیگر، ایران با اتحادیه اروپا کسری تجاری دارد و کالاهای بیشتری را که عمدتا دارو و ماشین‌آلات هستند، از اروپا خریداری می‌کند تا به آن بفروشد.
همچنین سقوط صادرات نفت ایران به اروپا، تامین ارز وارداتی را برای دولت ایران دشوار کرده و ناچار است کسری را با درآمدهای حاصل از فروش نفت خام در بازارهای دیگر جبران کند.
به طور کلی، ناتوانی اروپا در حفظ تجارت با ایران پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸، نفوذ اروپا را به شدت کاهش داده است. مقامات ایرانی اروپا را بازاری رهاشده می‌دانند و اغلب این نکته را به طرف‌های اروپایی یادآوری می‌کنند.
به گزارش امواج مدیا، بازگشت تحریم‌های اتحادیه اروپا، به ویژه در کوتاه مدت به شرکت‌ها و مصرف‌کنندگان ایرانی آسیب می‌زند. شرکت‌های تولیدی ایرانی که به‌رغم تحریم‌های ثانویه آمریکا توانسته بودند روابط با تامین‌کنندگان اروپایی را حفظ کنند، اکنون باید با بازسازی زنجیره‌های تامین، به صادرات مجدد از کشورهای ثالث متکی شوند و این امر منجر به افزایش هزینه خرید ماشین‌آلات می‌شود.
مصرف‌کنندگان ایرانی نیز باید با افزایش قیمت داروهای اروپایی دست‌وپنجه نرم کنند. اگرچه فروش کالاهای بشردوستانه همچنان مجاز خواهد بود، اما محدودیت دسترسی به یورو، افزایش انسداد کانال‌های بانکی و فرسایش شبکه‌های حمل‌ونقل، واردات را دشوارتر خواهد کرد.
با این حال، بنابر این گزارش، در نهایت فشار اقتصادی ناشی از مکانیسم ماشه حاشیه‌ای خواهد بود، زیرا اروپا تنها چند ضربه دیگر بر پیکری وارد می‌کند که پیش‌تر نیز به‌رغم آسیب فراوان، همچنان سرپا مانده است. تمرکز بر چین
به گزارش امواج مدیا، مساله حیاتی درباره مکانیسم ماشه، تاثیر آن بر تجارت ایران با چین است. این قدرت آسیایی به‌عنوان شریان حیاتی اقتصاد ایران شناخته می‌شود و همراه با امارات عربی متحده، در برابر تحریم‌های آمریکا، تعامل اقتصادی با ایران را از سر گرفته است.
چین و امارات در حال حاضر ستون‌های اصلی اقتصاد تحریم‌شده ایران را تشکیل می‌دهند. ایران همچنان باید برای تامین ارز مورد نیاز دولت و بنگاه‌ها، نفت صادر کند و برای خرج کردن این درآمد نفتی نیازمند تامین‌کنندگانی است که به‌رغم تحریم‌های ثانویه، مایل به ارائه ماشین‌آلات، فناوری و کالاهای مصرفی باشند.
بنابر این گزارش، دو نشانه قدرتمند وجود دارد که صادرات نفت ایران به چین حتی در صورت بازگشت تحریم‌های سازمان ملل ادامه خواهد یافت. نخست آن‌که قیمت نفت خام واکنش چندانی به تهدید مکانیسم ماشه نشان نداده است؛ این امر حاکی از انتظار معامله‌گران برای تداوم صادرات روزانه حدود ۱.۵ میلیون بشکه نفت ایران است.
نشانه دوم این است که اگر پالایشگاه‌های چینی انتظار داشتند مکانیسم ماشه توانایی خرید نفت ایران را مختل کند، احتمالا در ماه‌های اخیر واردات را به شدت افزایش می‌دادند. این درحالی است که الگوهای خرید چین بیش از آن که بر اساس نگرانی از عرضه باشد، عمدتا بر اساس تقاضای سوخت بوده است.
به گفته گرگوری برو، تحلیلگر انرژی در «گروه اوراسیا» شواهد نشان می‌دهد که «تحریم‌های نفتی دیگر کارایی ندارند». به گفته او، حتی زمانی که دولت دونالد ترامپ برخی پالایشگاه‌های چینی را به دلیل معامله با بخش نفت ایران تحریم کرد، منعی برای فعالیت آن‌ها ایجاد نشد و سایر خریداران چینی را نیز از ادامه خرید نفت ایران بازنداشت. ازسرگیری تجارت با امارات
یکی از جنبه‌های ویژه افزایش صادرات نفت ایران به چین این است که با افزایش واردات از چین همراه نبوده است. اگرچه چین بیش از هر زمان دیگری کالا به بازارهای مختلف صادر می‌کند، ایران از این قاعده مستثنا مانده است. بر اساس داده‌های گمرک چین، صادرات به ایران در ژوئیه سال جاری به ۳۵۰ میلیون دلار رسید. این در حالی است که این میزان در ژوئیه ۲۰۱۷، حدود ۱.۵ میلیارد دلار بود.
با این حال، داده‌های گمرکی چین تمام ماجرا را بازگو نمی‌کنند. گزارش‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از کالاهای چینی از مسیر امارات وارد ایران می‌شوند. برای مثال در مورد واردات خودرو، اگرچه بر اساس داده‌های گمرک چین ایران در سال جاری حدود پنج هزار خودرو از این کشور وارد کرده است، منابع ایرانی رقم ۴۰ هزار دستگاه را گزارش کرده‌اند.
تجارت ایران و امارات در دوران نخست ریاست جمهوری دونالد ترامپ به پایین‌ترین سطح رسید، اما از سال ۲۰۱۹ و پس از افزایش تنش‌ها در خلیج فارس، ابوظبی رویکرد خود را تغییر داد و به سمت تعامل اقتصادی با ایران بازگشت. همه‌گیری کرونا این روند را کند کرد، ولی تا سال ۲۰۲۱ صادرات امارات به ایران به بیش از سه برابر رسید.
شواهد نشان می‌دهد که بخشی از این تجارت در آمار رسمی ثبت نمی‌شود. مقامات اماراتی محدودیت‌ها بر دادوستد کالا‌ها با استفاده از «لنج‌ها» را کاهش داده‌اند و در نتیجه امارات در حال حاضر عملا نقش واسطه تجارت ایران با چین را بازی می‌کند.
به گزارش امواج مدیا، برای ایران، مساله اصلی فعال‌سازی مکانیسم ماشه از دست دادن تجارت اندک با اروپا نیست، بلکه افزایش وابستگی به قدرت‌های غیرغربی است که قصد ادامه تجارت با ایران را دارند. آگهی
مهدی سنایی، مشاور رئیس‌جمهوری ایران گفت: «تحریم‌ها محدودیت‌های بیشتری بر حضور ایران در عرصه بین‌المللی ایجاد می‌کند و حتی باعث دشواری و عدم توازن در روابط با قدرت‌های شرقی می‌شود. »
اقتصاد ایران با بازگشت تحریم‌های سازمان ملل فرو نخواهد پاشید، اما جمهوری اسلامی بخش بیشتری از حاکمیت اقتصادی خود را از دست خواهد داد. مهم‌ترین تاسیسات صنعتی ایران عملا چند پالایشگاه چینی و مهم‌ترین بندر برای ایران «جبل‌علی» امارات خواهد بود. با این حال اگرچه غرب کنترلی بر این گلوگاه‌های تجاری ندارند، اما ایران نیز در نهایت بر آن‌ها کنترلی نخواهند داشت.