50 درصد شهروندان بالای 15 سال در وضعیت علافی

طبق داده‌های مرکز آمار، جمعیت بالای 15 سال در ایران حدود 66 میلیون نفر است. از این تعداد، نزدیک به 39 میلیون نفر در جست‌وجوی شغل نیستند. این گروه شامل زنان خانه‌دار، دانش‌آموزان و دانشجویان، سالمندان و دیگر افرادی است که به دلایل مختلف وارد بازار کار نمی‌شوند و در آمار رسمی به‌عنوان جمعیت غیرفعال شناخته می‌شوند.  از 27 میلیون نفر جمعیت فعال باقی‌مانده، حدود 25 میلیون نفر شاغل و نزدیک به 2 میلیون نفر بیکار محسوب می‌شوند. با این آمار، نرخ اشتغال در کشور 7/92 درصد و نرخ بیکاری 3/7 درصد است.

چرا جمعیت غیرفعال در ایران بالاست؟

اولین نکته‌ای که در آمار فوق جلب توجه می‌کند وجود جمعیت بالای غیرفعال در جامعه است. همانطور که گفته شد جمعیت غیر فعال در ایران کسانی هستند که نه شغلی دارند و نه خواهان شغل هستند. حدود 59 درصد از افراد بالای 15 سال در ایران نه شغلی دارند و نه به دنبال شغل هستند، در حالی که میانگین جهانی این نرخ در سال 2024 نزدیک به 39 درصد است. این شکاف نشان می‌دهد بازار کار ایران نسبت به بسیاری از کشورها نرخ مشارکت پایین‌تری دارد.  

در ایران بخش زیادی از جمعیت غیرفعال زنان خانه‌دار هستند که در آمار رسمی شاغل محسوب نمی‌شوند. البته به دلیل اینکه در بسیاری از نقاط ایران ‌خانه‌داری زنان امری پسندیده بوده و از طرفی خانه‌داری، در محاسبات آماری به عنوان شغل محسوب نمی‌شود، می‌توان نسبت به درصدی از این فاصله با آمار جهانی اغماض نمود. به صورت آماری چیزی حدود 60 درصد از جمعیت زنان غیرفعال در جامعه را زنان خانه‌دار تشکیل می‌دهند. همچنین بخشی از مردان غیرفعال دانشجویان و محصلانی هستند که سهمی نزدیک به 20 درصد دارند. با وجود این توضیحات، نرخ مشارکت اقتصادی در ایران همچنان پایین است. عواملی چون محدودیت فرصت‌های شغلی، وابستگی به نفت و تنوع پایین فعالیت‌های تولیدی، گسترش اقتصاد غیررسمی و دلسردی از یافتن شغل مناسب در این موضوع نقش تعیین‌کننده دارند.