پشت طلسم شدن دلار تک نرخی
ساعت 24 - حکمرانی اقتصادی در جمهوری اسلامی ایران از همان روزهای تاسیس این نظام سیاسی به بیراهه رفت. وجود میلیاردها دلار در بانک مرکزی، انبارهای پر از کالا در بندرهای بزرگ، قیمت بالای نفت در بازار جهانی و ظرفیت بالای صادراتی و نیز تقاضای موثر برای کالاهای صنعتی و میانگین نرخ تورم نزدیک به تورم جهانی، ترسی از اقتصاد ناجور برای مدیران و گردانندگان کشور پدیدار نکرد.
این وضعیت اما به مرور با حکمرانی اقتصادی بر مدار دولتیسازی به بهانه جنگ و نیز ادامه حکمرانی بر پایه حمایت با هر قیمت از مصرفکنندگان ادامه داشت. در چنین وضعیتی اصولا وسوسهای هم نبود تا سیاست ارزی کشور از سیاست ارزی حمایت شده و سرکوب ارزی در کانون توجه و تغییر احتمالی قرار گیرد. در حالی که قیمت هر دلار سرکوب شده در سال۱۳۵۸ برابر با ۷۰ریال بود امروز این قیمت به ۷۰۰هزار ریال رسیده یعنی با وجودی که قیمت دلار سرکوب شده ۱۰هزار برابر شده است اما هنوز این رقم با دلار در بازار آزاد ۳۰درصد اختلاف دارد. از سوی دیگر تفاوت قیمت دلار ۲۸۵۰۰تومانی با دلار ۱۰۰هزارتومانی بازار نزدیک به سه برابر است.
این تفاوت معنادار دلار در مرکز مبادله با دلار در بازار آزاد و نیز دلار ترجیحی وسوسهآفرین است و بسیاری از آدمهایی که اطلاعات و نیز شم اقتصادی بالاتری دارند و نیز در حسابهایشان بهاندازه کافی ریال انباشته شده را به بالاترین نقطه آزمندی رسانده و در صف واردات به ویژه واردات کالاهای اساسی و حتی واردات خودرو، موبایل و… انتظار میکشند که از دلار ۲۸۵۰۰تومانی یا از دلار ۷۰هزارتومانی استفاده کنند.
هر آدمی که بتواند به دلار ۲۸۵۰۰تومانی دسترسی پیدا کند بدون اینکه کاری کند سود شگفتانگیزی به دست آورده است و این برای دلار ۷۰هزارتومانی هم با شدت کمتر مصداق دارد. از سوی دیگر دولت به زور صادرکنندگان را وادار میکند دلار صادراتی خود را به قیمت ۳۰درصد زیر بازار بفروشند و آنها از این کار امتناع میکنند.
این وضعیت دریایی از رانت و فساد ایجاد کرده که برای صیانت از آن هر کاری انجام میشود تا فقط همان کاری که باید انجام شود انجام نشود یعنی دلار تکنرخی نشود. در این داستان کلان رانت و فساد، شوربختانه بسیاری از روشنفکران و نیز شهروندان و مدیران سیاسی نیز در مسیر درستی قرار ندارند و به رانتخواران و فاسدان جرات میدهند که کار ادامه یابد. تا این روزگار هست دلار تکنرخی نخواهد شد و کلان رانتخواران راهش را میبندند. چه کسانی پشت طلسم شدن دلار تک نرخی ایستادهاند.