دلیل بازپس گیری پایگاه هوایی بگرام از سوی ترامپ

 ترامپ از مذاکرات احتمالی با طالبان بر سر این پایگاه خبر داد و برای نخستین بار به انجام چنین مذاکراتی اذعان کرد. بگرام، یکی از قطب‌های کلیدی نظامی آمریکا در طول اشغال ۲۰ سالهٔ افغانستان، به دلیل موقعیت مکانی نزدیک به چین و اهمیت تاریخی، از اهمیت ژئوپلیتیکی برخوردار است.

رئیس‌جمهور آمریکا می‌گوید که قصد دارد پایگاه هوایی بگرام در افغانستان را بار دیگر به کنترل ایالات متحده در آورد، اقدامی که می‌تواند حضور آمریکا در این کشور و این دارایی استراتژیک که در جریان خروج پر هرج و مرج غرب در چهار سال پیش از دست رفته بود، را دوباره احیا کند.

دونالد ترامپ که روز ۲۷ شهریور در کنار کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، صحبت می‌کرد، اظهار داشت که دولت او در حال مذاکره با طالبان است تا نیروهای آمریکایی بار دیگر این پایگاهِ خارج از کابل را اشغال کنند، پایگاهی که در سال ۲۰۲۱ اندکی قبل از بازپس‌گیری کنترل افغانستان توسط طالبان، رها شده بود.

او همچنین گفت که موقعیت استراتژیک این پایگاه در نزدیکی پایگاه‌های هسته‌ای چین، که مرز کوتاه ۹۲ کیلومتری با افغانستان دارد، آن را به طور ویژه‌ای ارزشمند کرده است.

ترامپ در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با نخست‌وزیر بریتانیا گفت: «ما در تلاشیم تا آن را پس بگیریم زیرا آن‌ها به چیزهایی از ما نیاز دارند. ما آن پایگاه را می‌خواهیم. اما یکی از دلایلی که این پایگاه را می‌خواهیم این است که، همان‌طور که می‌دانید، یک ساعت با جایی که چین سلاح‌های هسته‌ای خود را می‌سازد، فاصله دارد».  

ترامپ توضیح بیشتری در مورد این‌که طالبان ممکن است چه چیزی از ایالات متحده بخواهد، نداد و مشخص نیست آیا برنامه‌ای واقعی برای بازپس‌گیری بگرام در دستور کار دارد و این‌که دقیقاً اشاره او به کدام تاسیسات هسته‌ای چین است.

اما اظهارات او اولین اذعان عمومی به این بود که مذاکرات برای بازپس‌گیری پایگاه و سایر دارایی‌های نظامی آمریکا که به دست طالبان افتاده، ممکن است در حال انجام باشد. چرا پایگاه هوایی بگرام مهم است؟

بگرام که در حدود ۴۰ کیلومتری شمال کابل واقع شده و در دههٔ ۱۹۵۰ توسط اتحاد شوروی ساخته شده است، بزرگترین پایگاه ایالات متحده در افغانستان بود و در طول اشغال ۲۰ سالهٔ این کشور به عنوان ستاد فرماندهی مرکزی خدمت می‌کرد.

ترامپ در کنفرانس مطبوعاتی خود در روز ۲۷ شهریور گفت که بگرام یکی از بزرگترین پایگاه‌های هوایی جهان است و یکی از بزرگترین باندهای ساخته شده از بتن و فولاد سنگین را دارد.

این فرودگاه دارای یک باند ۳.۶ کیلومتری است که قادر به خدمات‌رسانی به بمب افکن‌ها و هواپیماهای باری بزرگ است.

ترامپ در اواخر دوره اول ریاست‌جمهوری خود به توافقی برای خروج از افغانستان رسیده بود، اما جو بایدن، رئیس‌جمهور بعدی آمریکا، در سال ۲۰۲۱ این برنامه‌ها را به دست گرفت.

ترامپ بارها از نحوهٔ مدیریت خروج نظامی از افغانستان توسط سلف خود انتقاد کرده است، که در جریان آن ایالات متحده هزاران تن سلاح و سایر تجهیزات نظامی و یک مجتمع وسیع سفارت را که در مرکز کابل خالی مانده است، پشت سر گذاشت.استدلال ترامپ مبنی بر این‌که بگرام به‌دلیل نزدیکی به چین، یک پایگاه مهم منطقه‌ای است، چیز جدیدی نیست.

رئیس‌جمهور آمریکا در جریان مبارزات انتخاباتی خود ادعا کرد که بگرام تحت کنترل ارتش آزادی‌بخش خلق چین است و در اولین نشست کابینهٔ دورهٔ دوم خود گفت که در طرح خروج از افغانستان، «ما قصد داشتیم بگرام را حفظ کنیم... نه به خاطر افغانستان، بلکه به خاطر چین، زیرا دقیقاً یک ساعت با جایی که چین موشک‌های هسته‌ای خود را می‌سازد، فاصله دارد».

 به نظر می‌رسد اظهارات ترامپ در مورد تاسیسات هسته‌ای چین به میدان آزمایش هسته‌ای قدیمی لوپ نوروکلئار، در حدود ۲۰۰۰ کیلومتری آن سوی مرز، در منطقهٔ شمال غربی سین‌کیانگ، اشاره دارد.

این تاسیسات جایی بود که چین نزدیک به ۶۰ سال پیش اولین بمب هسته‌ای خود را آزمایش کرد و تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که از سال ۲۰۱۷، ساختمان‌ها و جاده‌های جدیدی در اطراف این منطقه در حال ساخت است. مشخص نیست که این سایت محل تولید سلاح‌های هسته‌ای باشد، زیرا گمان می‌رود تولیدات چینی در مرکز کشور متمرکز شده باشد.

این در حالی است که چین در سال‌های اخیر به سرعت در حال گسترش نیروی هسته‌ای خود بوده، که زنگ خطر را برای پنتاگون به صدا درآورده است، چرا که وزارت دفاع آمریکا اعلام کرده که ارتش آزادی‌بخش خلق چین تا اواسط سال ۲۰۲۴، ذخایر هسته‌ای خود را به ۶۰۰ کلاهک افزایش داده است که افزایش ۲۰ درصدی در سال را نشان می‌دهد. آیا ترامپ می‌تواند کنترل بگرام را از طالبان پس بگیرد؟

ترامپ در اظهارات اخیر خود دقیقاً مشخص نکرد که چه چیزی را برای بگرام در نظر دارد، اما اظهارات او در بحبوحهٔ افزایش تعامل بین طالبان و نمایندگان ایالات متحده مطرح می‌شود.

واشینگتن از زمان تصرف افغانستان توسط طالبان، سطح پایینی از تعامل عمومی را با این کشور داشته و آن را به مذاکرات گروگان‌گیری محدود کرده است. افغانستان تا حدود زیادی در صحنه جهانی منزوی شده است و اقتصاد آن برای جلب حمایت خارجی و سرمایه‌گذاری‌های خصوصی در تلاش است.

اما در یک سفر نادر در هفتهٔ گذشته، آدام بوهلر، نمایندهٔ ویژهٔ دولت ترامپ در امور گروگان‌گیری، با امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان، در کابل دیدار کرد.

مقام‌های طالبان همچنین پیشنهاد ترامپ مبنی بر این‌که ایالات متحده ممکن است کنترل بگرام را دوباره به دست بگیرد رد کردند، اما احتمال مذاکره برای بهبود رابطه را همچنان باز گذاشته‌اند.

ذاکر جلالی، یکی از مقام‌های وزارت خارجه طالبان، در شبکه‌های اجتماعی گفت: «بدون حضور نظامی ایالات متحده در افغانستان، هم افغانستان و هم ایالات متحده باید با یکدیگر تعامل داشته باشند و می‌توانند روابط سیاسی و اقتصادی مبتنی بر احترام متقابل و منافع مشترک برقرار کنند».

جلالی افزود: «افغان‌ها در طول تاریخ هرگز حضور نظامی هیچ‌کس را نپذیرفته‌اند. اما برای انواع دیگر تعامل، همه راه‌ها باز است».

سایر مقام‌های طالبان در اظهارات عمومی خود لحنی جسورانه‌تر داشته‌اند.

مهاجر فراهی، معاون وزیر طالبان، بخشی از یک شعر را در شبکهٔ ایکس منتشر کرد: «هنوز خاطرش آرام نگرفته است/ همان که سر ما را به سنگ می‌کوبید».او

وزارت خارجه ایالات متحده و کاخ سفید تا کنون در مورد بگرام اظهار نظر نکرده‌اند، در حالی که شان پارنل، سخنگوی ارشد پنتاگون، در بیانیه‌ای که در اختیار خبرنگاران قرار داد، گفت که وزارت جنگ «به طور معمول نحوهٔ واکنش این وزارتخانه به انواع احتمالات در سراسر جهان را بررسی می‌کند» و «ما همیشه آماده‌ایم تا هر ماموریتی را به دستور رئیس‌جمهور انجام دهیم»