کورتیزول بالا؛ ۱۰ علامتی که نباید نادیده بگیریم
هورمونی به نام کورتیزول که در بدن همه ما ترشح می‌شود، بیش از هر چیز به عنوان «هورمون استرس» شناخته شده است.
این هورمون از غده‌های فوق‌کلیوی آزاد می‌شود و نقش حیاتی در تنظیم انرژی، کنترل قند خون، فشار خون و فعالیت سیستم ایمنی دارد. به بیان ساده، بدون کورتیزول ادامه زندگی ممکن نیست. اما وقتی سطح این هورمون برای مدت طولانی بالا بماند، می‌تواند زنگ خطری جدی برای سلامت باشد.
بر اساس گزارش مجله ایرانگان، افزایش مزمن کورتیزول یا همان «هیپرکورتیزولیسم» ممکن است به دلیل استرس‌های طولانی‌مدت، مصرف داروهای استروئیدی یا برخی بیماری‌های درونی بروز کند. نتیجه آن مجموعه‌ای از تغییرات جسمی و روانی است که اگر به موقع شناسایی نشوند، می‌توانند کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت‌تاثیر قرار دهند. در ادامه ۱۰ علامت مهم که نشان‌دهنده بالا بودن سطح کورتیزول هستند مرور می‌کنیم.
۱. افزایش وزن در ناحیه شکم و صورت
یکی از شایع‌ترین نشانه‌ها، تجمع چربی در قسمت میانی بدن و اطراف صورت است. در حالی که دست‌ها و پاها ممکن است لاغر بمانند، شکم و گردی صورت به‌طور غیرعادی بزرگ می‌شوند. این الگوی خاص چاقی، علامتی هشداردهنده از عدم تعادل هورمونی است.
۲. پوست نازک و ترک‌های ارغوانی
کورتیزول بالا باعث تحلیل بافت‌های پوست می‌شود. ترک‌های پهن و ارغوانی روی شکم، ران‌ها و بازوها همراه با کبودی‌های آسان از علائم شایع هستند. ترمیم زخم‌ها نیز کندتر از حالت طبیعی رخ می‌دهد.
۳. ضعف و تحلیل عضلانی
افرادی که سطح کورتیزول آن‌ها برای مدت طولانی بالاست معمولاً از ضعف عضلات شکایت دارند. بلند شدن از حالت نشسته یا بالا رفتن از پله‌ها برایشان دشوار می‌شود. این ضعف به دلیل تجزیه بافت عضلانی در اثر هورمون رخ می‌دهد.
۴. کاهش ایمنی بدن
کورتیزول در کوتاه‌مدت التهاب را کنترل می‌کند، اما وقتی سطح آن بالا بماند، دفاع طبیعی بدن کاهش می‌یابد. ابتلا به عفونت‌های مکرر یا تاخیر در بهبود زخم‌ها می‌تواند نشانه‌ای از این وضعیت باشد.
۵. تغییرات پوستی و هورمونی در زنان
آکنه مقاوم، رویش موی زائد در صورت و بدن، نامنظمی‌های قاعدگی و کاهش باروری از نشانه‌های رایج در زنان هستند. در برخی موارد، چاقی شکمی و اختلال در تخمک‌گذاری نیز به این مجموعه اضافه می‌شود.
۶. تغییرات خلق و خو
افزایش کورتیزول فقط جسم را تحت‌تاثیر قرار نمی‌دهد؛ ذهن هم آسیب می‌بیند. اضطراب، تحریک‌پذیری، افسردگی و نوسانات خلقی در افرادی با سطح بالای کورتیزول به وفور دیده می‌شود.
۷. مشکلات حافظه و تمرکز
مغز در برابر استرس مزمن حساس است. بسیاری از بیماران از کاهش تمرکز، افت حافظه کوتاه‌مدت و دشواری در تصمیم‌گیری شکایت دارند. این علائم اغلب به اشتباه با مشکلات ساده روزمره اشتباه گرفته می‌شوند.
۸. اختلال خواب و کاهش میل جنسی
بی‌خوابی‌های شبانه یا بیدار شدن‌های مکرر در طول شب از پیامدهای شایع هستند. در کنار آن، کاهش میل جنسی نیز در مردان و زنان به‌عنوان یکی از اثرات نادیده گرفته‌شده کورتیزول بالا شناخته می‌شود.
۹. افزایش فشار خون و قند خون
کورتیزول با تاثیر بر متابولیسم قند و نمک بدن، می‌تواند فشار خون و سطح قند خون را افزایش دهد. این وضعیت در درازمدت خطر ابتلا به دیابت نوع دو و بیماری‌های قلبی‌عروقی را بالا می‌برد.
۱۰. خستگی مزمن
جالب است بدانیم که با وجود افزایش قند خون، بسیاری از افراد دچار احساس خستگی دائمی می‌شوند. این پارادوکس نتیجه مصرف انرژی غیرطبیعی بدن در شرایط استرس هورمونی است.
پیامدهای بی‌توجهی به علائم
نادیده گرفتن این نشانه‌ها می‌تواند منجر به بروز بیماری‌هایی مانند سندرم کوشینگ، دیابت، پوکی استخوان و مشکلات قلبی شود. در زنان، افزایش کورتیزول با سندرم تخمدان پلی‌کیستیک هم‌افزایی دارد و مشکلات باروری را تشدید می‌کند. در مردان، کاهش هورمون‌های جنسی و ضعف عضلانی از پیامدهای جدی است.
راهکارهای مدیریت سطح کورتیزول
سبک زندگی سالم، کلید اصلی در کنترل سطح این هورمون است. خواب کافی، فعالیت بدنی منظم، تغذیه متعادل با میوه‌ها، سبزیجات و منابع پروتئینی سالم، و کاهش مصرف قند و کافئین، نقش چشمگیری در کاهش سطح کورتیزول دارند. علاوه بر این، تکنیک‌های آرام‌سازی مانند مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق می‌توانند به کنترل استرس کمک کنند. در مواردی که علائم شدید باشد، مراجعه به پزشک و انجام آزمایش‌های هورمونی ضروری است. درمان ممکن است شامل تغییر داروها، جراحی یا جایگزینی هورمونی باشد.
جمع‌بندی
کورتیزول هورمونی حیاتی برای بدن است، اما افزایش مزمن آن خطری جدی محسوب می‌شود. شناخت علائم هشدار و توجه به آن‌ها می‌تواند از بروز بیماری‌های جدی جلوگیری کند. اگر این نشانه‌ها را در خود یا اطرافیان مشاهده می‌کنید، مراجعه به پزشک و انجام بررسی‌های لازم را جدی بگیرید. سلامت روان و جسم در گرو تعادل این هورمون است.
منبع: مجله ایرانگان
این مطلب تبلیغاتی است و محتوای آن توسط سفارش دهنده تهیه شده است.