ایران، بازنده بزرگ رقابت خودروهای چینی در خاورمیانه

در کشورهای خلیج فارس، شاسی‌بلندها و وانت‌های کوچک مدت‌هاست به دلیل کارآمدی و چندمنظوره بودنشان محبوب هستند. در دهه‌های اخیر، مدل‌هایی مانند لندرور دیفندر و نیسان پاترول به جایگاهی تقریباً اسطوره‌ای دست یافته‌اند.

با این حال، این روزها گزینه‌هایی از برندهای چینی که زمانی کمتر شناخته‌شده بودند، شمار فزاینده‌ای از رانندگان را به خود جذب می‌کنند. جعفر حیکی، یک بحرینی آشنا به فناوری، یک شاسی‌بلند ساخت شرکت چانگان، خودروساز بزرگ شهر شنژن چین را می‌راند. او می‌گوید زمانی که پنج سال پیش آن را خرید، از امکانات فنی و کیفیت ساخت آن شگفت‌زده شد.

او می‌گوید: «مردم معمولاً به خودرو فقط به‌عنوان وسیله‌ای ساده برای جابه‌جایی نگاه می‌کنند، اما چینی‌ها روی انواع امکانات سرگرمی و ایمنی تمرکز کرده‌اند و همچنین در طراحی خودروهایی که ظاهر جذابی دارند، مهارت زیادی پیدا کرده‌اند. »«ماشین من در جلو و عقب رادار دارد، همه‌جایش حسگر نصب شده… چنین چیزی را در ماشین‌های ژاپنی یا کره‌ای با همین قیمت پیدا نمی‌کنید. »

صنعت خودروسازی چین در غرب به‌خاطر خودروهای برقی شرکت‌هایی مانند بی‌وای‌دی (BYD) شناخته می‌شود. اما در حالی که خودروهای برقی در خاورمیانه در حال محبوب‌تر شدن هستند، خودروهای بنزینی و دیزلی چینی همچنان توانسته‌اند در میان بسیاری از رانندگان این منطقه موفق باشند.

ناصر مری ساکن سواحل شرقی عربستان سعودی اخیراً خودروی آمریکایی جی‌ام‌سی یوکان خود را با یک شاسی‌بلند بنزینی از برند چینی جتور عوض کرده است؛ برندی که محبوبیت آن در کشورهای خلیج فارس به‌شدت افزایش یافته است.

آقای مری می‌گوید: «من تصمیم گرفتم یک خودروی چینی بخرم چون امکاناتی در سطح خودروهای لوکس آلمانی داشت، اما با قیمتی بسیار مقرون‌به‌صرفه‌تر.»او اضافه می‌کند: «در واقع، امکاناتش حتی از برخی خودروهای ژاپنی هم بهتر بود» و به تودوزی چرمی، بلندگوهای پیشرفته، صفحه‌نمایش بزرگ، دوربین‌های بیرونی و سقف دودی پانوراما اشاره می‌کند.

با وجود برخی نگرانی‌ها درباره کیفیت ساخت، مری پس از خواندن و دیدن نقد و بررسی‌های آنلاین قانع شد که خرید خود را انجام دهد؛ جایی که مدل‌های چینی طرفداران پرشور، و اغلب کمی تدافعی، پیدا کرده‌اند. اینفلوئنسرهایی در تیک‌تاک مانند رغد یاسر که در قطر مستقر است، در پاسخ به کسانی که نسبت به خودروهای چینی تردید دارند ویدیوهایی منتشر کرده‌اند.

یاسر در یکی از ویدیوها در واکنش به نظر تمسخرآمیزی درباره خودروی جتور او می‌گوید: «چی؟ فقط چون ماشینم چینی است خوشت نمی‌آید؟» و سپس سقف دودی ماشینش را که با صدا فعال می‌شود به نمایش می‌گذارد. او می‌گوید: «بفرما، حالا یک عکس از رولزرویس خودت نشان بده.»سپس رو به ماشینش می‌گوید: «عزیزم، چرا باید برای خاطر آدم‌هایی که ارزشش را ندارند، خسته‌ات کنم؟ سلام جتور، سقف را ببند. » یک روند منطقه‌ای، علیرغم نگرانی‌های امنیتی

پژوهشی که اخیراً توسط شرکت کارما (CARMA)، یک موسسه پایش رسانه‌ای مستقر در دوبی، منتشر شده نشان داد که ۷۹٪ از پاسخ‌دهندگان سعودی نگرشی مثبت نسبت به خودروهای چینی داشتند، در حالی‌که تنها ۴۲٪ از پاسخ‌دهندگان آمریکایی چنین نظری داشتند.

در مقایسه با رانندگان خلیج فارس، رانندگان آمریکایی کمتر در معرض خودروهای چینی قرار دارند، چراکه این خودروها عملاً به دلیل موانع تجاری از بازار آمریکا کنار گذاشته شده‌اند. ماریا تالاکینا، مدیر بخش تحلیل مخاطبان در کارما، می‌گوید این پژوهش نشان می‌دهد که دیدگاه‌های مثبت نسبت به خودروهای چینی به‌شدت با میزان تجربه مستقیم پاسخ‌دهندگان از آن‌ها ارتباط دارد.

این یافته‌ها با نتایج شرکت مشاوره‌ای الیکس‌پارتنرز (AlixPartners) در نیویورک هم‌راستا است؛ شرکتی که پیش‌بینی کرده برندهای چینی تا سال ۲۰۳۰ بیش از یک‌سوم سهم بازار در خاورمیانه و آفریقا را به دست خواهند آورد، رقمی که در سال ۲۰۲۴ تنها ۱۰٪ بود.

هرچند خلیج فارس یکی از بازارهای کلیدی به شمار می‌رود، اما خودروهای چینی در دیگر نقاط منطقه هم توانسته‌اند سهم قابل‌توجهی از بازار را به دست آورند.

بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸، ایران بزرگ‌ترین مقصد صادراتی خودروهای چینی در جهان بود؛ روندی که تنها با تحریم‌های آمریکا علیه ایران متوقف شد. حتی در اسرائیل، جایی که اعتبار چین به دلیل انتقادهایش از رفتار اسرائیل در جنگ غزه خدشه‌دار شده، خودروهای چینی به‌سرعت سهم بازار به دست آورده‌اند.

این امر با وجود نگرانی‌هایی رخ داده که همچون کشورهای غربی، در اسرائیل نیز رایج است: اینکه خودروهای چینی می‌توانند تهدیدی برای حریم خصوصی فردی یا امنیت ملی باشند، زیرا پر از حسگرها و تجهیزات متصل به اینترنت هستند.

برخی کارشناسان می‌گویند این تجهیزات می‌توانند حجم عظیمی از داده‌های صوتی و تصویری مربوط به سرنشینان خودرو و محیط اطراف آن را جمع‌آوری و منتقل کنند. در ماه اوت، ارتش اسرائیل به‌دلیل نگرانی از امنیت داده‌ها، تمامی خودروهای ساخت چین را از ورود به پایگاه‌های خود ممنوع کرد. با این حال، طبق گزارش انجمن واردکنندگان خودرو در اسرائیل، در سال ۲۰۲۴ این کشور از چین بیشتر از هر کشور دیگری خودرو وارد کرده است. دوران رشد همراه با چالش

روزنامه‌نگار حوزه خودرو دیمین رید، که مجری یک برنامه هفتگی خودرو در دوبی است، می‌گوید شمار شنوندگانی که برای پرس‌وجو درباره برندهای چینی تماس می‌گیرند به‌طور چشمگیری افزایش یافته است.آقای رید می‌گوید: «برندهای اروپایی و آمریکایی باسابقه و همچنین برندهای ژاپنی حالا باید نگران رقبای جدید باشند. »

او می‌افزاید که شرکت‌هایی مانند هونگ‌چی (Hongqi)، برندی که مدت‌ها برای جابه‌جایی نخبگان سیاسی چین استفاده می‌شد، حتی در پی ورود به بازار خودروهای لوکس هستند و می‌خواهند رقیب برندهایی مانند بی‌ام‌و و مرسدس‌بنز شوند. او می‌گوید: «تنها بخشی که در حال حاضر واقعاً رقیب چینی ندارد، خودروهای آفرود سنگین است. پرسشی که اغلب از من می‌پرسند این است: آیا این ماشین در بیابان خراب می‌شود؟ مرا همان‌جا گیر می‌اندازد یا سالم به خانه برمی‌گرداند؟»

با این حال، تقریباً همه مالکان خودروهای چینی که با بی‌بی‌سی گفت‌وگو کردند، به جای دوام و استحکام، کمبود قطعات یدکی و خدمات پس از فروش را اصلی‌ترین دردسر خود دانستند. جعفر حیکی گفت که برای پیدا کردن بلبرینگ‌های جایگزین خودروی خود در بحرین پنج ماه تلاش کرده است.

دیگران هم به بی‌بی‌سی گفتند که هزینه و کمیابی قطعات یدکی، تعمیرات و خدمات، آن‌ها را کاملاً از خرید دوباره یک مدل چینی منصرف کرده است؛ یکی از آن‌ها گفت که از کل تجربه‌اش احساس می‌کند فریب خورده است. انتقال تولید به منطقه

برخی شرکت‌های خودروسازی چینی اکنون در تلاشند زیرساخت‌های لازم برای خدمات‌رسانی به خودروهای خود را ایجاد کنند؛ طی دو سال گذشته چندین شرکت انبارهای توزیع منطقه‌ای برای قطعات یدکی افتتاح کرده یا برنامه آن را اعلام کرده‌اند.

برخی حتی فراتر رفته و قصد خود را برای افتتاح کارخانه‌هایی در منطقه به‌منظور تولید مدل‌های چینی و قطعات خودرو اعلام کرده‌اند.

در سال گذشته دست‌کم ۱۰ اعلامیه در این زمینه منتشر شده است و قرار است کارخانه‌هایی در کشورهایی از جمله مصر، ترکیه، الجزایر و امارات ساخته شوند.

مصر در حال تبدیل شدن به نوعی مرکز تولیدی است؛ اگر همه این طرح‌ها عملی شوند، شش شرکت بزرگ چینی در آنجا خودرو تولید خواهند کرد تا محصولاتشان به سایر نقاط منطقه و اروپا صادر شود.

کشورهای بسیاری مشتاق جذب کارخانه‌های خودروسازی چینی هستند. این کارخانه‌ها علاوه بر ایجاد شغل، می‌توانند فناوری‌های پیشرفته را وارد کرده و آن‌ها را در اقتصادهای محلی گسترش دهند و به افزایش بهره‌وری و رشد اقتصادی کمک کنند.

با این حال، برخی از کارخانه‌های چینی که قرار است در خاورمیانه ساخته شوند، صرفاً خطوط مونتاژ هستند که در آن خودروها از کیت‌های آماده ارسال‌شده از چین سرهم می‌شوند.

اگر شرکت‌ها تولیدات پیشرفته‌تری را به منطقه منتقل کنند و کارگران و مدیران محلی را در زمینه فناوری‌های نو و فرایندهای صنعتی آموزش دهند، ورود خودروهای چینی به خاورمیانه می‌تواند پیامدهای اقتصادی بسیار گسترده‌تری داشته باشد.

بی بی سی