پول نیست منابع مشترک نفتی تعطیلند

به گزارش خبرنگار مهر،ایران در حال حاضر نزدیک به ۲۰ میدان نفتی و گازی مشترک با کشورهای همسایه دارد. سهم برداشت از برخی از این میادین، به‌ویژه در مناطق غرب کارون و پارس جنوبی، هم‌اکنون نسبت به طرف مقابل عقب‌تر است. محدودیت‌های دسترسی به منابع مالی خارجی، تحریم‌های بانکی و دشواری واردات تجهیزات حیاتی باعث شده است روند توسعه این میادین با تاخیر انجام شود.

در چنین شرایطی، وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران از مدل تهاتر انرژی با تجهیزات و خدمات مهندسی به عنوان ابزاری جایگزین برای تامین کالا و اجرای پروژه‌ها استفاده می‌کنند. این روش علاوه بر تسهیل فرایند تامین مالی، می‌تواند ظرفیت داخلی کشور را برای ساخت تجهیزات و بومی‌سازی فناوری ارتقا داده و به‌ویژه شرکت‌های دانش‌بنیان را در خط مقدم توسعه قرار دهد.

منطق اقتصادی تهاتر

تهاتر در ساده‌ترین شکل خود به معنای مبادله مستقیم کالا به کالا بدون استفاده از تراکنش‌های بانکی است. در شرایطی که سامانه‌های پرداخت بین‌المللی محدود یا مسدود شده‌اند، این روش می‌تواند یک سازوکار سریع، شفاف و غیرتحریمی برای مبادله ارزش باشد.

در مدل تهاتری انرژی، طرف ایرانی معادل مشخصی از نفت خام، میعانات گازی یا فرآورده‌های قابل فروش را در ازای دریافت تجهیزات، فناوری یا خدمات فنی-مهندسی ارائه می‌دهد.

مزیت اصلی این سازوکار، کاهش زمان تامین منابع و کوتاه شدن زنجیره تصمیم‌گیری است. به‌عنوان مثال، اگر یک پیمانکار خارجی نتواند وجه ریالی یا ارزی پروژه را دریافت کند، می‌تواند از محل نفت تهاتری یا صادرات فرآورده به‌وسیله شرکت بازرگانی واسط، طلب خود را تسویه کند. در این میان، شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی نیز با ارائه راهکارهای فناورانه، می‌توانند بخشی از نیاز تجهیزاتی صنعت نفت را پوشش دهند و جایگزین واردات شوند.

تجربه تاریخی و چرایی اهمیت مدل بومی

ایران پیش‌تر نیز در دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰ خورشیدی تجربه تهاتر با کشورهای مختلف ازجمله کره‌جنوبی، ایتالیا و آلمان را داشته است. اما تفاوت امروز در این است که کشور اکنون از یک پایه صنعتی و فناورانه قابل اتکا برخوردار است.

در ده سال اخیر، بیش از ۶ هزار شرکت دانش‌بنیان در حوزه انرژی، مواد پیشرفته، کنترل و ابزار دقیق، فناوری حفاری، نانوفیلترها و ساخت قطعات دوار شکل گرفته‌اند. این ظرفیت می‌تواند بخشی از نیاز صنعت نفت و گاز را — که در گذشته به واردات وابسته بود — با اتکا به توان داخل تامین کند.

در نتیجه، تهاتر امروز دیگر صرفاً معامله کالا با کالا نیست، بلکه ترکیب «انرژی با دانش فنی» به شمار می‌رود؛ ترکیبی که ضمن خنثی‌سازی تحریم‌ها، پایه اقتصاد دانش‌بنیان ملی را تقویت می‌کند.