نامه حقوقی روسیه به شورای امنیت یک نمایش بود

از نعمت‌الله ایزدی سفیر اسبق کشورمان در روسیه در دوره سازندگی و سفیر سابق در عمان و مدیرکل سابق اروپای شرقی در وزارت خارجه پرسیده‌ایم که نیت روسیه از تفرقه‌انداختن میان جناح‌های سیاسی داخل ایران چیست؟ ایزدی گفت :اگر به تاریخ نگاه کنیم بالاخره روس‌ها از ۲۰۰ و ۳۰۰ سال پیش دائما در ایران به انواع مختلف نفوذ داشته‌اند، سعی کردند روند قضایا را به نحوی طراحی کنند که منافع انها به حداکثر برسد.

از دوره قاجار این طور بود و از جنگ‌های روسیه و ایران به این اختلافات دامن زدند و منافع خود را دنبال کردند، حتی در دوران پهلوی نیز با دوگانه سازی با حکومت و بخشی از مردم که ناراضی بودند و یا حتی میان ایران و امریکا و ایران و غرب، این رویه‌ای بوده که روس‌ها در گذشته انجام داده‌اند. الان هم به نظر می‌رسد که استثنایی در کار نیست و این شیوه‌ عملکرد در راستای تامین منافع آن‌ها است.

مهم این است که «ایران» دوکار باید انجام دهد؛ منظورم از ایران نه یک جناح، نه یک فرد، نه یک دولت، نه یک نظام حکومتی، بلکه همه حاکمیت و حتی شهروندان عادی مخاطب هستند:

اول به نیات آن‌ها پی ببرند و دقت کنند که آن‌ها برای مصلحت و منافع خودشان است که به اختلاف و دوگانه‌سازی دامن بزنند.

دوم اینکه به آن‌ها پاسخ دهید. به عنوان مثال اروپایی‌ها وقتی حرفی درباره اسنپ بک یا دیگر مسائل می‌زنند، سریع سفرای آن‌ها را احضار می‌کنیم و واکنش نشان می‌دهیم. خب درباره صحبت‌های لاوروف هم جا داشت این اقدام صورت بگیرد. اینکه حالا مساله احضار سفیر رسانه‌ای شود یا نه، مصلحت دیگری است. مهم اقدام به این عمل است. ولی اینکه اجازه ندهیم کشوری که می‌دانیم منافعی را در ایران دنبال می‌کند که لزوما منافع متعارفی نیست، باید واکنش نشان می‌دادیم و اجازه ندهیم در امور داخلی ما دخالت کنند.

روسیه یک ذهنیتی دارد که اقای ظریف با یک تعبیر دیگری بیان کرده است. تصور انها این است که تا زمانی که ما ناچار نباشیم به سمت آن‌ها نخواهیم رفت. ممکن است که اگر فشاری احساس نکنیم آن‌ها را نادیده بگیریم. آن‌ها فکر می‌کنند اگر ما به سمت غرب برویم دیگر نیازی به روسیه احساس نمی‌کنیم و ان‌ها را فراموش می‌کنیم و این برای ان‌ها ضرر است.

م

 روسیه علاقمند است و هرزمان که احساس کند که از میزان اعتبارش، حضورش و نفوذش در داخل ایران کاسته می‌شود، شیطنت می‌کند، خرابکاری می‌کند و به هر نحوی از این امر جلوگیری می‌کند. ما باید منافع خودمان را مد نظر قرار دهیم و در این راستا در دو جهت کار کنیم؛ 

اول؛ در جهت ایجاد توازن در سیاست خارجی؛ به معنای اینکه تا جایی که امکان دارد، روابط خود را با دنیا متنوع کنیم. به اصطلاح این منوپولی و انحصاری که در ذهن روس‌ها است پاک شود.

دوم؛ به روس‌ها اطمینان بخشی کنیم که روابط همسایگی ما سرجای خودش است. تا جایی که امکان دارد در همسایگی آن‌ها در چارچوب روابط متعارف و متعادل استفاده خواهیم کرد و اینطور نیست که اگر روابط ما با غرب و امریکا عادی شود آن‌ها را فراموش می‌کنیم، اصلا به مصلحت خودمان هم نیست.

ما باید نشان دهیم که کشوری هستیم با ظرفیت‌های بالا، متعدد و نیازهای متقابل و متعدد که می‌تواند از هرجایی این نیازها را تامین کند. اگر این دستور العمل را در سیاست خارجی خود با روس‌ها به کار ببریم و اجازه ندهیم که برای ما تعیین تکلیف کنند، بسیاری از مشکلات ما با روسیه حل خواهد شد. وقتی که لاوروف و مقامات روس به تعبیر ظریف فاش کردند که ایران برای جنگ اوکراین به روسیه پهپاد داده است، ما باید پاسخ مناسب می‌داشتیم که ما هم مثل انها که اینده نگری کردند ما هم آینده‌نگری کرده باشیم. هم ایران کم کاری داشته است هم اروپا کم کاری داشت که امروز با روسیه‌ای مواجه شوند که به قولی کاسب تحریم می‌شود. آمریکا هم که مقصر اصلی که از برجام خارج شد.

اینها همه دست به دست هم داد ما به امروز رسیدیم به این نقطه. وقتی چنین بازاری اشتفه می‌شود به طور طبیعی همه تلاش می‌کنند از این نمد کلاهی برای خود درست کند که تاریخ نشان داده روس‌ها در این زمینه استاد هستند. همچنان که در جنگ ایران و عراق این وضعیت را داشتند.

همین‌طور در جنگ امریکا و عراق و جنگ خاورمیانه، جنگ سوریه و برکناری اسد هم همین بودند. همین الان اسد در روسیه پناهنده شده است بعد احمد الشرع هم در مسکو می‌رود با پوتین ملاقات می‌کند. اینها به نظرم درس‌هایی است که باید اموخت و همه جوانب را در سیاست خارجی در نظر گرفت، کاری که به اعتقاد من ما در آن کم‌کاری داشتیم.

 روس‌ها دارند فرار رو به جلو می‌کنند. آن‌ها خودشان در ایجاد چنین سازوکاری، هرچه که باشد، با رای دادن به همه قطعنامه‌های تحریمی و با رای دادن به قطعنامه ۲۲۳۱ در همه این اتفاقات شریک بودند. با علم به همین که می‌دانستند به راحتی نمی‌توان از مکانیسم ماشه جلوگیری کرد، امدند به همراه چین، به شورای امنیت قطعنامه دادند.

در حالی که می‌دانستند و به اعتقاد من کاملا اگاه بودند که این قطعنامه رای نمی‌آورد و اساسا به لحاظ حقوقی هم ممکن نیست. اما چرا در این شرایط این کار را می‌کنند؟ چون فرار رو به جلو است، فرار از مسولیت‌هایی که در این زمان‌ها داشته‌اند و ما نسبت به انها کم کاری داشتیم. از روس‌ها طلبکاری نکردیم که خب شما بودید که به عنوان عضو دائم شواری امنیت به همه قطعنامه‌ها علیه ایران رای موافق دادید. تنها یک رای وتو می‌توانست جلوی همه این همه فجایع را بگیرد. ت