شت قزوین در آستانه فروپاشی زیستی

حسن عابدینی: خشکسالی در استان قزوین، دیگر صرفاً یک پدیده طبیعی نیست بلکه به بحرانی چندوجهی تبدیل شده که ابعاد آن از محیط زیست فراتر رفته و به حوزه‌های کشاورزی، صنعت، توسعه شهری، و سیاست‌گذاری عمومی نفوذ کرده‌است.

دشت قزوین، به‌عنوان یکی از قطب‌های تاریخی کشاورزی ایران، امروز در آستانه فروپاشی زیستی قرار دارد و تغییرات اقلیمی، بهره‌برداری بی‌رویه، توسعه نامتوازن و ضعف در حکمرانی منابع طبیعی، همگی در شکل‌گیری این بحران نقش دارند. در چنین شرایطی، بررسی علمی و تحلیلی وضعیت موجود، بازخوانی دیدگاه‌های کارشناسان، و ارائه راهکارهای عملی، ضرورتی انکارناپذیر برای عبور از این بحران است.

بر اساس داده‌های سازمان هواشناسی، میانگین بارندگی در استان به حدود ۳۶ تا ۵۷ میلی‌متر رسیده که نسبت به میانگین بلندمدت، کاهش ۳۰ تا ۵۰ درصدی را نشان می‌دهد. این افت بارش‌ها، منابع آب زیرزمینی را به شدت تحت فشار قرار داده و خطر فرونشست زمین در دشت قزوین را افزایش داده است.

کارشناسان، تغییرات اقلیمی جهانی، مدیریت ناکارآمد منابع آب، و کاهش پوشش گیاهی را از مهم‌ترین عوامل تشدید خشکسالی در منطقه می‌دانند. برداشت بی‌رویه از آبخوان‌ها، عدم اصلاح الگوی کشت، و تخریب مراتع از جمله چالش‌هایی هستند که نیازمند اقدام فوری‌اند.

محمود داوران، کارشناس محیط زیست استان قزوین در گفت‌وگویی با خبرنگار مهر وضعیت منابع آبی دشت قزوین را دشوار توصیف کرد و گفت: دشت قزوین از دهه چهل تاکنون تحت فشار شدید بهره‌برداری از منابع زیرزمینی قرار گرفته‌است.

وی افزود: نیمی از منابع آب زیرزمینی این دشت از بین رفته و این روند موجب بروز خطرات جدی برای اکوسیستم منطقه شده‌است.۸۳ درصد از منابع آبی دشت قزوین صرف بخش کشاورزی می‌شود

داوران ادامه داد: حدود ۸۳ درصد از منابع آبی دشت قزوین صرف بخش کشاورزی می‌شود در حالی که راندمان آبی در این بخش پایین است و کاشت محصولات پرمصرف بدون توجه به ظرفیت آبی منطقه، یکی از عوامل اصلی این شرایط دشوار به‌شمار می‌رود.

وی با اشاره به نقش صنعت در تشدید بحران آب افزود: استان قزوین پس از اصفهان دومین استان فولادی کشور است و صنایع بزرگ با مصرف بالای آب، بدون بهره‌وری متناسب، فشار مضاعفی بر منابع وارد کرده‌اند.