شکاف 65 درصدی دلار آزاد و توافقی
ساعت 24 - در شرایط کنونی، اختلاف میان نرخ ارز توافقی و بازار آزاد به شدت گسترده شده و به بیشترین فاصله خود در سال جاری رسیده است؛ بهطوریکه دلار در بازار آزاد با قیمت حدود ۱۲۰ هزار تومان، 65 درصد بیشتر از دلار توافقی با قیمت 73هزار تومان معامله میشود.
این شکاف تاریخی نشاندهنده فشار شدید بر منابع ارزی و ناکارآمدی سیاستهای تثبیت نرخ ارز است. محدودیت عرضه ارز در کانالهای رسمی و افزایش تقاضا برای حفظ ارزش داراییها در پی تورم بالا، از مهمترین عواملی هستند که به تعمیق این فاصله دامن زدهاند.
ایجاد چنین اختلاف قیمتی میان ارز رسمی و نرخ آزاد، مسیر بهرهبرداریهای رانتی را برای دریافتکنندگان ارز رسمی هموار کرده و انگیزه فروش ارز توافقی در بازار آزاد را افزایش میدهد. پیامدهای این شکاف شامل کاهش منابع ارزی کشور، رشد فعالیتهای غیررسمی، تشدید فشار بر اقتصاد و افزایش نابرابری در دسترسی به ارز است.
تجربههای گذشته نشان داده که کاهش این فاصله تنها با نزدیکتر شدن نرخ ارز توافقی به نرخ بازار آزاد و تامین مناسب ارز در بازار امکانپذیر است؛ مسیری که برای کاهش پیامدهای پیشرو ناگزیر باید طی شود. شکاف میان نرخ ارز آزاد و توافقی به اوج تاریخی خود رسید؛ اختلافی که میتواند موج تازهای از رانت ارزی را در اقتصاد فعال کند.
فاصله بیش از ۶۵درصدی میان قیمت دلار آزاد و دلار توافقی باعث شده است تقاضا برای دلار توافقی و عرضه محصولات وارداتی به قیمت بازار به فرصتی سودآور برای گروههای ذینفع تبدیل شود. در واقع، تثبیت نرخ ارز توافقی از یکسو تقاضا برای دسترسی به ارز ارزانقیمت را تحریک کرده و از سوی دیگر، با سرکوب نرخ در کانال رسمی، صادرکنندگان را در بازگرداندن ارز به کشور مردد ساخته است.
این امر خود عاملی برای افزایش فشار قیمتی بر دلار بازار آزاد نیز بوده است. متولیان ارزی کشور همواره مدعی شدهاند که تغییر نرخ ارز توافقی میتواند به افزایش نرخ تورم دامن زند، درحالیکه تورم نزدیک به ۵۰درصد در شرایط سرکوب ارزی، بهترین دلیل برای ابطال این فرضیه است. از سوی دیگر درحالیکه بورس جان تازهای گرفته است و شاخص بورس در سقف تاریخی به سر میبرد، ترکش این سیاست در بازار سرمایه میتواند روند صعودی شاخص را با تردید روبهرو سازد.
دنیای اقتصاد