تجارت در بن‌بست رسوب

سید علی امامی، مدیرکل دفتر آماد و پشتیبانی سازمان توسعه تجارت، در گفتگوی تفصیلی با خبرنگار مهر در خصوص مشکلات مربوط به رسوب کالا در کشور گفت: حقیقت امر این است که شرایط دنیا بسیار متفاوت شده است. شاید ۱۰ تا ۲۰ سال پیش فکر می‌کردیم اگر یک برند بتواند وارد یک بازار شود و با تبلیغات آن بازار را در اختیار بگیرد، مالک آن بازار خواهد شد؛ اما امروز دیگر رقابت بین زنجیره‌هاست. هر کالایی که زنجیره‌ای بهتر داشته باشد، بهتر می‌تواند بازار را تصاحب کند و ماندگاری داشته باشد.

سیاست گذار تجاری مستقل نیست

مدیرکل دفتر آماد و پشتیبانی سازمان توسعه تجارت گفت: موضوع مهم دیگری که باید مطرح شود، رسوب کالا است. رسوب کالا معمولاً برای واردات اتفاق می‌افتد و نشان‌دهنده معضلات حوزه گمرک، حمل و نقل و نظام تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری تجارت است. باید دقیق بفهمیم چرا کالا در بنادر یا پشت مرزها می‌ماند.

وی با بیان اینکه ۱۰ تا ۱۱ عامل اصلی باعث رسوب کالا می‌شوند، اضافه کرد: اولین عامل، نبود استقلال سیاست‌گذار تجاری است. سیاست‌گذار به دلیل تاثیرپذیری از نهادهای دیگر، نمی‌تواند تصمیم مستقل بگیرد و وحدت رویه‌ای در این حوزه نداریم‌ سیاست‌گذار به دلیل تاثیرپذیری از نهادهای دیگر، نمی‌تواند تصمیم مستقل بگیرد و وحدت رویه‌ای در این حوزه نداریم . همچنین مهم‌ترین عامل تاثیرگذار بر تجارت، سیاست‌های ارزی کشور است که تحت اختیار چندین سازمان مانند بانک مرکزی، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صمت، وزارت بهداشت، سازمان برنامه و بودجه و… است و باعث می‌شود تجارت مستقل عمل نکند.

امامی گفت: وقتی بار وارد گمرک می‌شود، بخش‌های مختلف از جمله استاندارد، قرنطینه، بهداشت و گمرک مسئول بررسی آن هستند. هر یک از این بخش‌ها قانون و الزامات خود را دارند و اگر رعایت نشود، کالا نمی‌تواند عبور کند. این باعث می‌شود که استقلال سیاست‌گذار و تصمیم‌گیری تجاری از بین رود و کارگروه مشترک موضوعیت خود را از دست دهد.

وی ادامه داد: بنابراین یکی از مشکلات جدی در بنادر و مرزها، قوانین متعدد است. هر دستگاهی قانون و اختیارات خود را دارد. برای مثال گمرک ماده ۱۲ دارد، مناطق آزاد ماده ۶۸ و سازمان راهداری هم مصوبات خود را اجرا می‌کند. تعدد این قوانین و دستگاه‌ها باعث می‌شود که تجارت نتواند عملیات خود را به‌درستی انجام دهد.

ایجاد بازار سیاه و تقویت تبصره خوان‌ها

امامی تصریح کرد: سیاست‌های ارزی هم عامل دیگری است که باعث رسوب کالا می‌شود. قیمت‌های تثبیتی، فساد، بازار سیاه و استفاده افراد ذینفع از تبصره‌های مختلف، همه ناشی از سیاست‌های ارزی غیرشفاف است. به همین دلیل سیستم تجارت ما دچار مشکلات جدی است.

وی افزود: ذینفعان متعددی در این حوزه وجود دارند که از وضعیت رسوب کالا درآمد کسب می‌کنند. به عنوان مثال، افرادی هستند که تبصره‌ها را می‌دانند و از آن استفاده می‌کنند و کالا را بدون رعایت درست قوانین آزاد می‌کنند و پول هنگفتی دریافت می‌کنند. کسی هم که قواعد و رویه‌ها را بلد نیست، کارش همان‌جا متوقف می‌ماند و این خود یک عارضه جدی ایجاد می‌کند.

مدیرکل دفتر آماد و پشتیبانی سازمان توسعه تجارت اضافه کرد: ترخیص‌کارانی که در آنجا حضور دارند و قواعد را بلدند، می‌توانند پول نقدی دریافت کرده و کالا را ترخیص کنند، اما مسیر تجارت را آلوده می‌کنند. این فساد می‌تواند شامل همکاران ما در گمرک، حوزه راه و سایر فعالان تجارت شود و کل زنجیره را تحت تاثیر قرار دهد.

وی گفت: البته همه این مسائل راه‌حل دارد، اما راه‌حل اصلی، استقلال سیاست‌گذار تجاری است تا بتواند تصمیم‌گیری کند و تعیین کند که برای گمرکات چه اقداماتی باید انجام شود.

امامی اضافه کرد: پس ما تا اینجا سه موضوع اصلی را مطرح کردیم؛ اول مقررات، دوم ذی‌نفعان و سوم تعدد دستگاه‌ها. همین قوانینی که عرض کردم، برای هر دستگاه یک قدرت ایجاد کرده و طبیعتاً هیچ‌کدام حاضر نیست این قدرت را از دست بدهد