جوش‌ها، مهمانان ناخوانده

هربار که جلوی آینه می‌رفت، با دیدن صورت ملتهب و پر از جوشش ناراحت و افسرده می‌شد. در برخی از مناطق پوستش هم جوش‌های چرکی و عمیق جای خودشان را به جوشگاه‌ها و ناهمواره‌های نازیبایی داده‌بودند‌ که به او یادآوری می‌کردند حتی بعد از خوب‌شدن جوش‌ها آثار آنها دست از سرش برنخواهند داشت؟
اما این جوش‌ها چرا به‌وجود می‌آیند و چگونه می‌توان با آنها مقابله کرد؟
آیا با شست‌وشوی مداوم و استفاده از صابون‌های خاص می‌تواند در رفع این معضل به ما کمک کند؟
برای شروع باید یادآوری کنیم که درمان جوش‌ها به مراتب راحت‌تر و کم‌هزینه‌تر از برطرف‌کردن جوشگاه‌هاست. این جوشگاه‌ها گاهی تا پایان عمر همراه فرد خواهند بود و تاثیر زیادی در زیبایی فرد برجا خواهند گذاشت.
● جوش چیست؟
جوش‌ها بیشتر در نواحی که غدد چربی زیادی دارند، مانند صورت، سینه، پشت و شانه‌ها دیده می‌شوند. در دوران بلوغ غدد چربی (غدد سبابه) با ترشح هورمون مردانه یا آندروژن شروع به بزرگ‌شدن می‌کنند و فعالیت خود را که تولید و ترشح چربی است آغاز می‌کنند. در این دوران ترشح چربی این غدد در هر دو جنس افزایش بیشتری پیدا می‌کند. ترشحات غدد چربی به‌وسیله مجاری چربی که با فولیکول مو در ارتباط است به سطح پوست ریخته می‌شود.
غدد چربی یا سبابه در درم (لایه میانی پوست) قرار دارند. این غدد همیشه با یک ساختمان ریشه مو همراه است که به مجموع آنها، واحد پیلوسبابه می‌گویند. افزایش ترشح چربی باعث صدمه به مجاری غدد می‌شود و در نتیجه سلول‌های جدار این مجاری آسیب دیده و کنده می‌شوند.
این سلول‌های صدمه دیده به یکدیگر می‌چسبند و پلاک یا لخته تولید می‌کنند که باعث مسدودشدن مجاری چربی می‌شود. از طرف دیگر گاهی پوسته ریزی پوست به‌علت برخی نقص‌ها در آنزیم‌های لازم برای پوسته‌ریزی طبیعی به‌طور کامل و درست انجام نمی‌شود و پوسته‌ها روی هم انباشته شده و باعث انسداد مجاری چربی می‌شوند.
این در حالی است که ترشح غدد چربی در زیر مجرای مسدود شده همچنان ادامه دارد که این امر موجب ورم واحد پیلوسبابه می‌شود. چربی‌ها در زیر مجاری چربی انباشته شده و نوعی باکتری پوست به نام «پروپیونی باکتریوم آکنه» در درون این مجاری رشد می‌کند که باعث تخمیر چربی‌ها می‌شود. مواد شیمایی تولید شده در اثر تخمیر و ترشح برخی فاکتورها از باکتری‌های موجود و انباشتگی چربی در مجاری صدمات بیشتری به دیواره مجاری می‌زند و گاه آن‌را به‌طور کامل تخریب می‌کند. با ورود چربی، سلول‌های مرده دیواره، باکتری‌ها و مواد تخمیری و آنزیمی به داخل پوست فرآیند التهاب فعال شده و باعث قرمزی و چرکی شدن جوش می‌شود. بالاخره، پیازهای مو مسدود شده، می‌ترکند و چربی، سلول‌های پوست و باکتری را روی پوست رها می‌کنند. بدین ترتیب، جوش و ضایعه روی پوست آسیب دیده به وجود می‌آید. ضایعه اولیه در آکنه، «کومدو» نام دارد.
آکنه می‌تواند سطحی باشد که در این حالت جوش بدون آبسه داریم و یا عمیق باشد که در این حالت، جوش‌های ملتهب در زیر پوست به وجود می‌آیند و کیست‌های پر از چرکی را تولید می‌کنند که پاره شده و آبسه‌های بزرگ‌تر را ایجاد می‌کنند. برحسب میزان انسداد پیازمو نوع آکنه‌ها متفاوت است؛ انسداد ناکامل پیاز مو، باعث ایجاد آکنه سرسیاه می‌شود که یک پلاک نخودمانند سیاه است. عفونت و التهاب هم باعث ایجاد جوش‌های سرسفید می‌شود.
● عوامل تشدید کننده جوش
اگرچه جوش‌ها بر اثر یکسری عوامل درونی بدن ایجاد می‌شوند اما گاه برخی از عوامل خارجی هم می‌توانند باعث تشدید آنها شوند.
از جمله سایر عواملی که باعث ایجاد و تشدید جوش‌ها می‌شوند، می‌توان به آلودگی هوا، نداشتن تحرک جسمانی، دوران قاعدگی، ترکیبات آرایشی پوستی، مصرف الکل، سیگار و مواد مخدر، مصرف داروهای شیمیایی و هورمونی، ترکیبات شیمیایی موجود در غذاها، آلرژی و شوینده‌ها و آلاینده‌های صنعتی اشاره کرد. کرم‌های چرب از جمله کرم‌های آرایشی و ضدآفتاب‌های چرب با مسدودکردن منافذ پوست گاه منجر به تشدید این جوش‌ها می‌شوند. آرایش‌های چرب و سنگین و وجود مقدار زیادی لوازم آرایش روی صورت برای پوشاندن جوش‌ها و جای جوش‌ها هم باعث افزایش انسداد منافذ صورت می‌شود. از طرفی استرس و دست‌زدن و کندن جوش‌ها هم می‌تواند آنها را تشدید کند. تحریک و کندن جوش‌ها با ناخن باعث برداشته‌شدن لایه طبیعی محافظ روی جوش‌ها شده و بستر ورود میکروب‌ها به منطقه جوش را تسهیل می‌کند که در نهایت منجر به بروز ضایعات پابرجا روی پوست می‌شود.
● مراقبت از پوست
▪ هرگز به جوش‌هایتان دست نزنید.
- استفاده از الکل‌های ضعیف و یا سولفورها ممکن است در رفع جوش‌هایتان به شما کمک کند. استفاده از الکل‌های مخصوص پوست صورت که در داروخانه‌ها موجود هستند به پاک‌شدن پوست و از بین رفتن سلول‌های مرده و حتی چربی‌ها و باکتری‌ها کمک کرده و آنها را کم‌کم از پا در می‌آورند.
- با پوستتان خشن نباشید و به یاد داشته باشید که شستن بیشتر پوست سبب از بین رفتن لایه چربی سطح پوست می‌شود اما آن را ریشه‌کن نمی‌کند و ممکن است، حساسیت‌های مختلفی را برایتان به‌وجود بیاورد.
- هر روز دو بار صورتتان را با صابون‌های کاملاً ملایم و آب ولرم بشویید و سپس پوستتان را به آرامی با حوله خشک کنید.
- از حوله‌های بسیار خشک و یا هر گونه دستمالی که صورتتان را خراش دهد، اجتناب کنید.
- با دستانتان مدام در حال لمس کردن برآمدگی‌های صورتتان نباشید.
- تا زمانی که از ارتباط تغذیه‌تان با جوش‌های به‌وجود آمده مطمئن نشدید رژیم‌های سخت نگیرید، گاهی اوقات جوش‌ها هیچ ارتباطی با تغذیه شما ندارند.
- اگر جوش‌هایتان زیاد و آزاردهنده است، حتما با یک پزشک مشورت کنید.
● آکنه هورمونی
در صورتی که آکنه به‌صورت ناگهانی و شدید شروع شود، به درمان‌های معمول پاسخ ندهد، در سنین بالای ۲۵ سال بروز کند، همراه با کاهش و نازک شدن موهای سر، همراه با موهای زاید، اختلال در دوره‌های عادت ماهیانه باشد، ممکن است به دلایل هورمونی ایجاد شده باشد. در این حالت انجام آزمایش‌های هورمونی موثر است. تومور یا بزرگی مادرزادی آدرنال، کم کاری غده تیروئید، افزایش ترشح پرولاکتین از مغز و سندرم تخمدان کیست ساز از اختلالات هورمونی موثر در ایجاد جوش‌ها هستند. برای درمان این جوش‌ها باید حتما با یک پزشک مشورت کنید.
● جوشگاه
یکـــی از عارضــه‌های جــوش صـورت، باقـی ماندن لکه در آن ناحیه به‌علت التهاب و فــعال‌بودن سیسـتم دفـاعـی بدن در آنجا است. در محل جوش‌هایی که بیشـتر دستـکاری شــوند احـتمال به‌وجود آمـدن لکه بیشتر است. ضمناً در افراد با رنگ پوست تیره‌تر، لکه ناشی از جوش بیشتر است.درمان این عارضه در حقـیقـت درمــان جـوش است. یعـنــی با درمان جوش به‌علت کم‌شدن التهاب، احتمال به‌وجود آمدن لکه کم می‌شود. درمان قطـعی برای از بین بردن این نوع لکه وجود ندارد و در طـول زمان بسته به نوع پوست این لــکه‌ها از بین می‌روند. البته بعضــی از داروهای موضعی، این طول زمان را کاهش می‌دهند که از آن جمله می‌توان از ژل‌های حاوی AHA نام برد.
این ژل حاوی اسیدهای میوه است و باعث تسهیل در پوسته‌ریزی طبیعی پوست می‌شوند و به همین دلیل پوست، جوان و شاداب می‌ماند.اسکار یا جوشگاه هم به فرورفتگی‌های پوست در محل جوش‌ها گفته می‌شود. اگرچه بهتر است با درمان به‌موقع جوش‌ها از عواقب بعدی آن از جمله ایجاد جوشگاه‌ها جلوگیری کرد اما بعد از ایجاد اسکار یکی از بهترین درمان‌ها درم ابریشن است. درم ابریشن به معنی تراشیدن صورت است. این کار را با استفاده از وسایل مخصوصی انجام می‌دهند.
● عوارض اجتماعی و روانی
جوش‌ها برای سلامتی افراد خطری به دنبال نخواهند داشت اما تاثیرات روحی و اجتماعی زیادی روی افراد می‌گذارند. جوش‌ها بسته به میزان آنها و روحیات فرد تاثیرات متفاوتی در کیفیت زندگی برجا خواهند گذاشت. مطالعات حاکی از این است که جوش‌های صورت در جوانان می‌تواند باعث
اجتماع گریزی، کاهش اعتماد به نفس، کاهش عزت نفس، اضطراب، هیجان، احساس افسردگی و عصبانیت شود.