زخم بستر ، پیشگیری و درمان

زخم بستر به آسیب وارد شده به قسمتی از پوست و بافت گفته می شود که معمولا در اثر نشستن یا خوابیدن طولانی مدت در یک وضعیت ثابت ایجاد می شود. زمانی که شخصی وضعیت خود را تغییر ندهد فشار بیشتری بر قسمت های خاصی از بدن که در تماس با سطح قرار دارد وارد می شود.این زخم ها ممکن است از ساییدگی در صندلی یا بستر ، و یا کشیدگی با ملحفه ایجاد شوند.
● چه کسانی بیشتر به زخم بستر دچار می شوند؟
افرادی بیشتر در معرض خطر ابتلا به زخم بستر قرار دارند که مدت زمان طولانی را در رختخواب ، صندلی یا صندلی چرخ دار می مانند. سایر افرادی که در معرض قرار دارند عبارتند از: کسانی که بدون کمک دیگران قادر به حرکت وتغییر وضعیت بدنشان نیستند شامل افراد مبتلا به فلجی ، کسانی که در حال کما بسر می برند ، یا دچار شکستگی شدید ران شده اند.
افرادی که در کنترل روده یا عملکرد مثانه مشکل دارند.
کسانی که رژِیم غذایی متعادلی ندارند.
افرادی که بواسطه مصرف داروهای خاص یابیهوشی هشیاری ذهنی کمتری دارند.
کسانی که بطور کلی وضعیت سلامتشان مناسب نیست.
●محل ایجاد زخم
زخم بستر اغلب در بخش های استخوانی بدن ایجادمی شود زیرا در این قسمت ها فشار بیشتری بر پوست وارد می شود و چربی کمتری برای محافظت از این ناحیه وجوددارد. فرد و مراقبین او باید به هنگام بررسی پوست از نظر نشانه های زخم بستر توجه بیشتری به این قسمت ها داشته باشند.
● امکان پیشگیری
▪ در پاسخ به این سوال که آیا زخم بستر قابل پیشگیری است باید گفته بله به کمک برخی اقدامات این امکان وجود دارد:
ـ تمیز نگه داشتن پوست:
با یک تمیز کننده نرم (نه صابون که پوست را خشک می کند) پوست راتمیز کنید. سپس پوست را نه با کشیدن بلکه با حرکت آهسته خشک کنید. پیش از اقدام به تمیز کردن پوست / زخم یا هر گونه تماس با آن شخصی که این کار را انجام می دهد باید دست خود را خوب شستشو دهد.
ـ جلوگیری از خشک شدن پوست: بلافاصله پس از حمام یاشستشو ، از یک کرم مرطوب کننده مناسب استفاده کنید.
ـ مصرف غذاهای سالم:
تغذیه مناسب برای بهبودی ضرورت دارد. رژیم غذایی نامناسب منجر به تاخیر روند بهبود ، افزایش مدت زمان ماندن در بیمارستان و افزایش احتمال عفونت می شود. در زمان وجودزخم ، بدن نیاز به کالری بیشتری برای کمک به درمان دارد. خوردن غذاهای پر کالری و پروتئین مانند پنیر ، بادام زمینی ، مرغ ، گوشت و ماهی مفید است. علاوه بر یک رژیم متعادل ، ممکن است بدن فرد به مکمل های ویتامینی ، املاح معدنی یا دیگر مکمل های غذایی نیاز داشته باشد.
ـ جلوگیری از مرطوب شدن زیاد پوست:
زمانی که پوست خیلی مرطوب شود که این حالت معمولا ماسراسیون نام دار د احتمال آسیب پذیری آن بیشتر است. پوست ممکن است به علت تماس مستقیم با عرق ، ادرار ، مدفوع یا ترشحات زخم خیلی مرطوب شود.
▪ در صورتی که رطوبت مربوط به مشکل عدم کنترل روده یا مثانه باشد باید اقدامات لازم سریعتر انجام شود:
هرچه زودتر پوست تمیز شود ، با استفاده از یک کرم ضدرطوبت از مایعات بدن حفاظت شود ، و پد های (بالشتک های زخم بندی) جاذب باسطحی که سریعا خشک کننده است برای حفظ پوست از رطوبت بکار رود. در صورت ایجاد زخم بستر ، باید از وخیم تر شدن آن جلوگیری کرد. درمان زخم بستر شامل کاهش فشار ی که موجب ایجاد زخم شده ، درمان خود زخم ، و بهبود رژیم غذایی و رعایت سایر نکات جهت کمک به بهبود زخم می شود.
● نکاتی برای قرار گرفتن و حرکت در بستر
▪ برای کسی که باید در بستر بماند توجه به برخی نکات ضروری است:
ـ وضعیت پوست را حداقل یکبار در روز باید بررسی کرد.
ـ هر دو ساعت یکبار باید تغییر وضعیت داد.
( در صورت لزوم به کمک فردی دیگر)
ـ در صورت امکان کمی تغییرموقعیت وزن بدن هر ۱۵ دقیقه یکبار مفید است.
ـ بجای کشیدن بدن روی سطح رختخواب یا صندلی بهتر است برای جابجایی به کمک دست، آن را بلند کرد.
به هنگام قرار گرفتن به پهلو باید از خوابیدن مستقیم روی استخوان ران پرهیز کرد. وضعیت دراز کشیدن با زاویه ۳۰ درجه بهترین موقعیت را ایجاد می کند. به این منظور بالش ها را بالا بیاورید طوریکه سنگینی بدن روی قسمت گوشتی ران بجای استخوان آن بیفتد.
برای جلوگیری از سر خوردن به طرف داخل بستر ، تا آنجا که ممکن است باید قسمت سر بستر را مدت کمتری بالا نگه داشت. (نه بیش از ۳۰ درجه از سطح افق) سر بستر را می توان درزمان صرف غذا بالا آورد تا از احتمال پریدن غذا درگلو جلوگیری شود. این قسمت را پس از یک ساعت از غذا خوردن به حالت افقی یا نیمه خوابیده قرار داد.
زمانی که فرد به پشت خوابیده است با استفاده از یک بالشتک نرم که زیر پا در قسمت وسط ساق تا قوزک قرار می گیرد ، پاشنه پا را باید بالاتر از سطح بستر نگه داشت.
بالشتک یا بالش نباید مستقیما و فقط زیر زانو قرار داده شوند زیرا این حالت جریان خون به قسمت های انتهایی پا را کاهش می دهد. باید از بالش یا بالشتک های نرم کوچکی هایی استفاده کرد که از تماس زانو ها وقوزک ها راجلوگیری کند. حتی الامکان باید از پارچه های ضد چروک استفاده کرد. اگر ملافه بستر کثیف شده لازم است ، هرچه زودتر مراقب مطلع شود تا آن را تعویض کند.
▪ نکاتی برای قرار گرفتن و حرکت مناسب در صندلی
ـ لازم است بررسی پوست لااقل روزی یکبار انجام شود.
ـ بهتر است همیشه برای کاهش فشار بر سطوح نشستن که با صندلی در تماس است از کوسن های مناسب استفاده شود. از کوسن هایی که دوناتی شکل هستند باید پریهز کرد چرا که استفاده از آنها باعث کاهش جریان خون به بافت و سبب تورم آن می شوند.
ـ هر یکساعت یکبار تغییر وضعیت لازم است.
ـ هر ۱۵ دقیقه بلند کردن بدن از روی صندلی نیز سودمند است.
▪ بسته به قدرت فرد استفاده از یکی از سه روش زیر و نگه داشتن بدن حداقل به مدت ۵ تا ۱۰ ثانیه در این وضع توصیه می شود:
۱) دست ها را روی دسته صندلی گذاشته بدن از روی صندلی بلند شود.
۲) آرنج روی دسته صندلی فشار داده شده و آن سمت بدن از روی صنلی بلند شود ، سپس این کار در سمت دیگر بدن انجام شود.
۳) با انحراف بدن به یک سمت ، سنگینی بدن را روی سمت مخالف قرار گیرد وسپس در سمت دیگر همین حرکت انجام شود.
بالای ران ها کمی به سمت جلو کج شده و از بالش یا کوسن های نرم برای جلوگیری ازتماس زانو ها و قوزک های پا با یکدیگر استفاده شود.
پا ها راحت روی زمین یا پایه صندلی قرار گیرد.
آرنج ، ساعد ومچ دست روی دسته صندلی چرخ دار قرار گیرد.
● زمان بهبود
مدت زمانی که طول می کشد تا زخم بستر بهبود یابد باید با پرسنل پزشکی وپرستاری کار آزموده و مراقبت وتوجه مناسب در عرض دو هفته درمان شود.