رفتن به محتوا
تلویزیون سام با ۲ سال ضمانت سام سرویس
کد خبر 119059

گیاه شناسی تعدای از گیاهان داروئی

img alt="گیاه شناسی تعدای از گیاهان داروئی" src="http://vista.ir/include/articles/images/39afe6a47ddc68434790b44f298e68b1.jpg" />

كشف طبیعت بزرگترین دل مشغولی انسان در طول زندگی آنان بوده وانتقال سینه به سینه اسرار طبیعت بزرگترین تلاش انسان ها برای حفظ این گنجینه گرانبها بوده است.
ازدیر باز خواص معجزه اسای گیاهان برانسان ها مشخص گردیده بود وتمدنهای كهن به خوبی درهمه زمینه ها ازجمله مواد داروئی وبهداشتی وارایشی از آنها كمال استفاده را می كردند.
باتوجه به تنوع آب وهوائی ایران وجود انواع گیاهان گیاهان مناطق سردسیری وگرمسیری دراین پهنه از جهان استفاده از گیاهان داروئی در این سرزمین كهن قدمتی دیرینه دارد واستفاده از گیاهان داروئی وعرقیات گیاهی ریشه در آداب ورسوم ایرانیان دارد.
دراین مورد شناسایئ گیاهان داروئی دارای اهمیت ویژه ای است تا درموارد ی با دیدن گیاهی آن را با گیاه دیگری اشتباه نگیریم.در این مورد دانستن خصوصیات كلی گیاه شناسی به ما كمك قابل توجهی خواهد كرد.در زیل به معرفی خصوصیات گیاه شناسی تعدادی از گیاهان داروئی می پردازیم:
● گردو:Juglans regia
▪ تیره: Juglandaceae
گردودرختی است برگ ریزبا پوست تنه خاكستری رنگ كه تا ۳۰ متر ارتفاع داشته وبندرت به صورت درختچه ای است.طول برگهای آن ۴۰ سانتی متر است با ۷-۱۱ برگچه تك شانه ای به طول ۱۵ سانتی متر بارگبرگ های كه درسطح زیرین برگ بسیار مشخص است كه وقتی له شوند عطرشان متصا عد می شود.گل های ان تك جنسی وگلهای نربا آرایش دم گربه ای معلق وگلهای ماده به طور نامشخص دردسته های ۲-۵ تایی درنوك شاخه قراردارد .میوه ان دارای بوی خوش ومزه تلخ است.
گردو به طورمعمول دربریتانیا وسراسراروپا كاشته می شود.برگ های آن رادراوایل تابستان (پیش از تیرماه)جمع آوری كرده وسریعا درسایه درحرارتی كمتراز ۴۰ درجه سانتی گراد می خشكانند(خشكاندن اهسته سبب می شود گیاه به رنگ قهوه ای مایل به سیاه درآید)وپوسته میوه رااز میوه های رسیده جدا می كنند.
درایران درنواحی شمالی ایران،جنگلهای آستارا طوالش،دیلمان،رودبار،گلداغ،بندرگزوقصرشیرین می روید.
● زرشك
▪ نام علمی: Berberis vulgaris
▪ تیره: Berberidaceae
درختچه ای است به ارتفاع ۱-۳ متر ودارای شاخه های شكننده است.شاخه های كوتاه یاجوان آن دارای برگهائی به وضع متناوب یا تقریبا فراهم است.كناره برگ آن دندانه هائی منتهی به خارهای ریز ونازك است.گلهای آن كه دراردیبهشت وخرداد ظاهر می شود به رنگ زرد زیبا ومجتمع به شكل خوشه های آویخته است.میوه آن یك سته ی كوچك،قرمز رنگ وبیضوی است و محتوی اسید مالیك واسید سیتریك به همین دلیل مزه ترش ملایم دارد.
قسمت مورد استفاده:پوست،ریشه،ساقه ومیوه
زرشك درنواحی شمالی ایران ،آذربایجان،ارتفاعات البرز،رودبار،جنگلهای كندوان، مازندران و... می روید.
● انگور
▪ نام علمی:Vitis vinifera
▪ تیره:Vitaceae
درخت انگور كه درخت مو نیز نامیده میشود درختچه ای است بالا رونده كه از دیوار و درختان مجاور بالا می رود . ساقه آن گره در و دارای بگهای متناوب است . برگهای انگور دارای پنج لوب دندانه دار و برنگ سبز تیره می باشد . گلهای آن كوچك ، مجتمع و بصورت خوشه ظاهر می شود . میوه درخت انگور ، گوشتدار و شیرین و برگهای مختلف است .
● ختمی Marshmallow
▪ نام علمی Althaea officinalis
ختمی گیاه بومی مناطق شرق مدیترانه است .
گیاهی است علفی و چند ساله كه ارتفاع آن به حدود ۲ متر می رسد ساقه آن از كركهای ریز كه به رنگ خاكستری می باشد پوشیده شده است .
برگهای ختمی دندانه دار ، پهن و مانند قلب می باشد . گلهای آن درشت به رنگ سفید مایل به قرمز یا ارغوانی است كه بصورت دسته های سه تایی در اواخر تابستان ظاهر می شود .ختمی به علت داتشن گلهای زیبا به صورت گیاه زینتی در باغچه ها كاشته می شود . تمام قسمتهای این گیاه استفاده طبی درد .
● بلوط گز علفی (شیره بلوط) Oak Bark
▪ نام علمی Quercus
بلوط درخت بومی در مناطق معتدله است و در ایران در جنگهای كردستان ،‌لرستان و كهكلویه می روید . ارتفاع این درخت در بعضی نواحی تا ۵۰ متر و قطر تنه آن به ۳ متر نیز می رسد . برگهای درخت بلوط پنجه ای و مانند انگشتان دست می باشد . میوه درخت بلوط كه به نام بلوط معروف است مانند فندق بوده و در پیاله ای جای می گیرد .
● بادام Almond
▪ نام علمی Amygdolus
درخت بادام به بلندی ۸ متر می رسد . درختی است زیبا كه از زمانهای قدیم در نواحی مركزی و غربی آسیا مخصوصا افغانستان و ایران ، سوریه و فلسطین پرورش مییافته است .ریشه درخت بادام بسیار قوی است .
این درخت می تواند حتی با كمی رطوبت نیز رشد كند .برگهای آن بیضی ، باریك ، نوك تیز و برنگ سبز می باشد . گلهای آن بسیار زیبا و برنگ صورتی است . در اوائل بهار شكوفه های بادام ظاهر می شود .بطور كلی دو نوع بادام وجود دارد :
۱) بادام شیرین Sweet Almond۲
۲) بادام تلخ Bitter Almondمیوه درخت بادام بصورت شفت می باشد كه قشر خارجی آن سبز رنگ و پوشیده از كرك است كه در داخل آن بادام با پوست سخت وجوددرد .
در ابتدای تشكیل میوه پوشش خارجی سبز رنگ و گوشت در است كه پوشیده از كرك است و هنوز بردستی رشد نكرده كه آنرا چغاله بادام Amandon می نامند كه دارای خواص مخصوص می باشد . پس از رسیدن بادام بتدریج پوشش خارجی سبز رنگ خشك شده و پوست آن نیز سفت و سخت می شود و مغز بادام در داخل آن رشد كرده و آماده استفاده می شود .مغز بادام بیضی شكل و مسطح بوده كه یكطرف آن نوك تیز است .
مغز بادام در داخل پوسته نارك قهوه ای رنگی می باشد كه می توان آنرا بكمك آب گرم از آن جدا كرد كه مغز بادام سفیدرنگ در داخل آن است .مغز بادام شیرین و طعم ملایم و خوشمزه ای درد و بسهولت از بادام تلخ تشخیص داده می شود .از كلیه قسمت های درخت بادام شیرین مانند شكوفه ، برگ و میوه آن استفاده طبی می شود.
● ریحان Basil
▪ نام علمی Ocimum basilicum
ریحان گیاهی است علفی یكساله و معطر كه ارتفاع ساقه آن تا ۶۰ سانتیمتر می رسد . برگهای آن بصورت متقابل بیضوی و نوك تیز با كناره های دندانهدر می باشد . گلهای آن معطر و كوچك به رنگهای سفید، قرمز و گاهی بنفش مشاهده می شود . تخم آن سیاه و ریز است . برگ ریحان و سرشاخه های جوان آن بمصرف تغذیه می رسد ریحان در ایران و افغانستان بطور خودرو می روید در اكثر نقاط دنیا كاشته می شود
● باقلا Faba bean
▪ نام علمی Faba vulgaris
باقلا گیاهی است علفی و یكساله كه ارتفاع آن تا ۸۰ سانتیمتر می رسد . برگهای آن متناوب و مركب است كه دارای برگچه هایی بشكل تخم مرغ می باشد . گلهای باقلا درشت و سفید كه دارای لكه های سیاه و یا بنفش است . میوه آن كه همان باقلا است دارای غلافی پوشیده از كرك بطول تقریبا ۱۲ سانتیمتر است .در هر غلاف تعدادی دانه قرار درد . گل و شاخه گلدار ، میوه و تخم باقلا مصارف طبی دارند .
● آرتیشو ( کنگر فرنگی ) Artichoke
▪ نام علمی Cynara scolymus
آرتیشو گیاه بومی مناطق مرکزی مدیترانه است ولی در حال حاضر در بیشتر نقاط معتدل دنیا کشت یم شود .
رومی ها در حدود ۲۰۰۰ سال پیش این گیاه را پرورش می دادند و بعنوان سبزی در سالاد استفاده می كردند .
آرتیشو در قرن شانزدهم در انگلستان و فرانسه برده شد و سپس در قرن نوزدهم در آمریکا کشت شد . اکنون کالیفرنیا و سواحل اقیانوس آرام مرکز کشت آرتیشو می باشد .
کلمه Artichoke از کلمه ایتالیایی Articicco مشتق شده که بمعنی میوه کاج می باشد و آرتیشو هم مانند میوه کاج است .
آرتیشو برای رشد احتیاج به آب و باران فراوان درد .
آرتیشو گیاهای است چند ساله درای ساقه ای راست که ارتفاع آن بحدود یک متر می رسد . برگهای آن پهن و دراز مانند برگهای کاهو است که برنگ سبز تیره است . در انتهای ساقه میوه آن که بشکل میوه کاج یا سیب فلس در است مشاهده می شود .گلبرگهای آن ضخیم و گوشتی بوده و انتهای گلبرگها ضخیم تراست که مصرف خوراکی درد .
برای خرید آرتیشو دقت کنید که برگها با نشده و سفت و سبز باشد . هنگامیکه برگهای آرتیشو قهوه ای است نشان دهنده کهنه بودن آن می باشد .
فصل آرتیشو معمولا ماههای فرودرین و دریبهشت ( آپریل و می )است .
● آفتاب گردان SUNFLOWER
▪ نام علمی Helianthus annus
هنگانیکه از گیاه آفتاب گردان سخن بمیان می آید معمولا تخم آفتاب گردان در ذهن تداعی می شود زیرا که همه ما با تخم آن آشنایی دریم چه که بمصرف تغذیه پرندگان می رسد و یا خود از آن استفاده می کنیم ولی تمام قسمت های این گیاه آفتاب پرست از ریشه و ساقه و شاخه و گل آن گرفته تا مغز ساقه آن درای خواص بسیاری است .
سرخ پوستان آمریکا این گیاه را بخاطر تخم آن که بمصرف غذا میرسد میکاشتند و پرورش می دادند .
آفتاب گردان گیاهی است یکساله و تا حدود سه متر رشد می کند . گل آندرشت و زیبا و بقطر ۳۵ سانتیمتر می باشد . در وسط گل قرمز رنگ آن دایره ای قهوه ای رنگ وجود دارد که تخم های آفتاب گردان دودارور آنرا گرفته اند . این گیاه در اکثر نقاط دنیا وجود دارد .
● آووکادو Avocado
▪ نام علمی Persea Americana
آووکادو درختی است که ارتفاع آن به حدود ۶ متر می رسد و درقسمت های گرم آمریکا و برزیل و غرب هندوستان پرورش می یابد .
منشاء آووکادو آمریکای جنوبی بوده که از آنجا به نواحی دیگر دنیا راه یافته است .
برگهای این درخت ضخیم و سبز و گلهای آن کوچک و سبز رنگ است . میوه آن مانند گلابی و درای پوستی سخت برنگ سبز تیره و یا سیاه است
در حدود ۴۰۰ نوع مختلف آووکادو وجود دارد که بعضی از آنها درای پوست صاف و سبز رنگ بوده ولی پوست برخی از آنها سیاه و خشن است /
مدرکی در دست است که نشان می دهد مایاها و اینکاها از این میوه استفاده می كرده اند .
● دارچین Cinnamon
▪ نام علمی Cinnamomum zelanicum
دارچین از قدیم الایام در دنیا بكار میرفته است در مصر حتی قبل از ساختمان اهرام ثلاثه مصر برای درمان امراض مختلفه مصرف می شده است .اسم دارچین Cinnamon از كلمه عربی Kinnamon مشتق شده و در كتاب مقدس به آن اشاره شده است و در مراسم مذهی یهودیان بكار می رفته است . دارچین پوست درختی است كه تا ۱۰ متر ریشه می كند برگ این درخت سبز سیر و دارای گلهای برنگ سفید می باشد . پوست این درخت را كنده و معمولا پوارد می كنند و در غذا یا بعنوان چای از آن استفاده می كنند .
● نارگیل Coconut
▪ نام علمی ‍Cocos nucifera
نارگیل در حدود سه هزار سال پیش در جنوب آُسیا كشت می شده است . در حال حاضر درخت نارگیل در تمام مناطق استوائی وجود دارد .
مردم اقیانس آرام نارگیل را بعنوان یك غذای اصلی مصرف می كنند و از تمام قسمت های این درخت استفاده می برند . ضرب المثلی در این مناطق وجود دارد كه می گوید هر كس كه درخت نارگیل می كارد برای خودش و برای بچه هایش ،‌لباس ،‌ظرف ،‌نوشابه ،‌غذا و خانه درست می كند .
نارگیل معمولا از هندوراس ، پاناما و جمهوری دومینیكین به كانادا وارد می شود .مقدر بسیار كمی نارگیل در فلوریدا تولید می شود كه به مصرف داخلی می رسد
نارگیل درختی است كه بطور قائم بالا می رود . ارتفاع آن به ۳۰ متر و قطر تنه آن تا یك متر می رسد برگهای آن دراز و بطول ۴ تا ۵ متر و مركب از چند برگچه باریك و دراز است . طول برگچه ها حدود یك متر می باشد . رنگ ها سبز روشن است میوه نارگیل مانند خوشه ، شامل چندین نارگیل با اندازه های مختلف است .
میوه نارگیل كروی شكل است كه قسمت خارجی آن ضخیم و سفت و متشكل از الیاف نباتی و داخل آن نیز صاف و سخت می باشد . در قاعده نارگیل سه سوراخ دیده می شود كه چشم های نارگیل نامیده می شود .
برای استفاده از مایع داخل نارگیل كه شیر نارگیل نامیده می شود این سوراخها را باید با جسم نوك تیزی باز كرد و مایع دارون آنرا بیرون آورد . سپس با چكش آنرا بشكنید و ا گوشت داخل آن استفاده كنید . البته می توانید بعد از بیرون كشیدن شیر ، نارگیل را در داخل فر در درجه حرارت ۳۵۰ درجه فارنهایت بمدت نیمساعت قرار دهید تا نارگیل خود را بشكند .
درخت نارگیل در هر سال حدود پنجاه عد نارگیل می دهد . نارگیل هنگامیكه نارس است مقدر یبشتری شیر دردولی بتدریج میوه می رسد مقدرشیر آن كمتر می شود .
برای خرید نارگیل همیشه میوه ای را انتخاب كنید كه سنگین باشد ضمنا آنرا تكان دهید كه صدای شیر داخل آنرا بشنوئید زیرا نارگیل اگر بدون شیر باشد حتما كهنه است و یا اینكه شیرش بیرون آمده و هوا كشیده و خراب شده است .● قهوه Coffee
▪ ‍ نام علمی Coffea Arabica
قهوه درختی است كه ارتفاع آن تا هشت متر میرسد دارای ساقه ای استوانه ای شكل و برگهای نوك تیز ، متقابل ، بیضوی و همیشه سبز می باشد . گلهای قهوه برنگ سفید و بطور رگوهی در كنار برگها ظاهر می شود . میوه آن كه به نام قهوه معروف است بشكل تخم مرغی و برنگ سبز بوده كه تدریجا زرد و سپس قرمز می شود . بهترین نوع قهوه ، قهوه عربی است كه بحالت خودرو در حبشه ،‌سودان و مناطق استوائی آفریقا وجود دارد ولی اكنون كشت آندر برزیل ، ونزوئلا ، جزائر آنتیل و دیگر مناطق آمریكای جنوبی مرسوم است .
● زردچوبه Turmeric
▪ نام علمی Curcuma longa
زردچوبه گیاهی است از خانواده زنجبیل بارتفاع حدود یك متر و نیم كه دارای ساقه متورمی است . گلهای زردچوبه بصورت سنبله و برنگ سبز مایل به زرد می باشد .زردچوبه در هندوستان و چین و نقاط حاره زمین می روید . از كنار بگهای غلاف در قاعده ساقه ،شاخه های كوچك و ساتوانه ای شكل ضخیمی خاج می شود كه بصورت مورب در زمین فرو رفته و هر یك ایجاد ریشه می كنند و مرتبا پایه های جدیدی بوجود می آروند .قسمت مورد استفاده این گیاه ساقه زیرزمینی آن است كه پس از خارج كردن از زمین تمیز كرده و رشه های آنرا جدا می كنند و در آب جوش قرار یم دهند و پس از تیمز كردن بمدت چند روز آنرا خشك می كنند .زردچوبه رنگ زرد یا خاكستری مایل به قهوه ای درد بوی آن معطر و طعم آن تلخ است.
● نخود Chickpea
▪ نام علمی Cicer arietinum
نخود گیاهی است یكساله و از خانواده حبوبات كه بلندی بوته آن به حدود ۳۰ سانتیمتر می رسد . ساقه این گیاه پوشیده از تارهای غده ای است . برگهای آن مركب از ۱۳ تا ۱۷ برگچه كوچك و دندانه دار می باشد . گلهای آن سفید رنگ مایل به قرمز یا آبی بطورتك تك بر روی ساقه قرار درد . میوه آن بصورت نیام و غلاف آن كوچك ،‌متورم و نوك تیز بطول ۲ تا ۳ سانتیمتر است كه در آن یك دانه نخود به رنگ نخودی یا سیاه قرار درد نخود یكی از حبوبات مغذی و انرژی زا وپر مصرف است
● بابا آدم Burdock
▪ نام علمی Arctium lappa
بابا آدم كه فیل گوش و آراقیطون نیز نامیده می شود گیاهی است علفی و دوساله ذكه ارتفاع ساقه آن تا ۱/۵ متر می رسد . این گیاه بحالت وحشی در دشت ها و نواحی معتدل و مرطوب و سایه در اروپا و آسیا می روید . ساقه آن كه شبیه پوست مار است پوشیده از كركهای خشن و زبر می باشد . برگهای آن بسیار بزرگ و پهن بحالت افتاده بر روی ساقه قرار درد .
رنگ برگها در قسمت چسبیده به ساقه سبز كم رنگ و هر چه بطرف انتهای برگ نزدیك تر می شویم تیره تر می شود .ریشه گیاه دراز ف دوكی شكل و مانند هویج بضخامت انگشت دست بوده ودارای مقدر زیادی كربنات پتاسیم و نیترات پتاسیم است . پوست ریشه بابا آدم قهوه لی ، مغز آن سفید و طعم آن كمی شیرین است ولی بوی تهوع آوری درد .
میوه آن پس از رسیدن بصورت فندقه ای با ۳ یا ۴ سطح و برنگ زرد حنایی ظاهر می شود .
در انتهای میوه تارهای زرد رنگی وجود دارد كه در موقع عبور گوسفندان و جانوران به پشم های آنها می چسبد و موجب پخش تخم این گیاه به مناطق دیگر می شود .
بابا آدم در بعضی از نقاط ایران بحالت وحشی می روید . از ریشه این گیاه استفاده طبی بعمل می آید پساز خارج كردن ریشه بابا آدم از خاك آنرا بخوبی شسته و به قطعات كوچك سه سانتیمتری تقسیم كرده و در اثر حرارت خورشید یا در كوره های مخصوصی خشك می كنند .
● انبه Mango
▪ نام علمی Mangifera indica
انبه درختی است زیبا كه ارتفاع آن تا ۱۰ متر می رسد . منشا انبه هند و مالزی و برمه می باشد ولی هم اكنون در تمام مناق استوایی و حاره كشت می شود . انبه از ۴۰۰۰ سال پیش وجود داشته است .
برگهای این درخت نیزه ای شكل ، گلهای آن زرد یا قرمز رنگ و بصورت خوشه ای وجود دارد . میوه آن كه انبه یا منگو نامیده می شود بیضوی شكل و دارای طعمی مطبوع وشیرین بوده و دارای هسته ای نسبتا بزرگ است . انبه در اوائل ماه می می رسد و تا اوائل سپتامبر موجود است
● اسفناج Spinach
▪ نام علمی Spinacia oleracea
اسفناج گیاه بومی ایران است و از اوائل قرن اول میلادی کم کم به نقاط دیگر دنیا راه یافت . بطوریکه در تاریخ مسطور است اسفناج در قرن هفتم در چین و در قرن دوازدهم در اسپانیا کشت میشده است . کشت اسفناج در سال ۱۸۰۶ در آمریکا شروع شد .
اسفناج گیاهی است یکساله درای ساقه ای راست به ارتفاع نیم متر که برگهای آن پخن و نرم مثلثی شکل برنگ سبز می باشد . اسفناج نسبت به سرمای زمستان مقاوم است .
دو نوع اسفناج وجود دارد که بنام پائیزه و بهاره نامیده می شود . اسفناج بهاره در فصل بهار کاشته می شود و به اسفناج انگلیسی معروف است . نوع پائیزه آن که به خاک بسیار غنی احتیاج درد در پائیز کاشته می شود . گلهای اسفناج برنگ سبز کمرنگ می باشد .
اسفناج چون درای مواد غذایی فراوانی است کشت آن امروز در تمام نقاط دنیا معمول است .
● آویشن باغی
آویشن باغی گیاهی خشبی، چند ساله و متعلق به خانواده نعناع (Lamiaceae)میباشد. منشأ این گیاه نواحی مدیترانه گزارش شده است. ارتفاع این گیاه متفاوت و بین ۲۰ تا۵۰ سانتی‌متر است.برگها كوچك، متقابل و كم و بیش نیزه‌ای شكل بوده و پوشیده از كركهای خاكستری رنگ است. گلها كوچك، سفید، ارغوانی یا صورتی است كه در قسمت فوقانی ساقه‌هایی كه از بغل برگها خارج میشوند روی چرخه‌هایی به صورت مجتمع پدیدارمیشوند.
آرایش گل در گیاه آویشن باغی میوه دراین گیاه فندقه به رنگ قهوه‌ای تیره بوده و طول آن یك میلی‌متر است. داخل میوه‌ ۴ دانه به رنگ قهوه‌ای تیره وجود دارد. وزن هزار دانه ۲۵/۰ تا ۲۸/۰ گرم است.
● آویشن
▪ نام علمی:Thymus
▪ تیره:Labiatae
آویشن یا سرپوله گیاهی است پایاازخانواده نعنائیان به انواع واشكال مختلف كه قسمت مورد استفاده آن درطب سرشاخهای گلدارآن است.برای پرورش آویشن ممكن است از طریق كاشتن دانه یا تقسیم ساقه های ریشه دارگیاه مسن اقدام نمود.ازآن یك روغن سفید وقرمز بدست می آید ودرتجارت به فروش می رسد.روغن سفید آویشن برای پوست انسان تحریك كننده وحساسیت زا نیست.
● آقطی سیاه ( انگو کولی ) Elderberry
▪ نام علمی Sambucus nigra
آقطی سیاه که در همدان انگور کولی نامیده می شود از زمانهای قدیم مورد مصرف مردم بوده و از آن برای رفع امراض مختلف مانند دفع بلغم و صفرا استفاده می كرده اند .
آقطی سیاه که خمان کبیر نیز نامیده می شود درختچه ای است که ارتفاع آن در نواحی مساعد به ۱۰ متر می رسد . این درختچه معمولا در کنار جاده ها و حاشیه جنگل ها و در نواحی مرطوب و سایه در می روید .
برگ آهای آن سبز رنگ ، بیضوی ، دندانه دار ، بیدره و مرکب از ۵-۷ برگچه می باشد اگر برگها شکسته و مالش داده شود بوی بدی از آن متصاعد می شود .
گلهای آن سفید و خوشه ای است که در اواخر بهار ظاهر می شود . میوه آقطی سیاه گوشتی ، ریز مانند انگور و برنگ آبی سیر می باشد .
قسمت مورد استفاده این درختچه گل ، برگ و پوست داخلی ساقه آن است .
آقطی سیاه در ایران در نواحی آذربایجان و همدان می روید .
● نام رایج گیاه :pyrethrum’
▪ اسم لاتین:pyrethrum cinerariaefolium
▪ خانواده گیاه : asteraceae
پیرتر گیاهی است با خاصیت حشره کشی، به طور طبیعی که موارد استعمال آن هم درمنزل وهم در کشاورزی معمول میباشد .ماده حشره کشی این گیاه از سر شاخه های گل خشک شده دریافت میشود .
ازسال ۱۹۵۰ فرآوری این گیاه تنها متمرکز به کنیا بود ولی اکنون پرورش آن به استرالیا نیز گسترش یافته است.
این گیاه به طور معمول به دلیل خاصیت حشره کشی خوسش پرورش می یابد وماده موثره آن pyrethrin در سر شاخه های گیاه یافت میشود .این گیاه در اکثر کشورها یافت میشود بویژه در کنیا و تانزانیا و اکوادر و رواندا که به طوریکه برآورد شده هرساله تولیدات این گیاه ۳۴/۲میلیون پوند محصولات این کشور ما به خود نسبت داده است.خرمن سر شاخه ها به دو طریق است : هم به صورت کار دستی و هم به صورت مکانیزه که نوع دوم یعنی در مقیاس مکانیزه کارآیی کاملتری داشته و از کاردستی می کاهد
▪ آرایش گیاه:inflorescence
پیرتر گیاهی است علفی و باریک و پایا به قد ۱۲ – ۳۰ اینچ و هم چنین قسمت مرکزی گل که به رنگ زرد میباشد از پهنا ۲/۱۱ اینچ میباشد.
این گیاه در مناطق معتدل با درجه بارندگی ۴۵ تا ۵۰ اینچ پرورش می یابد. برای کاشت این گیاه ابتدا بذرها را در خزانه میکارند و ان وقت بعد از گذشت ۴ ماه یعنی زمانی که دارای گیاه به ۴ تا ۵ اینچ رسید انرا در زمین اصلی میکارند. در ۴ ماه بعد خرمن سر شاخه های باز شروع میشود. بعد از ۳ سال محصول دهی به تدریج بهره گیاه کاهش می یابد. ماکزیمم بهره کشت و کاشت این گیاه در فصل دوم گرفته می شود.
هر گل آذین آن شامل ۱۸ تا ۲۲ گل سفید است و به صورت مجتمع در مرکز به رنگ زرد که شامل ۴۰ تا ۱۰۰ گل لوله ای کوتاه با جنسیت نروماده میباشد. گلهای پیرتر زیاد مورد توجه زنبورهای عسل نیستند تنها گرده ها را دریافت کرده و در امر گرده افشانی شرکت دارند.
البته دانشمندان دریافته اند که زنبورها محصولات را افزایش میدهند. خرمن زمانی شروع میشود که روی هر ساقه یا سرشاخه ۳ یا ۴ گل کاملا باز وجود داشته باشد.
● موز Banana
▪ نام علمی Musa sapientum
موز گیاهی است علفی كه مانند درختچه است . برگهای آن بسیار بزرگ و پهن و گاهی تا ۲ متر می رسد . گلهیا آن مجتمع و بصورت سنبله است میوه آن ابتدا سبز و بعد از رسیدن برنگ زرد در می آید .
موز از چهار هزار سال قبل در هندوستان كشت می شده است . در سال ۱۴۸۲ پرتغالیها موز را در سواحل گینه پیدا كردند و به جزائر قناری بردند و سپس بوسیله میسیونر مذهبی اسپانیولی به نواحی حاره آمریكا برده شد و اكنون موز در تمام مناطق گرمسیر دنیا كشت می شود .
موز را هنگامیكه هنوز سبز است از درخت می چینند و به مناطق مختلف می فرستند و در آنجا بوسیله گرما دادن آنرا می رسانند .
موز انواع مختلف درد یك نوع آن بسیار درشت و نوعی از آن هم خیلی ریز است كه مزه شیرینی درد .
در كشورهای استوایی معمولا موز را می پزند و همراه با برنج و لوبیا می خورند در كشورهای آمریكای لاتین موز را ورقه ورقه كرده و در آفتاب خشك می كنند
هنگامیكه موز انتخاب می كنید باید پوست آن زرد و سفت و روی آن لكه های سیاه وجود داشته باشد و این نشانه موز رسیده است . موز نارس بدلیل داشتن نشاسته زیاد هضمش سنگین است
● نام علمی: Origanum vulgare L
▪ تیره:Labiatae
مرزنگوش یك گیاه بوته دارنیمه چوبی با ساقه وشاخه های عمودی ویك گیاه ساقه قویست مرزنگوش ریشه های خزنده اش را بیرون می فرستد ریشه های این گیاه چوبی است بعضی گونه های آن به حالت ساقه های زیر زمینی رشد می كنند وبعضی دیگر بصورت عمودی وبرخی دیگر به شكل بیضی رشد می كنند.دربالا شاخه شاخه شده معمولا ارغوانی وبرگها روبروی یكدیگرند دمبرگدار بعضی مواقع دندانه دار بیضی شكل ونوك دار درحدود ۱الی ۵/۱ اینچ طول دارد.درتمام طول تابستان مرزنگوش از گلهای لوله مانند كوچك صورتی یا ارغوانی مایل به سفید با پرچمهائی بیرون آمده است(۴ پرچم).
● یونجه Alfalfa
▪ نام علمی Medicago sativa
یونجه گیاهی است علفی و چند ساله كه ارتفاع آن تا یك متر میرسد برگهای آن دارای سه برگچه می باشد برگچه های نوك تیز، سبز رنگ و بیضی شكل است .
گلهای یونجه بشكل سبز و برنگ بنفش تیره یا آبی روشن است میوه یونجه مانند صدف بوده و دانه داخل میوه مانند لوبیا ولی كوچكتر از آنزمی باشد .
یونجه ریشه ای بسیار عمیق درد و ریشه آن تا سه متر بداخل زمین نفوذ می كند و بنابراین منبع ویتامین ها و مواد معدنی است كه از خاك می گیرد .
یونجه از زمانهای بسیار قدیم در ایران كشت می شده است و در حدود پنج قرن قبل از میلاد مسیح از یاران به یونان برده شد و در قرن هفتم بعد از میلاد به اروپا راه یافت . یونجه در ایران در مناطق مركزی و جنوبی به مقدر بسیار زیاد كشت می شود .
زنبور عسل گل یونجه را دوست درد واز آن شهد زیادی بدست می آورد و تبدیل به عسل می كند .
پرورش این گیاه در قدیم برای تهیه علوفه چهارپایان بوده ولی در حال خاضر بعلت درا بودن مواد مغذی به مصرف غذایی نیز می رسد .
● هندوانه Watermelon
▪ نام علمی Citrullus vulgaris
هندوانه گیاهی است یكساله ویك پایه ساقه آن خزنده و پیچك درد و برگهای آن پهن با بریدگیهای عمیق می باشد . گلهای آن كوچك و زردرنگ است . میوه آن رگد یا دراز . پوست آن سبز رنگ و داخل آن قرمز می باشد . تخمه هندوانه بر حسب انواع مختلف آن ممكن است سیاه ، قرمز ، سفید و یا زرد باشد .● علف هفت بند Knotgrass
▪ نام علمی Polygonum aviculare
علف هفت بند گیاهی است یكساله و دارای ساقه خوابیده كه طول آن به ۵۰ سانتیمتر می رسد . برگهای آن ریز ، نوك تیز و گلهای آن ریز و كوچك و برنگ صورتی است . این گیاه در اكثر نواحی آسیا ،‌اروپا و آفریقا و آمریكا می روید و در مقابل عوامل خارجی بسیار مقاوم است . بطوریكه حتی اگر لگدمال شود باز هم از بین نرفته است .علف هفت بند در چمنزارها ،‌كنار جاده ها ، اراضی متروك و خرابه ها ،‌مناطق سایه در و بین تخته سنگ ها می روید . این گیاه در اكثر نقاط ایران نیز وجود دارد
● نسترن
▪ نام علمی:Rosa canina
▪ تیره: Rosaceae
گیاهی است درختچه ای با برگهای مركب شانه ای ودندانه داركه هربرگ آن معمولا بین۷-۱۱ برگچه داردگل های معطرآن دارای گلبرگ های سفیدیا صورتی هستند.این گل ها ازاواخراردیبهشت ماه ظاهر می شوند پس از خشك شدن گل یك بخش كوزه ای شكل به نام هیپانتیوم جای گل دیده می شود كه به غلط میوه خوانده می شوداما درواقع نهنج رشد كرده گیاه است اگر هیپانتیوم رابشكافیم فندوقه های كركدار گیاه رادرداخل آن می بینیم هیپانتیوم كه تامدتی قرمز رنگ است وقتی كاملا برسدمتمایل به قهوه ای می شودوسرشار از ویتامین C
● میخك Clove
▪ نام علمی caryophillium aromaticus
درخت میخك بومی جزائر اندونزی و اقیانوسیه است و بعلت زیبایی خاصی كه درد امروز در بیشتر نقاط دینا بعنوان درخت زینتی پرورش داده می شود . البته در مناطق سردسیر این گیاه در گلخانه و گرم خانه نگهدری می شود .
در قدیم الایام میخك ادویه ای گران قیمت بوده كه تنها پادشاهان و ثروتمندان مكی توانستند از آن استفاده كنندمیخك درختی است كوچك و مخروطی شكل كه برگهای آن هیچ وقت زرد نمی شود ودر تمام طول سال سبز است . ارتفاع این درخت تا ۱۰ متر می رسد . برگهای آن نوك تیز و بیضوی و دم برگهای آن قرمز رنگ است و به درخت زیبایی مخصوصی می دهد گلهای میخك كوچك و مجتمع بصورت خوش هایی شامل ۱۰ تا ۲۵ گل می باشد .وجه تسمیه این درخت بدین دلیل است كه غنچه های خشك شده آن كه كوچك و بطول یك سانتی متر است بشكل میخ كوچك می باشد .
● گریپ فروت Grapefruit
▪ نام علمی Citrus paradisi
دلیل اینكه این میوه را گریپ فروت می نامند یان است كه میوه آن مانند انگور بصورت جمعی تا دوازده تا بر روی شاخه می روید . این میوه كه یكی از مركبات می باشد بیشتر از ۴۰۰۰ سال پیش در هنئ و مالزی كاشته می شده است ولی تا قرن شانزدهم میلادی در دیگر كشورها ناشناخته مانده بود تا اینكه اسپانیائیها آنرا به كشورهای دیگر بردند .
جالب است كه بدانید آمریكا ۹۷% مصرف گریپ فروت دنیا را تامین می كند و تنها ایالت فلوریدا و تگزاس با هم ۹۰% گریپ فروت آمریكا را تولید می كنند .
درخت گریپ فروت به اندازه درخت پرتقال و ارتفاع آن تا ۱۲ متر می رسد برگهای آن سبز و گل آن سفید است . میوه گریپ فروت درشت تر از پرتقال و پوست آن هنگامیكه رسیده باشد نازك و برنگ زرد روشن است .
اگر در چیدن گریپ فروت تاخیر شود پوست آن كلفت شده و قسمت سفیدی زیر پوست ضخیم می شود و مقدری از آب خود را از دست می دهد . گریپ فروت رسیده برد و طعم آن ترش و شیرین و كمی تلخ می باشد . نوعی از گزیپ فروت كه در شمال ایران می روید چون داخل آن قرمز رنگ است به آن توسرخ می گویند .
گریپ فروت در حال حاضر در چین ، هند ، خاورمیانه و در ایران هم در شمال و هم جنوب پرورش داده می شود.
گریپ فروت در تمام طول سال در بازار وجود دارد ولی فصل آن از ژانویه تا می می باشد .
● مارچوبه Asparagus
▪ نام علمی Asparagus officinalis
مارچوبه گیاهی است علفی و چند ساله كه ارتفاع آن تا چند متر می رسد و دارای شاخه های نسبتا چوبی و صاف می باشد .
مارچوبه بصورت وحشی در اكثر نقاط دنیا می روید برگهای آن فلسی شكل بوده كه از كنار آنها شاخه هایی باریك و دراز و سبز رنگ بصورت دسته های ۳ تا ۸ تائی خارج می شود .
بعلت زیبا بودن این گیاه را بصورت تزئینی در باغچه ها می كارند مار چوبه را در اوائل پائیز می چینند .
این گیاه از قدیم الایام مورد استفاده بشر بوده است و حتی در اهرام ثلاثه مصر نقاشی هایی وجود دارد كه مارچوبه را نشان می دهد .
مارچوبه را می توان بصورت مختلف مصرف كرد . باید مارچوبه را با كمی آب و حرارات كم در ظرف های ضد زنگ پخت و تقریبا نیمه خام آنرا برداشت . آب مارچوبه را دور نریزید و از آن برای سوپ استفاده كنید زیرا دارای ویتامین و املاح می باشد . وقتیكه مارچوبه می خرید دقت كنید تازه باشد .
شاخه های مارچوبه تازه راست و نرم بوده و نوك آن نباید باز شده باشد و اگر فلسهای نوك آن باز باشد نشانه این است كه گیاه مدت زیادی مانده و كهنه شده است .
● لوبیای سویا Soy bean
▪ نام علمی Soja hispida Moench
سویا قرنهاست كه غذای مردم آسیا مخصوصا چین بوده است و چینی آن را همراه با برنج بعنوان غذای اصلی خود مصرف می كنند . ایالات متحده آمریكا بزرگترین تولید كننده سویا می باشد و تقریبا دو سوم محصول كل دنیا را تولید می كند . سویا در ایران بنام (لوبیا روغنی ) ،‌( لوبیا چینی ) سوژا و دانه سویا معروف است .
سویا گیاهی است یكساله دارای ساقه پرشاخه ، برگهای آن بیضی ، نوك تیز و سبز رنگ می باشد . میوه آن شبیه لوبیا سات كه در هر غلاف آن سه تا پنج دانه جدا از یكدیگر وجود دارد . رنگ دانه سویا بر حسب انواع مختلف متفاوت است و برنگهای زرد ، سفید ،‌سیاه ، خاكستری و خالدر دیده می شود .
دانه سویا به بزرگی یك نخود كمی مسطح و گرد است . دانه سیاه سویا بشتر در طب گیاهی مصرف درد ولی از دانه زرد رنگ آن بیشتر برای روغن گیری استفاده می كنند . سویا بعلت داتشن پروتئین و مواد مغذی در تغذیه انسان بكار می رود .
سویا از چین به نقاط دیگر دنیا راه یافته است و بطور وحشی در آن كشور وجود دارد .
سویا در حدود ۳۵۰۰ نوع مختلف درد كه هر كدام آب و هوای مخصوصی را می خواهد
● لوبیا Kidney bean
▪ نام علمی Phasaeolous vulgaris
لوبیا گیاهی است از تیره بقولات ، علفی وب الا رونده كه بدور درختان و یگاهان دیگر می پیچد . برگهای آن سبز رنگ ، پهن ، بزرگ و نوك تیز است كه شامل سه برگچه بشكل قلب می باشد .
گلهای آن سفید مایل به زرد یا بنفش و میوه آن باریك و غلاف مانند است كه دانه های لوبیا در آن قرار درد .
از پوست و دانه های لوبیا هنگامكیه لوبیا سبز است استفاده می شود كه بنام لوبیای سبز معروف است ولی هنگامیكه پوست غلف سفت می شود دانه های داخل آن بصورت لوبیای خشك كه برنگ قرمز یا سفید می باشد مورد استفاده غذایی قرار می گیرد .
● گوجه فرنگی Tomato
▪ نام علمی Lycopersicum esculentum
گوجه فرنگی از هزاران سال پیش وجود داشته است ولی البته باندازه یك گیلاس بوده است و كم كم در اثر پرورش درشت تر شده است .
وطن اصلی این گیاه آمریكای جنوبی است . درقرن شانزدهم در كشور پرو به مقدر زیاد كشت می شده است . در قرن هفدهم گوجه فرنگی به انگلستان و هلند راه یافت و چون بسیار گران بود فقط مردم ثروتمند می توانستند از آن استفاده كنند و بنام سیب عشق معروف شد .
گوجه فرنگی در حال حاضر در تمام مناطق دنیا كشت می شود و تقریبا در تمام فصول سال وجود دارد گوجه فرنگی انواع مختلف درد و در حدود شانزده نوع آن در بازار بفروش می رسد .
یك نوع آن گوجه فرنگی سفید است كه دارای اسید نمی باشد
گوجه فرنگی را باید هنگامیكه كاملا رسیده استداز بوته چید و مصرف كرد زیرا گوجه فرنگی نارس و سبز است و برای بدن مخصوصا كلیه ها مضر است البته در كشورهای صنعتی گوجه فرنگی را كال می چینند تا هنگامیكه به مقصد می رسد و یا در انبار می رسد و قرمز می شود . اگر گوجه فرنگی كاملا قرمز باشد ولی هنگامیكه آنرا باز می كنند تخم آن سبز باشد نشانه این است كه گوجه فرنگی را كال چیده اند و بعدا رسیده است .
گوجه فرنگی گیاهی است یكساله دارای شاخه های زیاد كه ارتفاع آن تا حدود یك متر می رسد
گلهای آن زرد رنگ است كه از كنار شاخه ها و یا ساقه آن بیرون می آید . مویه آن گرد و یا تخم مرغی و برنگ زرد و یا قرمز دیده می شود .
● گاوزبان Borage
▪ نام علمی Borage officinalis
گاو زبان گیاهی است علفی و یكساله كه ارتفاع ساقه آن تا ۶۰ سانتیمتر می رسد ساقه آن شیار دار و خاردار می باشد . برگهای این گیاه ساده و پوشیده از تارهای خشن است . گلهای آن برنگ آبی ، سفید ، بنفش و آبی می باشد . گاو زبان احتمالا از شمال آفریقا بنواحی دیگر راه یافته و امروزه در منطقه مدیترانه ، نواحی شمال آفریقا و قسمت هایی از خاورمیانه می روید . گل ، برگ و سرشاخه های گلدار آن بمصرف دارویی می رسد .
گل گاو زبان از گیاهان دارویی و دارای روغنی است که به علت خاصیت شفا دهندگی از مدتها قبل به خصوص در فرانسه شناخته شده بود. این گیاه دارای شاخه های تو خالی وابدار است و ارتفاع آن به ۵۰ سانتی متر میرسد. برگهای این گیاه نسبتا بزرگ وچین خورده به رنگ سبز تیره و تخم مرغی شکل نوک تیزاند که به طور متنا وب بر روی ساقه گیاه قرار دارند. تمام سطح گیاه پوشیده از کرکهای سفید و منشعب است.
گلهای این گیاه در انتهای ساقه قرار دارد و به رنگ روشن و ستاره ای شکل است. میوه این گیاه به شکل چهار فندق کوچک و به رنگ قهوه ای مایل به سیاه است. این گیاه در فرانسه "شکوفه آبی تندرستی" نامیده می شود. زیرا گلهای ان به رنگ آبی است و داروی خوبی است برای دهقانان که معمولا نیاز به تنفس بیشتر در هنگام کار کردن دارند. بعضی از نویسندگان معتقد ند که نام لاتین آن یک اسم تغییر شکل یافته است به معنی "قلب " و به معنی "من اورده ام" زیرا اعتقاد بر این است که این گیاه قلب را تقویت می کند.
امروزه ثابت شده که محصولات حاصل از برگها و پودر این گیاه خاصیت ضد افسردگی دارد و باعث افزایش نشاط روحی می شود. به طور مثال : شربت ساخته شده از پودر این گیاه خاصیت ضد افسردگی و ضد استرسهای روحی و آرامش دهنده و تسکین دهنده قلب می باشد.
● گل حنا(بادرنجبویه)
▪ نام علمی :Melissa officinalis
▪ تیره: Labiatae
علفی است پایا،معطر به طول ۳۰-۱۰۰ سانتی متر كه هر سال بزرگتر می شود.ساقه آن چهارگوش وگاهی كركدار است ودرابتدا انشعابات جزئی دارد ولی درمنطقه گلدار بسیار منشعب می شود.برگهائی متقابل ،بیضوی یا مثلثی به طول ۳-۵ سانتی متر دارد(برگ شاخه های گلدار به طور مشخصی كوچك است.)این برگها گاهی كركداروحاشیه دندانه ای عمیق دارد.طول برگهای آن بین ۸/۰-۵/۱ سانتی متر ونا معلوم است .جام گل سفید رنگ است وگلها به شكل دسته های ۳-۶ تایی روی یك دمگل كوتاه درمحوربرگها قرار دارد.
گیاه بومی مناطق مدیترانه شرقی است.دراروپای جنوبی به عنوان گیاه زینتی وگاهی نیز درمناطق سنگی پراكنده است.معمولا درجنوب انگلستان دیده می شودودربعضی محلها پرورش داده می شود.كشت آن به وسیله دانه كه به آهستگی رشد می كند ویا باتقسیم گیاه درخاك خوبی كه زیاد خشك نباشد انجام می گیرد.
درمساحتی برابر ۳۰*۴۰ سانتی متر كاشته می شود.گیاه ۲-۳ مرتبه درسال بمحض اینكه ارتفاع پاجوشها به۳۰ سانتی متر رسید جمع آوری می كنند.این گیاه را باید تاحدامكان بسرعت درسایه ودرحرارت كمتراز ۳۵ درجه سانتی گراد خشكاند زیرا اگراین عمل به آهستگی صورت گیرد برگها به سرعت قهوه ای می شوند.این گیاه ممكن است بین ۴-۸ سال محصول بدهد .بازده عمل ازسال دوم به بعدبین۲۰-۳۵ كیلوگرم درمترمربع است.این گیاه درایران دراطراف تهران،نواحی شمالی وشرقی ایران وآذربایجان می روید.

گردآورنده: مقیسه شرافتی

منبع : سایر منابع

نظرات کاربران
نظر شما

ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.

تازه‌ترین خبرها