رفتن به محتوا
تلویزیون سام با ۲ سال ضمانت سام سرویس
کد خبر 120091

آنفلوانزا ؛ بیماری رام نشدنی

img alt="آنفلوانزا ؛ بیماری رام نشدنی" src="http://vista.ir/include/articles/images/7d592bf02a3d0281c324591eabf38818.jpg" />

هر ساله با شروع فصل سرما، بیماری آنفلوانزا هم در كشور شایع می شود. این در حالی است كه آنفلوانزا و عوارض آن سالانه باعث مرگ و میر هزاران نفر در سراسر جهان می شود و با وجود سرمایه گذاری عظیم تحقیقاتی هنوز این بیماری كنترل نشده است.
اگرچه امروزه واكسنهایی برای درمان آنفلوانزا ساخته شده و در دسترس همگان است، ولی هر چند سال یك بار نوع جدیدی از آنفلوانزا شایع می شود كه به سرعت گسترش می یابد و قبل از هرگونه اقدامی موجب همه گیری جهانی شده و زندگی میلیونها نفر را به خطر می اندازد.
بررسیهای انجام شده طی سالهای اخیر نشان می دهد وحشتناك ترین همه گیری آنفلوانزا در سال ۱۹۱۸ كه به آنفلوانزای اسپانیایی معروف شد اتفاق افتاد و طی آن بیش از ۲۰ میلیون نفر در سراسر دنیا به علت ابتلا به این بیماری و عوارض آن فوت كرده اند كه بسیاری از آنها افراد مسن و یا دچار بیماریهای قلبی و ریوی زمینه ای بودند.
شیوع بیماری آنفلوانزا در كشور و عوارض آن خبرنگار ما را بر آن داشت تا در گفت و گویی با پزشكان و متخصصان مشكلات ناشی از همه گیری این بیماری را بررسی كنیم.
● یك بیماری در سه تیپ
دكتر حسین گهرفر فوق تخصص بیماریهای عفونی و استاد دانشگاه شهید بهشتی در مورد بیماری آنفلوانزا می گوید: آنفلوانزا یك بیماری ویروسی است كه در انسان و حیوان (به خصوص پرندگان) بیماری تنفسی ایجاد می كند.
این ویروس سه نوع مختلف دارد؛ تیپ «A» و تیپ «B» عامل همه گیری آنفلوانزاست و شایع تر است، تیپ «C» هم سرماخوردگی خفیف به صورت موارد تك گیر ایجاد می كند. بیماری آنفلوانزا به دلیل تنوع آنتی ژنی ویروس، شرایط خاص همه گیر شناختی دارد. بدین معنی كه دو نوع آنتی ژن اصلی روی سطح ویروس وجود دارد. آنتی ژن H (هما گلوتینین) و آنتی ژن N (نور آمینیداز).
این آنتی ژنها تنوع و تغییرپذیری مداوم دارند و چون حدود ۱۵ نوع آنتی ژن «H» و ۹ نوع آنتی ژن «N» وجود دارد، تركیب آنها باعث ایجاد فرمهای مختلف آنتی ژن می شود. آنتی ژن، قسمتی از ویروس است كه سیستم ایمنی بدن انسان به وسیله آن ویروس را شناسایی و مطابق با آن آنتی بادی خنثی كننده ویروس را می سازد.
وقتی فرم آنتی ژن ویروس عوض می شود، سیستم دفاعی بدن به رغم تماس قبلی با ویروس آنفلوانزا قادر به مقاومت نیست و همین موضوع باعث بروز بیماری و شیوع سریع آن در جامعه می شود. در این موارد مرگ و میر بیماری افزایش می یابد، زیرا بسیاری از افراد جامعه به ویروس جدید حساس هستند.
وی در مورد روشهای شیوع این بیماری می گوید: این ویروس از راه ذرات ریز وارد دستگاه تنفسی می شود و به سلولهای كرك دار پوشش دستگاه تنفسی فوقانی می چسبد و باعث اختلال در عملكرد مژكها و نیز مرگ سلولهای «اپی تلیال» می شود. همچنین میزان مخاط كاسته شده و سلولهای آسیب دیده از سطح پوشش مجاری تنفسی جدا می شوند كه همین امر به كاهش قدرت دفاعی بدن و هجوم عفونت میكروبی ثانویه به سیستم تنفسی منجر می شود. به همین علت بروز عفونت میكروبی در نسج ریه (پنومونی) یا گوش میانی (اوتیت مدیا) از عوارض شایع آنفلوانزاست، ضمن اینكه گاهی ویروس آنفلوانزا باعث التهاب عضله قلب یا عضلات اسكلتی می شود.
● علایم بالینی و پیشگیری
دكتر گهرفر در مورد علایم بالینی آنفلوانزا خاطرنشان می كند: شروع بیماری حاد است، بعد از دوره كمون ۲ تا ۳ روز، بیماری با تب، لرز، گلو درد، آب ریزش بینی، سرفه خشك، خارش و سوزش چشم آغاز می شود.
سردرد، تهوع، استفراغ، اسهال و احساس ضعف و كوفتگی بدن از دیگر علایم هستند. مدت بیماری ۲ تا ۴ روز است، اما سرفه مدت طولانی تری ادامه دارد.
با توجه به این علایم، بیماری در تشخیص افتراقی سرماخوردگی معمولی، گلو درد استرپتوكوكی، سینوزیت و انواع عفونتهای ویروسی قرار می گیرد و اغلب افتراق آنها از نظر بالینی ممكن نیست.
وی در مورد پیشگیری از این بیماری نیز تصریح می كند: برای پیشگیری از بیماری آنفلوانزا دو روش وجود دارد كه یكی پیشگیری با استفاده از داروست. مصرف «آمانتادین» روزانه باعث پیشگیری از آنفلوانزای تیپ «A» می شود و فقط در افرادی كه در معرض خطر هستند به كار می رود.
دكتر گهرفر می گوید: دومین روش پیشگیری تزریق واكسن است، زیرا واكسن غیرفعال شده آنفلوانزا اكنون بهترین روش پیشگیری است. از آن جا كه واكسن باید حاوی آنتی ژنهای ویروسی شایع در جامعه باشد؛ هر سال تابستان براساس شیوع فرم آنتی ژنی كه برای زمستان همان سال پیش بینی شده، فراهم می شود.
هر واكسن سه فرم آنتی ژنی (دو نوع از تیپ A و یك نوع از تیپ B) را پوشش می دهد و از كشت ویروس روی جنین جوجه به دست می آید.
وی درخصوص واكسنهای آنفلوانزای موجود می گوید: دو نوع واكسن وجود دارد كه در یكی تمام ساختمان ویروس به كار رفته است و در دیگری تنها اجزایی از ویروس وجود دارد. فرم دوم خاصیت تب زایی كمتری دارد و در اطفال زیر ۱۲ سال كاربرد آن توصیه می شود.
وی می گوید: واكسن كنونی موجود در ایران نیز از همین نوع (split) است و می توان آن را در اطفال بالای ۶ ماه، كودكان، جوانان و بالغان تزریق كرد.
وی در پاسخ به این پرسش كه این واكسن را باید در چه مواردی تزریق نمود، اظهار می دارد: گروههای زیر باید واكسن آنفلوانزا تزریق كنند:
- اطفالی كه دچار بیماری مزمن ریوی هستند، از جمله مبتلایان به بیماریهای آسم، بیماری فیبروز كتسیتك و دیس پلازی؛
- اطفالی كه دچار بیماری قلبی با احتقان قابل توجه در عروق ریوی هستند؛
- افرادی كه دچار بیماریهای مزمن هستند (در هر سنی) و در مراكز خاص نگهداری می شوند، از جمله مراكز نگهداری سالمندان یا معلولان و كودكان استثنایی؛
- بیمارانی كه در سال گذشته و به خصوص ۳ ماه اخیر به دلایل طبی مثل بیماری قند، نارسایی كلیه، تالاسمی و سایر اختلالات زنجیره هموگلوبین و نقص ایمنی (شیمی درمانی، ایدز) به طور مرتب مراجعه سرپایی یا بستری در بیمارستان داشته اند.
این متخصص درخصوص دیگر گروههایی كه باید در برابر آنفلوانزا واكسینه شوند، می گوید: اطفال ۶ ماهه تا افراد ۱۸ ساله كه مجبور به استفاده روزانه و طولانی مدت از آسپرین برای درمان روماتیسم مفصلی، كاوازاكی یا تب روماتیسمی هستند، تمام افراد بالای ۶۵ سال و نیز كاركنان حرفه پزشكی، پرستاران و مراقبان افراد خانواده، بهتر است برای كاهش احتمال انتقال بیماری واكسینه شوند.
وی به افرادی كه تمایل دارند كمتر به آنفلوانزا مبتلا شوند و نیز به خانمهای حامله كه در سه ماهه دوم و سوم حاملگی هستند و در فصل شیوع آنفلوانزا حاملگی خود را طی می كنند، توصیه می كند خود را در برابر این بیماری واكسینه كنند.
وی تأكید می كند: در هیچ كشوری، واكسن آنفلوانزا در برنامه واكسیناسیون همگانی اطفال توصیه نمی شود، زیرا آنفلوانزا یكی از دهها علت سرماخوردگی است و در اطفال سالم به خوبی تحمل می شود، این در حالی است كه به دلیل بار مالی كه واكسیناسیون برای سیستم بهداشتی دارد، در حال حاضر هیچ دستورالعملی در این زمینه در ایران و سایر كشورها وجود ندارد.
● واكسن سرماخوردگی واقعی نیست
چندی قبل یكی از خبرگزاریها در خبری كه منبع و راوی آن مشخص نبود درخصوص واكسن سرماخوردگی آورده بود كه براساس آن بیماری سرماخوردگی هم به لحاظ علایم و هم به لحاظ عامل ایجاد كننده با بیماری آنفلوانزا متفاوت است و آنچه در داروخانه ها عرضه می شود، واكسن آنفلوانزاست و تاكنون در دنیا واكسنی تحت عنوان سرماخوردگی و ویروسهای ایجاد كننده این بیماری تهیه و تولید نشده است و آنچه در برخی از مراكز تحت عنوان واكسن سرماخوردگی ارایه می شود با واقعیت همخوانی ندارد.
در این خبر آمده بود؛ مصرف واكسن آنفلوانزا با توجه به متفاوت بودن ویروس آنفلوانزا و ویروسهای ایجاد كننده بیماری سرماخوردگی، تأثیری در پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی ندارد.
واكسن آنفلوانزا مشابه سایر واكسنها باید در شرایط مناسب دمایی در زنجیره سرما نگهداری شود، بنابراین حمل و نقل آن بدون رعایت و حفظ درجه برودت مناسب، باعث صدمه خوردن به تأثیر واكسن خواهد شد.
● نیازی به آنتی بیوتیك نیست
چندی قبل دكتر علیرضا طارمی - متخصص اطفال - در مصاحبه با رسانه های گروهی اظهار داشته بود، درمان سرماخوردگی و آنفلوانزا به پادزیست (آنتی بیوتیك) نیازی ندارد، زیرا مصرف آنتی بیوتیك تأثیری در درمان آنفلوانزا و سرماخوردگی ندارد از این رو والدین از درمان خودسرانه بپرهیزند.
وی افزوده بود: مصرف خودسرانه انواع داروهای پادزیست در بیماری آنفلوانزا و سرماخوردگی موجب بهبودی نمی شود و فقط احتمال ابتلا به اسهال را در بیماران افزایش می دهد، این در حالی است كه درمان نكردن به موقع بیماری سرماخوردگی و آنفلوانزا موجب بروز بیماریهای تنفسی، عفونت ریوی و گوش می شود.
وی تصریح كرد، سرماخوردگی شایع ترین بیماری دوره كودكی است و كودكان به خاطر حضور در مكانهای عمومی نظیر مهدكودكها به طور متوسط در سال، شش تا هفت بار دچار سرماخوردگی می شوند كه البته با افزایش سن احتمال ابتلا به آن كاهش می یابد.
وی به خانواده ها توصیه كرده است در صورت بروز سرماخوردگی از پوشاندن لباس و خوراندن غذای زیاد به كودكان پرهیز كنند و به آنان آب میوه طبیعی بدهند.
● آیا آنفلوانزا با دارو درمان شدنی است؟
دكتر فرشید دواتی متخصص بیماریهای عفونی درخصوص درمان آنفلوانزا می گوید: در واقع درمانهای مورد استفاده در آنفلوانزا تنها به منظور بهبود علایم بیمار كاربرد دارد. اغلب بیماران به استراحت در بستر نیاز دارند.
وی تأكید می كند: به طور كلی زمانی كه فردی دچار آنفلوانزا می شود باید از داروهایی نظیر استامینوفن برای كاهش تب، سردرد و درد عضلانی استفاده كند.
باید توجه داشته باشید، مصرف آسپرین در افراد زیر ۱۸ سال ممكن است به اختلال عصبی شدید منجر شود، بنابراین باید از مصرف آن در كودكان اجتناب نمود.
وی با تأكید بر اینكه تب، باعث تعریق زیاد و كاهش آب بدن می شود، اضافه می كند: در این شرایط بیمار باید آب، آبمیوه و مایعات بیشتری دریافت كند.
دكتر دواتی خاطرنشان می سازد: در مواردی كه سرفه ها شدید و آزاردهنده هستند، مصرف دارو توصیه می شود، ضمن اینكه استفاده از مایعات شیرین و گرم هم اثر بسیار خوبی دارد. همچنین مصرف سیگار باعث بدترشدن علایم بیماری آنفلوانزا می شود، لذا توصیه می شود از محیطهایی كه پر از دود سیگار است، اجتناب شود.
وی می افزاید: بیمارانی كه دچار تب و درد عضلانی هستند باید استراحت كنند، زیرا این كار نه تنها سبب بهبود علایم آنها می شود، بلكه از انتشار نیافتن ویروس توسط بیمار مطمئن می شویم.
این متخصص ضمن تأكید بر این نكته كه آنتی بیوتیكها بر ضد ویروس آنفلوانزا تأثیر ندارد، ولی برای درمان عوارض آنفلوانزا مانند ذات الریه به كار می رود، اضافه می كند: دو داروی «آمانتادین» و «ریمانتادین» هم بر ضد ویروس آنفلوانزا در دسترس است.
این داروها فقط در مقابل ویروس آنفلوانزای نوع «A» فعالیت دارند اگر طی ۴۸ ساعت اول پس از شروع بیماری مصرف شوند، طول دوره بیماری را كاهش می دهند، ضمن اینكه مصرف این داروها تنها با دستور پزشك مجاز است. وی در مورد معالجه و پیشگیری از آنفلوانزا هم می افزاید: دانشمندان علم پزشكی به مدت سه دهه در حال آزمایش داروهایی بوده اند كه ویروس آنفلوانزا را از فعالیت بیندازند. اكنون به نظر می رسد یك ضد ویروس جدید بسیاری از نشانه های هر دو نوع ویروس آنفلوانزا را تضعیف كرده و یا به كل از بین می برد.
محققان دریافته اند تركیب دارویی جدید، اگر به مدت ۴ هفته در دوران بحران آنفلوانزا مصرف شود، می تواند در مقابل هر دو نوع ویروس این بیماری نقش پیشگیری داشته باشد.
شایان ذكر است، این دارو در حال حاضر مراحل آزمایشگاهی اش را طی كرده و هنوز به تحقیقات بیشتری نیاز دارد.
وی تأكید می كند: تعداد زیادی از محققان بر این باورند، دیر یا زود پزشكان به طور حتم با یك موج مرگبار بیماری آنفلوانزا به آن گونه كه در سال ۱۹۱۸ دهها میلیون نفر را قربانی كرد، مواجه خواهند شد. در صورت وقوع چنین فاجعه ای، داروی جدید كه «زاناملویر» نام دارد، قادر است بر ضد ویروس آنفلوانزا بجنگد.

بیتا مهدوی

منبع : روزنامه قدس

نظرات کاربران
نظر شما

ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.

تازه‌ترین خبرها