از آبله مرغان تا زونا
بیشتر ما در كودكی دانه‌های قرمز خارش‌دار آبله‌مرغان را تجربه كرده‌ایم. عامل این بیماری ویروسی است كه تا پایان عمر به صورت خفته در بدن ما مهمان است. ای كاش هیچ‌وقت این ویروس خفته و نیمه جان فعال نشود تا هیچ‌كس دردهای وحشتناك زونا را تجربه نكند. برای آگاهی از این بیماری كودكانه كه بخشی از خاطرات ما را می‌سازد، با دكتر سیادتی گفتگو كردیم.
ـ آقای دكتر، لطفا درباره بیماری آبله‌مرغان توضیح دهید؟
آبله‌مرغان، یك بیماری ویروسی است كه به‌خصوص در این فصل بهار شایع است. این بیماری، بسیار واگیر دارد و هیچ بیماری مثل آبله‌مرغان، مسری نیست. بیماری‌های سرخك و سرخجه نیز به شدت مسری هستند ولی آبله‌مرغان خیلی شدیدتر است و تقریبا غیرممكن است كه شخصی در تماس با ویروس باشد و مبتلا نشود. این بیماری مخصوص انسان‌ها است و میزبان دیگری ندارد و به طور معمول در سنین ۵ تا ۱۲ سال در كودكان بروز می‌كند.
ـ راه‌های سرایت ویروس كدام است؟
راه انتقال آن از راه هوا و دستگاه تنفسی است. اگر فردی تا به حال به این بیماری مبتلا نشده باشد و در خانه‌ای باشد كه ویروس آبله‌مرغان در هوای آن خانه باشد، به آن مبتلا می‌شود. زمان بیشترین احتمال سرایت بیماری از دوره قبل از ظاهرشدن بثورات و تا یك هفته بعد از آن است. البته بثورات خشك شده، حالت واگیری ندارند.
از زمانی كه ویروس وارد بدن فرد می‌شود تا بروز علایم، یك دوره ۱۲ تا ۱۶ روزه به صورت دوره نهفته بیماری وجود دارد. بیشتر افراد در كودكی به آبله‌مرغان مبتلا میشوند و گاهی از اوقات حتی مادر متوجه بیماری كودك نمی‌شود. چون در این سن، بیماری گاهی اوقات خیلی سبك بروز می‌كند و حتی خود شخص در بزرگسالی به یاد نمی‌آورد كه به بیماری مبتلا شده است، به‌خصوص قدیم‌ترها كه مادران بچه‌ها را هفتگی حمام می‌كردند و متوجه نبودند.
ـ این بیماری علایم خاصی دارد؟
به طور معمول تب، كسالت و بی‌اشتهایی و پس از آن بثورات جلدی قرمز‌رنگ ظاهر می‌شود كه این بثورات به خودی خود، خشك میشوند و می‌افتند و جای آنها نیز به طور معمول باقی نمی‌ماند.
ـ این بثورات پوستی بیشتر در كدام مناطق پوست دیده میشوند؟
بیشتر در جلو و پشت تنه دیده می‌شود و از آنجا به تمام نقاط بدن منتشر می‌شود و هیچ جای بدن نیست كه از آبله‌مرغان و این بثورات در امان باشد حتی داخل چشم، دهان، بینی، گوش و اندام‌های تناسلی. ابتدا به صورت شكل خاصی از زخم ایجاد می‌شود كه بعدها در آن آب جمع می‌شود و مایع وسطش شفاف است و قاعده این بثورات، قرمز‌رنگ است.
ـ این بیماری در افراد بالغ نیز دیده می‌شود؟
بله. در افراد بالغ و افراد مسن و همچنین بیماران مبتلا به سرطان یا آنهایی كه تحت كورتون درمانی هستند، علایم بیماری و حالات آن بسیار سخت‌تر بروز می‌كند. حتی در كودكانی كه از ناقلان دیگر می‌گیرند، علایم سخت‌تری بروز می‌كند و ناقلان بعدی نیز بر شدت بیماری‌شان افزوده می‌شود.
ـ راه‌های پیشگیری از بیماری چگونه است؟
این بیماری واگیردار است و بیشتر افراد به آن مبتلا میشوند و اصلی‌ترین سن ابتلا نیز در كودكی است چون در بزرگسالی، شدت بیماری بیشتر می‌شود. ابتلا به آبله‌مرغان برای نوزادان و بچه‌های شیرخوار خطرناك است و افرادی كه احتمال آلودگی به ویروس را دارند نباید با نوزاد در تماس باشند یا به اتاق نوزاد بروند.
ـ آیا ابتلا به آبله مرغان، ایجاد عوارض نیز می‌كند؟
بله. هیج بیماری بدون عارضه نیست اما چون در ایران بیشتر افراد در سنین كودكی به آن دچار میشوند، عوارض زیادی دیده نمی‌شود. مگر آنكه كودك محل بثورات را بخاراند وباعث عفونی شدن زخم‌ها شود. گاهی‌اوقات حالت‌های پنومونی (سینه پهلو) پانكراتیت، هپاتیت و مشكلات مغزی به صورت بروز نداشتن تعادل نیز دیده می‌شود. ممكن است پلاكت خون بیمار كم شود و این باعث خون‌ریزی شود یا درون بثورات به جای مایع شفاف، مایع خونی دیده شود.
ـ آیا برای جلوگیری از این عوارض، راه درمانی وجود دارد؟
درمان فقط حالت نگه‌دارنده است. یعنی برای از بین بردن تب در فرد مبتلا، استامینوفن تجویز می‌شود و نباید به هیچ وجه از آسپرین استفاده شود چون امكان بروز <سندرم رای >)Ray( است كه بیمار بی‌هوش می‌شود، تشنج می‌كند و از بین می‌رود.
دوم آنكه، در فرم‌های شدید بیماری یا در افرادی كه نقص ایمنی دارند و بیماران مبتلا به سرطان یا افراد تحت كورتون درمانی یا كودكی كه از ناقل دوم و سوم مبتلا شده است، آسیكلوویر تجویز می‌شود و مهم است كه تجویز آن به تاخیر نیفتد. آسیكلوویر باعث خفیف‌ترشدن بیماری و كمترشدن عوارض آن می‌شود.
سوم آنكه، مالیدن هرگونه پماد روی بثورات جلدی كاملا خطاست و هیچ تاثیری ندارد. برای رفع خارش نیز از بعضی داروهای ضد خارش و آنتی‌هیستامین استفاده می‌شود. مصرف آنتی‌بیوتیك نیز جایگاهی در درمان آبله‌مرغان ندارد، مگر به علت عفونت اضافه شده روی زخم‌ها.
ـ آیا آبله‌مرغان واكسن نیز دارد؟
بله. ویروس زنده ضعیف شده است. وقتی كه در كودكی واكسن می‌زنند، به بیماری مبتلا نمی‌شوند و ممكن است در زمان بلوغ و بزرگسالی مبتلا شوند كه حالت‌های بیماری بسیار شدیدتر بروز می‌كند. به همین دلیل در اغلب كشورها در سنین ۵ تا ۱۲ سالگی واكسیناسیون توصیه نمی‌شود و ما در ایران نیز این كار را انجام نمی‌دهیم مگر در موارد خاص مثل افراد مبتلا به سرطان، لنفوما، لوسمی و كسانی كه كورتون درمانی میشوند به دلیل ضعف سیستم ایمنی بدن‌شان، ابتلا به بیماری برایشان بسیار خطرناك است.
ـ برای جلوگیری از ابتلای كودك مبتلا به سرطان كه در حال شیمی‌درمانی است و در تماس با ویروس بیماری بوده است، چه اقدام سریعی باید انجام داد؟
دارویی به نام VZIG، ایمونوگلوبین اختصاصی برای آبله‌مرغان وجود دارد كه باعث می‌شود فرد مصرف‌كننده آن یا آبله‌مرغان نگیرد یا بسیار خفیف مبتلا شود. متاسفانه در ایران این دارو را نداریم و توصیه می‌كنیم از تماس افراد مبتلا به آبله‌مرغان با گروه یاد شده جلوگیری به عمل آید.
ـ تفاوت آبله‌مرغان و زونا چیست؟
كسی كه به آبله‌مرغان مبتلا می‌شود، ویروس آن مادام‌العمر در بدنش به صورت خفته می‌ماند. وقتی كه زمینه مساعد شود یعنی اگر ایمنی بدن شخص پایین بیاید، به هر دلیلی، ویروس آبله‌مرغان كه در عقده‌ها یا گره‌های عصبی لانه‌گزینی كرده است، فعال می‌شود و ضایعات پوستی شبیه آبله‌مرغان در قسمتی كه آبله‌مرغان اولیه وجود داشته است، در مسیر عصب‌دهی آن گره خاص ایجاد می‌كند. به طور معمول از بروز آبله‌مرغان تا زونا چند سال فاصله است و ما آن را زنگ خطر تلقی می‌كنیم.
ـ چرا؟
همان‌طور كه گفتم، ممكن است یك بیماری در شخص وجود داشته باشد مثل سرطان یا لنفوما و به همین دلیل زونا ایجاد شده است. زونا به طور معمول در بالغین، به‌خصوص افراد مسن دیده می‌شود و آن‌قدر دردناك است كه گاهی با درد قلبی (انفاركتوس) اشتباه گرفته می‌شود و در معاینه به وضوح ،بثورات آبله‌مرغان مانند را در ناحیه كمر از خط وسط تا پهلو می‌یابیم (چون آبله‌مرغان اولیه به‌طور معمول در تنه بیشتر است.) زونا با این‌كه درمان ندارد اما باید برای تشخیص عامل اولیه، كاهش مقاومت در بدن و درمان آن جدی گرفته شود و به پزشك مراجعه شود.
ـ چرا گاهی در بچه‌ها زونا دیده می‌شود؟
قاعدتا بروز چنین مواردی كم سابقه است و باید سریع به پزشك ارجاع شود اما ممكن است طفل در دوران نوزادی مبتلا به آبله‌مرغان شده باشد یا مادرش در دوران بارداری مبتلا به آبله‌مرغان شده باشد، كه البته خانم‌های بارداری كه آبله‌مرغان نگرفته‌اند به هیچ وجه نباید در معرض ویروس قرار بگیرند چون احتمال ابتلای جنین به نقص خلقتی بسیار زیاد است یعنی ممكن است كه نوزاد یك چشم نداشته باشد یا پوست و عضله یك قسمت از بدن او تشكیل نشود و استخوان نمایان شود.
خلاصه زونا را جدی بگیرید چون یك زنگ خطر است. درمان آن فقط داروهای تسكین‌دهنده است و آبله‌مرغان اولیه شما در هر محلی بیشتر بوده باشد، زونا در آنجا حاصل می‌شود.
▪ خلاصه گفتگو
ـ آبله‌مرغان، یك بیماری ویروسی است كه به‌خصوص در این فصل بهار شایع است. این بیماری، بسیار واگیر دارد و هیچ بیماری مثل آبله‌مرغان، مسری نیست.
ـ دارویی به نام VZIG، ایمونوگلوبین اختصاصی برای آبله‌مرغان وجود دارد كه باعث می‌شود فرد مصرف‌كننده آن یا آبله‌مرغان نگیرد یا بسیار خفیف مبتلا شود.
ـ آبله مرغان واگیردار است و بیشتر افراد به آن مبتلا میشوند و اصلی‌ترین سن ابتلا نیز در كودكی است.
ـ درمان فقط حالت نگه‌دارنده است. یعنی برای از بین بردن تب در فرد مبتلا، استامینوفن تجویز می‌شود و نباید به هیچ وجه از آسپرین استفاده شود.
ـ زونا را جدی بگیرید چون یك زنگ خطر است. درمان آن فقط داروهای تسكین‌دهنده است و آبله‌مرغان اولیه شما در هر محلی بیشتر بوده باشد، زونا در آنجا حاصل می‌شود.
بثورات پوستی آبله‌مرغان ممكن است در دوران بزرگسالی به صورت بیماری زونا تظاهر كند
منبع : روزنامه سلامت
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.