مسعود نیلی خواستارتغییر ماموریت کشاورزی برای جلوگیری از جنگ آب شد

مرگ 1.3 میلیون شغل کشاورزی با بیماری هلندی

ساعت 24-در هنگامه مجادلات برسر سیاستهای ارزی و در حالی که برخی اقتصاددانان ضد اقتصاد آزاد و برخی از سیاستمداران افراطی منتقد اصلاحات در پیوندی غیر عادی مسعود نیلی مشاور اقتصادی رییس جمهور حسن روحانی و از اقتصاددانان باسابقه ایران و اندیشه اورا زمینه ساز جهش نرخ ارز معرفی می کنند والبته نیلی با سکوت خود دراین باره نوعی اعتراض به سیاستها را شاید نشان می دهد او در همایش دوسالانه کشاورزی ایران حاضر شد و سخنرانی کرد.

وی در این سخنرانی نیز با استناد به مقوله سیاستگذاری اقتصادی و از همین زاویه موضوع کشاورزی ایران را درسطح کلان کالبد شکافی کرد و راه حل خود نیز برای عبور از بحران ها ی مرتبط با جنگ حتمالی آب را بیان کرد. نیلی گفت درباره بخش کشاورزی ایران و آینده این بخش در پیوند با اقتصاد ایران به نظرم سه پرسش اساسی را باید درکانون توجه قرار داد. یک پرسش عام این است که آینده این بخش در پیوند با اقتصادایران را باید چگونه تعریف کنیم . باید به این پرسش جواب دهیم که آیا انتظار داریم که این بخش موتوررشد اقتصاد ایران شود و آیا می توان از کشاورزی انتظار داشت در اشتغال زایی و کاهش نرخ بیکاری در سطح کلان برای اقتصاد ایران نقش اصلی داشته باشد ؟ مشاور ارشد رییس جمهور ایران ادامه داد با توجه به روند کاهنده سهم بخش کشاورزی از کل تولید ناخالص داخلی از 30 درصد در سال 1338 به حدود 10 درصد در سال1396 می توان به این نتیجه رسید که این بخش نمی تواند موتور توسعه باشد. از سوی دیگر سهم کشاورزی از کل اشتغال درسال 1338 که نزدیک 50 درصد بود به یک سوم این رقم رسیده است. درحالی که میانگین رشد اقتصاد ایران درسالهای 1338 تا امسال 4.6درصد بوده است میانگین رشد بخش کشاورزی 4 درصد بوده و این شاخص نیز نشان می دهد که نباید انتظار بالایی از کشاورزی داشت.

نیلی گفت از سال 1384 تا 1392 نزدیک به 1.3 میلیون شغل کشاورزی در ایران به دلیل وقوع بیماری هلندی که به معنای واردات ارزان قیمت محصولات کشاورزی است ازبین رفت. این میزان شغل از دست رفته بیشتر مربوط به زنان کشاورز بوده که در بهره برداری های زیر 4نفر کارکن فعالیت می کرده اند و بیشتر این شاغلان که کار خود را ازدست داده اند به جمعیت غیر فعال اضافه شده اند. این میزان شغل از دست رفته در بخش کشاورزی دردهه های آتی نیز قابل جبران نخواهد بود.

رسالت تولید غذا

به گزارش ساعت 24 ، نیلی گفت برای اینکه بتوانیم در باره آینده کشاورزی به نتیجه ای برسیم باید برای این بخش رسالت اصلی تعریف کنیم و فعالیت های این بخش را بر اساس این تعریف سازمان دهیم. نظر من این است که رسالت بخش کشاورزی ایجاد اشتغال و درموتوررشد بودن نیست بلکه باید این بخش باید ماموریتش تولید غذا برای جمعیت ایران باشد. حالا اگر این ماموریت را قبول کنیم باید ببینیم که تنگناهای کشاورزی برای همین رسالت کدام است. به نظر من در حال حاضر بخش کشاورزی با سه مشکل اصلی مواجه است. البته اقتصاددانان کشاورزی می توانند این را بپذیرند یا نپذیرند و ین سه تنگنا را نقد کنند. مشکل نخست این است که کشاورزی در ایران یک فعالیت مبتنی بر شرکت نیست و این کاررابرای ساماندهی سخت می کند. گزارش های مرکز آمار ایران نشان میدهد کسب و کار درایران بیشتر از اینکه مبتنی برشرکتها باشد کسب و کارهای خانوادگی است . به نظر می رسد تا زمانی که این معضل برطرف نشود همان رسالت تولید غذا نیز نمی تواند محقق شود.

مجادله آب

همانطور که دراخبار و گزارش های پرشمار درج شده دررسانه ها می خوانیم موضوع استفاده از آب موجود درمیان کشاورزان ایرانی موضوع منازعه شده است و این می تواند درآینده و با شکل کنونی مصرف اب به یک موضوع حساس تبدیل شود . بنابر این باید برای این داستان یک راه حل بنیادین جستجو کنیم. برخی می گویند می توان آب دریای عمان یا خزررا با لوله کشی به استانها آورد و کمبود آب را برطرف کرد. این راه حل به نظر می رسد با توجه به قیمت تمام شده هر متر مکعب آب کشاورزی برای فروش به کشاورزاناز مسیر انتقال آب از دریاها کارآمدی ندارد کشاورزان ایرانی توانایی پرداخت قیمت تمام شده آب از طریق یاد شده را ندارند و دولت نیز در شرایطی نیت که هزینه های این کارراب ه لحاظ تامین منابع فراهم کند.

به نظر می رسد باید از این راه حل های مبتنی بر مهندسی محض اجتناب کرد.به نظر می رسد اقتصادی ترین راه این است که بازار آب در ایران تاسیس شود تا عرضه و تقاضای آب براساس قیمت دربازار تعیین شود. در این صورت شاید برخی کشاورزان حقابه خود را به کشاورزان دیگر بتوانند بفروشند. تا زمانی که نتوانیم بازار آب درایران راه بیندازیم راه موجود و راههای دیگر به نتیجه نمی رسد. مشکل سوم از نظر من برای اینکه کشاورزی ایران بتواند تولید غذابرای ایرانیان را انجام دهد ساختار ناکارآمد سیاستهای حمایتی از بخش کشاورزی است.

دولتهای ایران براساس یک سیاست کلی از دیر باز تا امروز برای حمایت از شهر نشینان قیمت نسبی محصولات کشاورزی به قیمت تولیدات صنعتی و خدمات را در سطح نازلی قرار داده اند. از سوی دیگر برای اینکه به این تعهد سیاسی عمل کنند و در ضمن به کشاورزان نیز کمک کرده باشند به آنها نهاده هارا باقیمت ترجیحی داده اند. این سیاستگذاری در بالاتر ین سطح صورت گرفته و بخش کشاورزی ایران را درشرایط مبهم و غیر اقتصادی قرارداده است. بنابراین برای اینکه بخش کشاورزی از شرایط سخت امروز عبور کند و در نقطه ای قرار گیرد که رسالتش تولید غذا باشد ،ساختار فعلی حمایت از کشاورزی را باید دگرگون کرد.