پیامدهای جنگ اقتصادی آمریکا علیه ایران

رکود اقتصادی درمرز هشدار شدید

ساعت24-یکی از ابزارهای اصلی جنگ اقتصادی، تحریم است که معمولاً به‌عنوان ابزاری در تعقیب سیاست خارجی به کار می‌روند دولت جدید ایالات‌متحده آمریکا، ضمن اعلام خروج از توافقنامه برجام که موجب توقف تحریم‌های هسته‌ای ایران گردیده بود؛ مجدداً تحریم‌های یک‌جانبه‌ای را علیه ایران وضع نموده است.

تحریم‌های اقتصادی، اقداماتی محسوب می‌گردند که درصدد تأثیرگذاری بر رفتار کشور از طریق تهدید و در صورت ضرورت، تحمیل مجازات به‌منظور عدم‌ رعایت قانون می‌باشند. تحریم اقتصادی جزئی از مهارت‌های دیپلماتیک است که طی قرون‌ متمادی اعمال‌شده است. تحریم‌ علاوه بر اهداف معمول، به‌عنوان یک استراتژی قهرآمیز و جایگزین جنگ لحاظ می‌شود. با توجه به اینکه یکی از شگردهای فشار اقتصادی برای به‌زانو درآوردن جمهوری اسلامی ایران، استفاده از تحریم به‌عنوان ابزار اصلی جنگ اقتصادی به جهت ایجاد ناامنی، فشار اقتصادی و نیز ایجاد فشار روانی است. غرب و ایالات‌متحده آمریکا سالیان سال است که از این شگرد برای فشار بر ملت ایران استفاده می‌کنند و تلاش گسترده‌ای نیز برای همراهی کشورهای دیگر با این سیاست خود به کار گرفته است. جمهوری اسلامی ایران ازجمله معدود کشورهایی است که تحت‌فشار اقتصادی تحریم‌های شدید آمریکا قرار دارد و تحریم‌ها و فشارهایی با رگ و بوی اقتصادی به‌دفعات علیه این کشور صورت پذیرفته است. چنانچه در طول سال‌های پس از انقلاب 1979 این کشور، ایالات‌متحده آمریکا به دلایل گوناگون ایران را تحت تحریم‌های سالانه خود قرار داده است. تحریم‌هایی که سه دلیل عمده را می‌توان برای آن ذکر کرد:1. وادار کردن ایران به کنار گذاشتن سیاست‌های ناخوشایند در برابر آمریکا؛2. مجازات ایران برای اتخاذ سیاست‌های غیرقابل‌قبول و پذیرش از سوی آمریکا و متحدانش و 3. ابراز مراتب مخالفت نمادین با ایران به‌منظور جلب نظر گروه‌های لابی و طرفدار رژیم صهیونیستی در این کشور است.

یکی از تأثیرات منفی فشار و تحریم بر اقتصاد جمهوری اسلامی ایران عبارت است از -افت شدید ارزش پول ملی در برابر ارزهای خارجی که یکی از پیامدهای ملموس و آنی جنگ رسانه‌ای و نرم و تهدید نیمه سخت از نوع تحریم‌های اقتصادی، افت شدید ارزش ارزهای خارجی بود. بر طبق داده‌های مرکز آمار ایران، ارزش یک دلار آمریکا در طی کمتر از سه ماه از 3700 تومان به بیش از 10500 تومان افزایش‌یافته است. یکی دیگر از تأثیرات منفی فشار و تحریم افزایش نرخ تورم و قیمت کالاها و خدمات است. تورم که ازنظر علم اقتصاد به معنی افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در طول یک‌زمان مشخص است و نرخ تورم برابر است با تغییر در یک شاخص قیمت که معمولاً شاخص قیمت مصرف‌کننده است. یکی از مصادیق مهم آسیب‌پذیری و تهدید امنیت اقتصادی ایران، افزایش نرخ گاها دو و سه برابری کالاها در شش‌ماهه اول سال 1397 است که افزایش تنش‌های دو کشور ایران و آمریکا در دو عرصه سیاسی و اقتصادی و خروج آمریکا از برجام و تحریم مجدد ایران، موجب فشار فزاینده‌ای بر اقتصاد ایران و افزایش قیمت هم در کالاهای داخلی و هم کالاهای وارداتی به آن شد.

کاهش مستمر در رشد اقتصادی، تولید ناخالص داخلی یکی دیگر از پیامدهای فشار و جنگ اقتصادی آمریکا علیه ایران بوده است چنانچه نرخ رشد اقتصادی و تولید ناخالص ایران با نفت و بدون نفت در فاصله‌ی دهه‌ی اخیر، سیر نزولی پیدا نموده است رشد اقتصادی به تعبیر ساده عبارت است از افزایش تولید یک کشور در یک سال خاص در مقایسه با مقدار آن در سال پایه. در سطح کلان، افزایش تولید ناخالص ملی یا تولید ناخالص داخلی در سال موردبحث به نسبت مقدار آن در یک سال پایه، رشد اقتصادی محسوب می‌شود. همان‌طور که در اسناد بالادستی و برنامه‌های میان‌مدت توسعه نیز مدنظر بوده، همواره در زمره‌ی مهم‌ترین دغدغه‌های اقتصاددانان و سیاست‌مداران کشور قرار داشته است؛ و همان‌طور که مشاهده شد، بررسی روند چند سال اخیر نشان می‌دهد که کشور از بُعد رشد اقتصادی، با دو چالش اساسی روبه‌رو بوده است. ازیک‌طرف، افزایش نرخ ارز سبب افزایش هزینه‌ی واردات مواد اولیه و کالاهای واسطه‌ای صنایع شده است و از سوی دیگر، تشدید جنگ اقتصادی موجب تخریب فضای کسب‌وکار در داخل ایران شد و بیشترین زیان، دامن حوزه‌ی تولید داخلی را گرفت و پدیده‌ای تحت عنوان رکود شدید، شرایط ایران را در وضعیت هشداردهنده‌ای قرار داده است.