گروه بینالمللی بحران از سومین سال اجرای برجام گزارش داد
قراردادی "ایستاده بر یخ" و احتمالات عجیب آینده
ساعت24-آنچه در زیر میخوانید برگردان و برداشت کارشناس رادیو فارسی فرانسه است و البته برخی نکات قابلتردید را میتوان در گزارش گروه بینالمللی بحران درباره امکانات ایران برای مقابله با رفتار خصومتآمیز دونالد ترامپ را در آن دید.
این گزارش با این جمله آغاز میشود: این موضوع که برجام چگونه پس از ضربه سنگین خروج آمریکا هنوز نفس میکشد، شگفتانگیز است؛ برجا ماندن برجام را تا حد زیادی باید مرهون تلاشهای سایر امضاکنندگان این توافق دانست. اما باید به عوامل زیادی اشاره کرد که برجام را بهشدت آسیبپذیر میکنند: وضع و اعمال تحریمهای بیسابقه آمریکا، خطرات ناشی از تنشهای روزافزون منطقهای و تمایل برخی از مسئولین آمریکایی به تقابل نظامی با ایران، تنها برخی از این عوامل هستند. بااینوجود، بهاحتمالزیاد ایران رویکرد کنونیاش را که مبتنی بر رعایت تعهدات هستهای و صبر راهبردی در برابر دولت ترامپ است، ادامه خواهد داد. اما تداوم این رویکرد مستلزم استمرار تلاشهای روسیه، چین و خصوصاً اروپا میباشد تا انگیزههای اقتصادی و دیپلماتیک لازم را برای ایران مهیا کنند.در همین حال، تهران میتواند از دو طریق نقشی اساسی را در تسهیل این تلاشها بازی کند: نخست با تصویب قوانین مربوط به کارگروه ویژه اقدام مالی (FATF) استانداردهای بانکیاش را تقویت کند و دوم، نشان دهد که میتواند نقش سازندهتری در منطقه بازی کند که اولین قدم در این جهت میتواند فشار آوردن به حوثیها باشد تا توافق شکنندهای را که با میانجیگری نماینده ویژه سازمان ملل بهدستآمده، بهصورت کامل اجرا کنند. در همین حال، این گزارش برای اطمینان دادن به بقای برجام پیشنهاد میکند بحث برجام به کمپین انتخابات آینده ریاست جمهوری آمریکا واردشده و نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری 2020 اعلام کنند که خواستار پیوستن دوباره به برجام هستند.
در گزارش آمده است : در آستانه چهارمین سال اجرای برجام نباید از این حقیقت غافل شد که این توافق همچنان هدف اصلی خود را تأمین میکند. بر اساس گزارشهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی، برنامه هستهای ایران کماکان در چارچوب محدودیتهای برجامی فعالیت میکند. اما آنچه هنوز تحققنیافته است، لغو تحریمها میباشد؛ نقض عهدی که ایران را از منافع موعود محروم کرد. حتی یکجانبه بودن تحریمهای واشنگتن چیزی از اثرگذاری آنها کم نکرد و مدت کوتاهی پس از وضع تحریمها درآمد نفتی ایران بهسرعت رو به کاهش گذاشت و نرخ تورم بهصورت سرسامآوری افزایش یافت.
گرچه هدف نهایی واشنگتن از اعمال این تحریمها کاملاً مشخص نیست، اما دولت آمریکا راهبرد بهزانو درآوردن اقتصاد ایران، بیرون راندن سرمایهگذاران و قطع تعاملات تجاری و کشاندن مردم ناراضی به خیابانها را دنبال میکند و در اجرای آن عزم راسخ دارد. در همین حال، در بین مسئولان آمریکایی، برخی به دنبال آوردن دوباره ایران بر سر میز مذاکرهاند، تعدادی، امید دارند ایران را وادار کنند اقدامات منطقهای و برنامه موشکیاش را محدود کند و گروهی نیز درصدد متزلزل کردن و یا حتی بر انداختن نظام اسلامی در ایران هستند.در حال حاضر به نظر می رسد که سرنوشت برجام در گرو سه گروه مسابقه دهنده با راهبردهای کما بیش نا متجانس و متجانس قرار گرفته است. هر سه گروه شرکت کننده با زمان رقابت میکنند: آمریکا در تلاش است بیشترین میزان فشار را در کمترین زمان ممکن بر ایران اعمال کند. واشنگتن امیدوار است در برهه ای کوتاه اقتصاد ایران از هم بپاشد. از سوی دیگر ایران قرارگرفته است. ایران سیاست صبر و تحمل در پیش گرفته است و این آرزو را دارد که دولت ترامپ درگیر مسائل دیگری شود، ر برنامه هایش شکست بخورد و یا در انتخابات سال 2020 از قدرت کنار برود. و بالاخره اروپا، سومین گروه شرکت کننده در این مسابقه است. اروپا مجدانه می کوشد با ایجاد انگیزههای سیاسی و دیپلماتیک برای ایران جلوی از ریل خارج شدن برجام را بگیرد و در همان حال کاری نکند که به اختلافات خود با آمریکا دامن بزند.گزارش گروه بینالمللی بحران نتایج سیاست های فشار آمریکا بر ایران را این گونه بررسی میکند: با توجه به اینکه ایران مایل نیست در برابر سیاست های فشار ترامپ سر تعظیم فرود آورد، احتمال برقراری دور جدیدی از مذاکرات بسیار کم به نظر می رسد. در مورد رویکرد سرنگونی نظام اسلامی و تغییر حکومت ایران هم تردید های جدی وجود دارند، زیرا که ایران سابقه ای طولانی در مدیریت شرایط سخت اقتصادی و در سرکوب صدای معترضان دارد. بنابراین، سیاست آمریکا بهاحتمالزیاد صرفا در ناتوان سازی اقتصاد ایران موفق خواهد شد و نه در سایر اهدافی که دنبال میکند. افزون بر این، سیاست های آمریکا میتواند منجر به این موضوع شود که ایران به تدریج از محدودیتهای هستهای مبتنی بر برجام سرباز زند و یا از متحدانش در منطقه استفاده کند تا مواضع آمریکا را مورد حمله قرار دهد. هر دو اقدام میتواند خطرناک باشد و محرک یک مقابله نظامی بین آمریکا و ایران باشد. در همین حال، نباید فراموش کرد این معادله یک مجهول دیگر نیز دارد و آن نتیجه ی بالا گرفتن آتش رقابت های سیاسی در انتخابات ها و حوادث سیاسی پیش رو در هر دو کشور است: در ایران: انتخابات مجلس در سال 2020 و ریاست جمهوری 2021 در ایران و همچنین انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال 2020 میتوانند داده های موجود را تغییر دهند.حتی با فرض اینکه برجام از این نقاط عطف بالقوه به سلامت عبور کند، بازگشت به شرایط گذشته لزوما ممکن یا محتمل نخواهد بود. حداقل در مورد انتخابات ریاست جمهوری آمریکا میتوان گفت اگر ترامپ برنده این انتخابات باشد، تکلیف روشن است و تصور اینکه ایران برای چهار سال دیگر هم این تحریمهای طاقت فرسا را تاب بیاورد دشوار است. ولی اگر یک نامزد دموکرات پیروز شود، اگرچه احتمال زیاد دارد که با بازگشت به برجام موافقت کند، اما برای استحکام بخشیدن به آن با فشار های زیادی در آمریکا مواجه خواهد شد، چراکه محدودیتهای اساسی در مورد محدودیت ایران برای غنی سازی اورانیوم در سال 2024 پایان خواهد یافت. میتوان گفت که در آینده بهاحتمال قوی زمانی فرا خواهد رسید که به قراردادی جایگزین برای برجام نیاز خواهد بود. قراردادی که بر پایه ها و مبنای برجام طراحی شده است. اگرچه ایران در وضعیت کنونی نمی خواهد به این سناریو تن در دهد، اما واقعیت این است که هیچ یک از طرفین برجام به طور کامل از آن راضی نیستند: ایران به این دلیل که لغو تحریمها حتی در دوران دولت اوباما به قدر کفایت کارآمد نبود از برجام رضایت ندارد. آمریکا و یا اروپا نیز به این دلیل ناراضی هستند که یک سری از محدودیتهای هستهای در زمان نسبتا کوتاهی منقضی خواهند شد، و اینکه برجام به موشک های بالستیک و فعالیت های منطقهای ایران نپرداخته است.بنابراین، دو سال آینده میتواند فرصتی مغتنم برای بررسی ویژگی های قرارداد جایگزین برجام باشد؛ توافقی که بادوام تر و در تأمین منافع همه ی طرف های مذاکره کننده به مراتب کاراتر باشد.و سرانجام یادآوری این نکته ضرورت دارد که انگیزه مهمی که برجام را در سال های 2014 و 2015 رقم زد، ترس از مسابقه ای خطرناک بین تحریمها و توسعه سانتریفوژ های غنی سازی اورانیوم در ایران بود. ترسی که میتوانست با ایجاد یک ایران هستهای و یا بمباران ایران به اوج خود برسد.
باید گفت هنوزهمان انگیزه پا برجاست و این موضوع امروز دیگر امضاکنندگان برجام را مجاب میکند که برجام را حتی بدون حضور آمریکا هم حفظ کنند و نگذارند برجام با مسابقه ای خطرناک میان اتمی شدن ایران و حمله نظامی به این کشور جایگزین شود.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.