اقتصاد ایران تا از دست دادن کارایی خود فاصله زیادی دارد

تهران ؛ کاراکاس نمیشود

ساعت24-با شتاب گرفتن نرخ تورم در تابستان و پاییز امسال دراقتصادایران گمانه‌زنی می‌شد که ممکن است اقتصاد ایران نیز همانند ونزوئلا کارآمدی‌اش از دست برود و ابرترم جایگزین روندهای فعلی شود که نشد. برخی از کارشناسان اما هنوز هشدار می‌دهند ممکن است یک فراموشی بنیادین در موضوع مهارترم که به هر دلیل ممکن است رخ دهد اقتصاد ایران در مسیر ونزوئلایی شدن پیش برود . بااین‌همه و به‌رغم استعداد اقتصاد ایران برای رفتن به‌سوی تورم بالا اما کیت جانسون کارشناس اقتصاد بین‌الملل باور دارد ایران به کاراکاس ازنظر روندهای اقتصادی نزدیک نشده است.

دیپلماسی ایران نوشته جانسون را به فارسی برگردانده است که می‌خوانید:

ایالات‌متحده از سال گذشته فشار اقتصادی بر ایران را تشدید کرده است و قصد دارد در بهار امسال، با تشدید تحریم‌ها درد را دو برابر کند. اما آیا این فشار مالی برای نابود کرد اقتصاد ایران کافی خواهد بود و می‌تواند دست برتر را به آمریکا بدهد؟به‌طور متوسط نظر کارشناسان این است که «اقتصاد مقاومتی» ایران هنوز توان زیادی برای مقاومت در برابر فشارهای اعمالی دارد. اگرچه آسیب‌های وارده به اقتصاد در شرایط کنونی شدید و اقتصاد ایران شکننده‌تر از دور قبلی تحریم‌های طولانی‌مدت ایالات‌متحده از 2012 تا 2015 است، اما اقتصاد ایران تا از دست دادن کارایی خود به‌مثابه اقتصاد ونزوئلا که هدف دیگر تحریم‌های ایالات‌متحده است، فاصله زیادی دارد. ایالات‌متحده در ونزوئلا هم با اعمال تحریم‌های اقتصادی درصدد تضعیف نظام حاکم برآمده و به فلج کردن این کشور در استخراج نفت و قطع کامل درآمدهای نفتی دولت نیکولاس مادورو تهدید کرده است.ری رُم، تحلیلگر ایران در گروه یورآسیا گفت: «اقتصاد (ایران) بسیار قوی‌تر از تصور برخی از تندروها در کاخ سفید و به‌طورکلی در واشنگتن است؛ شرایط بد است و بدتر هم خواهد شد. اما این بدان معنا نیست که نظام ایران با فروپاشی به‌اندازه یک اعمال فشار فاصله دارد. تحریم‌های یک‌جانبه ایالات‌متحده اقتصاد ایران را دچار درد واقعی کرده است- این درد خیلی شدیدتر از پیش‌بینی‌هاست. اما امروز اصلاً به فروپاشی کامل اقتصادی یا تهدیدی حقیقی برای بقای نظام نزدیک نیستیم.» اما خبر بد برای ایران این است که درحالی‌که تنها چند ماه از تحریم‌های ایالات‌متحده بر صادرات نفتی این کشور می‌گذرد، شرایط اقتصادی آن به‌شدت وخیم است. ارزش ریال به‌شدت کاهش‌یافته، تورم بالا رفته، و نرخ بیکاری افزایش‌یافته است. تولید ناخالص داخلی سال گذشته کاهش داشته و به نظر می‌رسد که در سال جاری کاهش بیشتری خواهد داشت.

کاهش صادرات نفت خام به درآمدهای دولت به‌شدت آسیب‌زده و تحریم‌های ایالات‌متحده بر مبادلات مالی، فعالیت‌های اقتصادی را در بسیاری دیگر از بخش‌های اقتصاد ازجمله تولیدات خودرو و کالاهای انسانی مانند غذا و دارو دچار مشکل کرده است.علیرضا نادر، مدیرعامل سازمان تحقیقاتی و وکالتی «نیو ایران» گفت: «شرایط اقتصادی خیلی بدتر از آن چیزی است که از خبرها به نظر می‌رسد.» صنعت خودروسازی ایران در آستانه فروپاشی است و اگرچه مقامات بانک مرکزی ایران توانسته‌اند نرخ ارز را تثبیت کنند، اما این اقدام به قیمت کاهش ذخایر ارزی صورت گرفته است. در همین حال، کمبود گوشت و داروهای متداول به وحشت و نگرانی مردم دامن زده است. مقامات ایالات‌متحده امیدوارند که فشارهای اقتصادی آسیب‌پذیری نظام را افزایش دهد. برایان هوک، نماینده ویژه وزارت امور خارجه ایالات‌متحده در امور ایران ماه گذشته گفت که دولتش با تمدید معافیت‌ها از تحریم‌ها به مشتریان ایران اجازه نخواهد داد که به خرید نفت از این کشور ادامه دهند. در زمان اعمال تحریم‌های نفتی علیه ایران در ماه نوامبر گذشته دولت ترامپ برخی مشتریان نفت ایران ازجمله چین، هند، ژاپن و کره جنوبی را از تحریم‌ها معاف کرد. این معافیت در ماه مه پایان می‌یابد دولت ترامپ اصرار دارد که در آن زمان صادرات نفتی ایران را به صفر می‌رساند.اما چنین تفکری احتمالاً بیش‌ازاندازه خوش‌بینانه است. چین و هند که دو تا از بزرگ‌ترین مشتریان ایران به شمار می‌روند، تاکنون در برابر درخواست‌های ایالات‌متحده برای کاهش شدید سطح خرید خود از ایران مقاومت کرده‌اند. به‌علاوه، تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ونزوئلا می‌تواند بازار جهانی را با کمبود عرضه مواجه کند و این مسئله فضا برای سیاست‌گذاران ایالات‌متحده برای اعمال فشار بیشتر بر ایران را محدود می‌کند.سؤال این است که آیا درد اقتصادی ایران به معنای پیروزی سیاسی برای دولت ترامپ خواهد بود؟ دولت ترامپ اگر به دنبال تغییر نظام ایران نباشد، به دنبال تغییر رفتار در سیاست خارجی ایران است.نادر معتقد است که فروپاشی اقتصادی به‌تنهایی آسیبی به رهبران ایران نخواهد زد مگر اینکه با اعتراض‌های سازمان‌یافته‌تر داخلی همراه شود. بااین‌حال، اوباور دارد که ناآرامی‌های گسترده مردمی نوعی حال و هوای «پیش از انقلاب» دارند. بسیاری از ایرانی‌ها از شیوه رسیدگی رئیس‌جمهوری حسن روحانی به مشکلات اقتصادی و دیگر مسائل دیگر از حقوق زنان گرفته تا مدیریت آب ناراضی هستند. نادر گفت: «شرایط برای نظام ایران چندان خوب به نظر نمی‌رسد.» اما دولت ایران که اخیراً 40 سالگی انقلاب را جشن گرفته، نشان داده به‌رغم سخت شدن شرایط هنوز می‌تواند قدرت را حفظ کند. الی گران‌مایه، معاون برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در «شورای اروپایی در روابط خارجی» گفت: «ایران دستاوردهای منطقه‌ای خود را تثبیت و درخواست‌های غرب برای متوقف کردن برنامه‌های موشکی را به‌کلی رد می‌کند.»اگرچه اروپا تاکنون موفق نشده که یک شاهرگ حیاتی اقتصادی برای ایران فراهم آورد که تأثیر تحریم‌ها را از بین ببرد، اما ایالات‌متحده هم قادر نبوده است با اعمال فشارها، ایران را به نشان دادن سازگاری وادارد. گران‌مایه گفت: «کمپین اعمال فشار حداکثری ایالات‌متحده تماماً در حال اجراست، اما آن نتیجه‌ای که دولت ترامپ می‌خواسته را در پی نداشته است.»