تحلیل حسین سلاح ورزی نایب رییس اتاق ایران

ایام به کام کسب و کار نیست

ساعت24 -هرگز هیچ ایرانی دلسوز به این آب و خاک و سرزمین از اینکه کسب وکار ایرانیان درهردوره از روز و روزگا رمزه و بوی اندوه و ابهام داشته باشد شاد وخرسند نخواهد بود. ایرانیان شاید بیش از شماری انبوه از شهروندان سایر سرزمین ها به میهن خویش مهر می ورزند و برای پیشرفت آن درمقایسه با دیگران آرزو دارند. اما حالا در آستانه پایان نخستین ماه از سال تازه که همراه با برپایی جشن های نوروز بود این احساس شادی و شادمانی از اینکه کسب و کار ایران درمدار رونق باشد درمیان شهروندان دیده نمی شود.

نگاه از زاویه نهادهای بین المللی
این روزها پرسش نخست بیشتر شهروندان ایرانی همین است که روزگار کسب وکار ایران وایرانیان درسال 1398 به کدام سو می رود و می خواهند تکلیف خود را تا اندازه ای بدانند و از ابهام و گیجی بیرون آیند. برای پاسخ به این پرسش بسته به اینکه از کدام زاویه به پرسش نگاه شود می تواند پاسخ های گونگونی داد. یک زاویه نگاه به کسب و کا رمی تواند برگشت به اصول و آموزه هایی باشد که سازمانهای بزرگ مثل بانک جهانی و یا مجمع جهانی اقتصاد و نهادهای اندازه گیری رفتارهای اقتصادی مثل هریتیج ، واحد اطلاعات اکونومیست و...تعریف و ترویج می کنند باشد. این نهادها بسته به اینکه درکدام بخش تخصص ومهارت دارند و کدام عناصر و مقوله ها را در کسب و کار کامیاب و کسب و کار ناکام اولویت می دهند به اندازه گیری می پردازند. برخی نهادهای معتبر آزادی اقتصادی را اصل می دانند و شاخص هایی برای این این مقوله تعریف و براساس اطلاعاتی که دارند یا به دست می آورند به کشورها نمره داده و رتبه بندی می کنند. برخی دیگر از همین نهادها رقابت پذیری را شاخص اصلی برای اندازه گیری موقعیت و رتبه کشورها برای سنجش کسب وکار معرفی کرده اند. نهادهایی هستند که سهولت در کسب و کار را شاخص مهمی در اندازه گیری بهتر یا بدتر شدن موقعیت کسب وکار معرفی می کنند. به طور مثال بانک جهانی شاخص سهولت کسب وکار کشورها از جمله ایران را بررسی کرده است و گزارش داده که امتیاز ایران دراین شاخص با افزایش از 54.64 به 56.98 به میزان 2.34 واحد بهبود پیدا کرده است. اما ایران دراین شاخص از رتبه 124 در سال 2018 به رتبه 128 درسال 2019 رسیده است که بدتر شدن وضعیت را نشان می دهد. با توجه به مجموعه شرایط به نظر نمی رسد ایران درسال 1398 دراین شاخص گامهای بلندی را برای بهبود بردارد. مجمع جهانی اقتصاد مشهور به داووس نیز عنصر رقابت پذیری را به مثابه شاخص اصلی برای اندازه گیری شرایط کسب وکار درکشورها معرفی کرده است و به طور سالانه به سنجش میزان رقابتپذیری کشورهای حاضر در نظرسنجی مجمع می پردازد و نتایج آن را در قالب گزارش رقاب تپذیری جهانی منتشر میکند. این گزارش، میزان پیچیدگی اقتصاد کشورها، موانع توسعه اقتصادی و نقاط ضعف و قوت اقتصاد هر کشور را در قالب 12رکن نشان میدهد.در گزارش رقابت پذیری جهانی 2018، ایران با کسب امتیاز 54.9 (از مقیاس 0تا 100) در رتبه 89جای گرفته است. به دلیل تغییر در نحوه محاسبه امتیازدهی از سوی مجمع، کشورها نمی توانند عملکرد سال جاری خود را با سالهای پیشین منطبق کنند. بر اساس برآورد مجمع، چنانچه وضعیت رقابتپذیری سال جاری با سال گذشته بر مبنای نماگرهای جدید محاسبه شود، کشور با 0.4بهبود امتیاز یک رتبه نسبت به سال پیش تنزل کرده است. البته، بر اساس نحوه محاسبه قبلی که کشورها در مقیاس متفاوتی امتیازبندی می شدند، کشور سال گذشته با کسب امتیاز 4.27(از مقیاس 7امتیاز) رتبه 69 را از میان 791کشور به خود اختصاص داده بود که با همانندسازی نسبت به گزارش امسال، رتبه ایران88از میان 135کشور باامتیاز 54.5 (از مقیاس 0تا199)از سوی مجمع جهانی اقتصاد تخمین زده شده است. با توجه به شرایط جدید ایران که تحریم ها تشدید و بنگاهها در تنگنا هستند به نظر می رسد ایران دراین شاخص نیز در سال 1398 رتبه و شرایط بدتری نسبت به سال قبل دارد. مجمع جهانی اقتصاد مشهور به داووس نیز عنصر رقابت پذیری را به مثابه شاخص اصلی برای اندازه گیری شرایط کسب وکار درکشورها معرفی کرده است و به طور سالانه به سنجش میزان رقابتپذیری کشورهای حاضر در نظرسنجی مجمع می پردازد و نتایج آن را در قالب گزارش رقاب تپذیری جهانی منتشر میکند. این گزارش، میزان پیچیدگی اقتصاد کشورها، موانع توسعه اقتصادی و نقاط ضعف و قوت اقتصاد هر کشور را در قالب 12رکن نشان میدهد.در گزارش رقابت پذیری جهانی 2018، ایران با کسب امتیاز 54.9 (از مقیاس 0تا 100) در رتبه 89جای گرفته است. به دلیل تغییر در نحوه محاسبه امتیازدهی از سوی مجمع، کشورها نمی توانند عملکرد سال جاری خود را با سالهای پیشین منطبق کنند.

بر اساس برآورد مجمع، چنانچه وضعیت رقابتپذیری سال جاری با سال گذشته بر مبنای نماگرهای جدید محاسبه شود، کشور با 0.4بهبود امتیاز یک رتبه نسبت به سال پیش تنزل کرده است. البته، بر اساس نحوه محاسبه قبلی که کشورها در مقیاس متفاوتی امتیازبندی می شدند، کشور سال گذشته با کسب امتیاز 4.27(از مقیاس 7امتیاز) رتبه 69 را از میان 791کشور به خود اختصاص داده بود که با همانندسازی نسبت به گزارش امسال، رتبه ایران88از میان 135کشور باامتیاز 54.5 (از مقیاس 0تا199)از سوی مجمع جهانی اقتصاد تخمین زده شده است. با توجه به شرایط جدید ایران که تحریم ها تشدید و بنگاهها در تنگنا هستند به نظر می رسد ایران دراین شاخص نیز در سال 1398 رتبه و شرایط بدتری نسبت به سال قبل دارد.
ازمنظر اقتصاد سیاسی
کسب و کار ایرانیان را می توان از منظر اقتصادسیاسی نیز در سال 1398 درکانون توجه قرارداد. شوربختانه کسب و کار ایران از این زاویه نیز رخدادهای خوبی را تصویر نمی کند . درحال حاضر مناسبات ایران با آمریکا دربدترین موقعیت قرارداردو روند فزاینده تحریم ها کار رابرای دولت ، خانواده ها و بنگاهها بدتر می کند. درداخل کشور نیز به رغم همه شعارها و توصیه های کارشناسان به ضرورت باهم بودن و اتحاد واقعی میان نیروهای گوناگون سیاسی و نهادهای قدرتمند اما شاهد بدتر شدن وضعیت هستیم. درشرایطی که الان نهاددولت باید بیشترین قدرت سیاستگذاری را داشته باشد به دلیل فقدان اقتصاددانان با تجربه ، ورزیده و دارای سابق برنامه ریزی در درون دولت و فقدان اعتقاد رییس دولت به دانش اقتصاد شاهد بی وزنی دولت هستیم. دراین روزها اما به نظر می رسد بخش خصوصی ایران نیز با روزهای سخت تر ی مواجه شود وچتر دولت که البته گسترده هم نبود ااز بالای سر این بخش برداشته شود. نارضایتی فزاینده شهروندان از نابرابری های اقتصادی و روند فزاینده بیکار یجوانان نیز اقتصادسیاسی ایران را دراین سال درتنگناقرار می دهد.
ازمنظر شاخص های کلان اقتصاد
بررسی تحولات شاخص های کلان اقتصادی مثل نرخ تورم ، سرمایه گذاری ، شاخص واردات و صادرات ، بیکار ی و سهم کشور در اقتصادجهانی نیز متاسفانه درموقعیت مناسبی در سال 1398 نیستیم. بر اساس تازه ترین آمارهای ارایه شده از سوی صندوق بین المللی پول نرخ تورم که در سال 2017 برابر با 9.6 درصد بوده و در سال 2018 به 31.16 درصد افزایش یافته است. این نهاد بین‌المللی، نرخ تورم در سال 2019 را نیز 37.17 درصد پیش‌بینی کرده که روزهای خوبی را نوید نمی دهد. همین نهاد رشد واردات ایران از 13.94 درصد در سال 2017 به منفی 9.13 درصد در سال 2018 و همچنین رشد صادرات از 1.7 درصد در سال 2017 به منفی 14.89 درصد در سال 2018 را اعلام کرده که بازهم چیزی برای شادی کردن ندارد. این گزارش برای سال 2019، رشد منفی 10.52 درصدی در واردات و رشد منفی 22.01 درصدی در صادرات را پیش‌بینی کرده است.بر اساس این گزارش، نرخ بیکاری از 11.8 درصد در سال 2017 به 13.8 درصد در سال 2018 افزایش یافته است. پیش‌بینی صندوق برای نرخ بیکاری در سال 2019 نیز افزایش به 15.40 درصد را نشان می‌دهد.این نهاد بین‌المللی کل درآمد دولت برای سال 2018 را معادل 14.16 درصد تولید ناخالص داخلی و کل هزینه‌های دولت را معادل 18.04 درصد تولید ناخالص داخلی در این سال اعلام کرده است که هر دو نسبت به سال 2017 کاهش یافته‌اند.بدهی ناخالص دولت ایران در سال 2018 به بیش از 628 هزار میلیارد تومان افزایش یافته که این رقم در سال 2017 بیش از 585 هزار میلیارد تومان بوده است. یعنی بیش از 43 هزار و 47 میلیارد تومان بر بدهی دولت افزوده شده است.تراز حساب های جاری ایران نیز که در سال 2017 بالغ بر 16.45 میلیارد دلار بوده است با کاهش بیش از 3 میلیارد دلاری در سال 2018 به 19.48 میلیارد دلار رسیده است.
کاش جای شادی کردن بود
شوربختانه از هرزاویه ای که به اقتصادایران نگاه می کنیم سال 1398 را سال شادی و خوشبختی نمی بینیم. کاش می شد روزگار دیگر می شد و ایرانیان سال شادی را تجربه می کردند. سه رخداد وقوع سیل بزرگ و خانمان سوز ، گام بلند دولت آمریکا درمسیر گستردهو ژرف کردن دشمنی با ایران وادامه سیاستگذاری های ارزی و تجاری ناکار امد سال سپری شده اما اجازه نمی دهند ایام به کام باشد. باورکنیم که راه رفته سالهای پیش راهی نیست که شادی را به ایران برساند. ایام به کام کسب وکار نیست .