ماجرای افزایش ۵ برابری قیمت کاغذ

ساعت24 -معضل گرانی کاغذ که این روزها مورد بحث رسانه‎ها است، بحرانی جهانی است که همه ناشران و مطبوعات کاغذی دنیا را به چالش کشیده، اما در ایران منجر به کشتار صنعت نشر شده است.

معضل گرانی کاغذ که این روز‌ها مورد بحث رسانه‎ها است، بحرانی جهانی است که همه ناشران و مطبوعات کاغذی دنیا را به چالش کشیده است. معضلی که بعد از گذشت حدود ۲ سال از آن هنوز راه حلی برای آن پیدا نشده است.

این افزایش قیمت‌های جهانی، در برخی نقاط دنیا مشکلات جدی را برای ناشران و مطبوعات کاغذی وارد کرد؛ روزنامه گاردین و روزنامه آبزرور از جمله مطبوعات کاغذی بودند که در مبارزه با وضعیت گرانی کاغذ با تغییر قطع چاپی روزنامه، افزایش قیمت و به فروش رساندن برخی چاپخانه‎های‌شان تلاش کردند تا مشکلات را برطرف کنند، اما متاسفانه این اقدامات در نهایت منجر به کاهش میزان فروش شد و نگرانی ورشکستگی را در میان مدیران این ریانه‎ها افزایش داد.

اما اساسا این معضل چرا بوجود آمد و مقصر آن کیست؟! مسئله گرانی قیمت جهانی کاغذ ارتباط مستقیمی با افزایش مصرف آن دارد. با توجه به آنکه ظرف چند سال اخیر میزان مصرف کاغذ جهان به رقم بالایی رسیده و در مقابل حجم تولید نه تنها افزایش نداشته بلکه به دلیل بروز مشکلاتی کاهش هم یافته است بنابراین با افزایش قیمتی منطقی مواجه هستیم.

حالا باید بپرسیم با در نظر داشتن پیشرفت تکنولوژی و الکترونیکی شدن بسیاری از فرآیند‌های معمول زندگی، چرا حجم مصرف کاغذ در دنیا افزایش داشته و آیا این نشان از اقبال گسترده مردم دنیا به مطالعه است؟! باید بگوییم پاسخ این پرسش منفی است!

تولیدات صنعت کاغذ به ۴ گروه انتشارات و تحریر، بسته‌بندی، مطبوعات و کاغذ‌های بهداشتی تقسیم می‌شوند، اما افزایش حجم مصرف کاغذ ناشی از افزایش میزان چاپ کتاب و روزنامه نیست؛ بلکه پژوهش‌ها نشان می‎دهد با توجه به تغییر الگوی خرید مردم در سراسر دنیا، سهم کاغذ مصرفی برای بسته‌بندی و مصارف بهداشتی نسبت به گذشته افزایش چشم‎گیری داشته است.

به موازات افزایش حجم مصرف کاغذ در دو گروه بهداشتی و بسته بندی، میزان مصرف کاغذ در گروه‌های مطالعه عمومی با توجه به اقبال جهانی نسبت به مطالعه در بستر‌های الکترونیکی کاهش داشته است، بنابراین تولید کننده برای کسب سود بیشتر تمرکز خود را روی تولید کاغذ بهداشتی و بسته بندی معطوف کرده است. از سوی دیگر برور برخی حوادث و بوجود آمدن سیاست‎های خاص محیط زیستی، حجم تولید کاغذ مصرفی برای نشر را با کاهش چشم گیری رو به رو کرده است.

این مناسبات و در نتیجه بر هم خوردن توازن حجم تولید و مصرف از عوامل اصلی گرانی کاغذ محسوب می‌شوند که تاثیرات بسیار زیادی روی صنعت نشر جهان داشته است.

ماجرای گرانی کاغذ در ایران، اما تفاوت‎هایی با سایر نقاط دنیا دارد. در کشور ما ابتدا افزایش قیمت‌های اولیه با تاثیر از قیمت جهانی صورت گرفت، اما به دلیل عدم نظارت کافی و ضعف‌های بسیار زیاد دولت در بخش کنترل بازار و با بهانه افزایش قیمت دلار به ناگهان شاهد گرانی افسار گریخته‌ای در مورد کاغذ شدیم.
بررسی میزان افزایش قیمت کاغذ تحریر در یک سال گذشته، اعداد و ارقامی را نشان می‌دهد که به جرات می‎توان گفت: منجر به قتل عام در صنعت نشر و مطبوعات کشور خواهد شد.

روزنامه فرهیختگان در بررسی آماری که روی یک نوع از کاغذ پر مصرف تحریر انجام داده، می‎گوید قیمت هر بند «برند اندونزی، گرماژ ۷۰ و انداز ۷۰×۱۰۰» تا قبل از شروع التهابات ارزی سال ۹۶ (یعنی اوایل مهر سال ۹۶) حدود ۸۰ هزار تومان بوده که تا پایان سال ۹۶ به ۱۰۲ هزار تومان رسیده است.

همچنین در فروردین سال ۹۷ قیمت همین کاغذ قبل از اعلام نرخ ارز دولتی حدود ۱۱۰ هزار تومان بوده که تا ۲۸/۳/۹۷ به ۱۲۶ هزار تومان رسیده است؛ سپس قیمت کاغذ مذکور (۷۰×۱۰۰) از ۱۱۲ هزار تومان در دوم شهریور ۹۷ به ۲۶۰ هزار تومان در ۲۱ آبان همان سال رسید و در جهشی ناگهانی این میزان تا پایان سال تا عدد عجیب ۴۰۰ هزار تومان افزایش پیدا کرد!

بعد از این افزایش ناگهانی و چند پله‌ای قیمت‎ها باز هم به ثبات نرسید و در دو ماه ابتدایی سال ۹۸ قیمت کاغذ تحریر (۷۰×۱۰۰) ابتدا به ۴۳۰ هزار تومان و سپس در عرض یک روز به ۵۰۵ هزار تومان رسیده است!
اعداد و ارقام مربوط به قیمت هر بند کاغذ در ایران به حدی عجیب است که بیشتر به یک شوخی شبیه است تا قیمت مربوط به مبادلات واقعی کاغذ! این افزایش قیمت اولین تاثیرش را با افزایش قیمت کتاب‎ها در نمایشگاه و سپس با کم شدن تیراژ روزنامه‌ها و گرانی‌شان به رخ کشید.

رهبر معظم انقلاب در بازدید از نمایشگاه کتاب امسال، در پاسخ به گلایه برخی ناشران در موضوع گرانی کاغذ اعلام کردند، وقتی قیمت دلار سه برابر شده، افزایش قیمت ۶ برابری کاغذ منطقی نیست و دولت باید در این زمینه مشکل را برطرف کند!

پس از این، اما نه تنها دولت در راستای عمل به مطالبه رهبری اقدام نکرد، بلکه بلافاصله شاهد افزایش قیمتی جدید در بازار کاغذ بودیم که با هیچ توجیهی قابل چشم‌پوشی نیست و مشکلات زیادی را برای تولید کنندگان صنعت نشر و مصرف کنندگان آن ایجاد کرد.

مشکلاتی که مثل طاعون به جان مصرف کنندگان کاغذ افتاده و بیم آن وجود دارد که هر لحظه جان یکی از مطبوعات کاغذی یا نشر‌های موجود در کشور را بگیرد!