چهار سالگی برجام و امیدهای بر باد رفته
مصالحه بزرگ با آمریکا از دست رفت
ساعت 24 - هرگز کسی تصور نمی کرد مقامهای عالی رتبه ایران اجازه دهند وزیر خارجه و رییس دستگاه دیپلماسی کشور دورمیزی بنشیند که وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا نیز در گوشه ای از آن میز حتی درگوشه دور نشسته باشد. اما فشار تحریم ها بود یا هرحساب راهبردی دیگر ، این اتفاق افتاد و محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران نه تنها با وزیران خارجه 5 کشور دیگر بلکه به صورت دونفره نیز با جان کری وزیر خارجه آمریکا نشست و گفت و گو کرد.
وین 23، خرداد 1394
برجام یا توافق هسته ایران، روز سه‌شنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۴ (۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵) در وین پایتخت اتریش، بین ایران، اتحادیه اروپا و گروه ۱+۵ (شامل چین، فرانسه، روسیه، بریتانیا، ایالات متحده آمریکا و آلمان) منعقد شد.توافق اتمی میان گروه ۱+۵ و ایران، در ٢٣ تیر ۱۳۹۴/ ١۴ ژوئیه ۲۰۱۵ در شهر وین امضا شد و سپس از اول سال بعدی میلادی (ژانویه ۲۰۱۶) به اجرا درآمد. حدود ٢٨ ماه بعد، آمریکا از این توافق خارج شد و وضعیت پیش‌بینی‌نشدۀ غریبی را به وجود آورد. کارنامۀ منفی جمهوری اسلامی نیز باعث شد که جامعۀ بین‌المللی چندان دفاعی از ایران نکند. اروپاییان که به گفتۀ یک کارشناس فرانسوی در قبال آمریکا رفتاری در حد "کاپیتولاسیون" داشته‌اند، زمانی مشکل را جدی گرفتند که خطر بروز بحران‌های بزرگ و مهارنشدنی در خاورمیانه و فراتر از آن، جامعۀ جهانی را سخت نگران کرده است.اجرایی شدن برجام از آغاز سال ۲۰۱۶، با اوج‌گیری تنش میان تهران و ریاض همزمان بود که به یکباره با اعدام شیخ نمر، روحانی شیعه در عربستان و سپس هجوم به سفارت عربستان در تهران و کنسولگری این کشور در مشهد، به اوج رسید و بالاخره به قطع روابط سیاسی انجامید. در عوض، نشانه‌های کاهش تنش میان ایران و آمریکا همچنان مشاهده می‌شد؛ به عنوان مثال، ٤ زندانی آمریکایی ایرانی‌تبار که یکی از آنها جیسون رضاییان بود آزاد شدند.
بدبینی
اما بدبینی در ایران نسبت به آمریکا همچنان باقی بود.بدبین ها تأکید می‌کردند که به رغم وعده‌ها، آمریکایی‌ها "ایران‌هراسی" را ترویج می‌کنند و به بانک‌ها اجازۀ فعالیت در ایران را نمی‌دهند. سپاه پاسداران نیز با رفتارهایی غیرمنتظره به بدبینی آمریکا و متحدانش دامن می‌زد. در همان نخستین ماه سال ٢٠١۶، نمایش بی‌مقدمۀ انبارهای زیرزمینی موشک‌های سپاه در صدا و سیمای جمهوری اسلامی و سپس در رسانه‌های بین‌المللی سر و صدای زیادی به پا کرد.با وجود همۀ موانع و مخالفت‌ها، در اوایل سال ٢٠١۶/ زمستان ۱۳۹۴، قرار شد که ایران چندین هواپیمای ایرباس و حتی احتمالاً "بوئینگ" بخرد. در بهمن ماه همان سال، حسن روحانی به پاریس رفت و با رئیس جمهوری وقت، فرانسوا هولاند دیدار کرد. به این مناسبت، شمار زیادی یادداشت‌همکاری میان ایران و مؤسسات فرانسوی به امضا رسید.
آمدن ترامپ و پیامدها
سال ٢٠١٧، با روی کار آمدن دونالد ترامپ شروع شد. او که از همان ایام تبلیغات انتخاباتی از توافق اتمی انتقاد می‌کرد و آن را "توافق بد" می‌نامید، با راهیابی به کاخ سفید انتقادها را کم‌کم به تهدید تبدیل کرد.چند ماه بعد، ترامپ علاوه بر انتقاد از برجام، سیاست‌های جمهوری اسلامی در منطقه را نیز به شدت مورد حمله قرار داد. از تابستان ٢٠١٧/ ۱۳۹۵ مقامات آمریکایی تکرار می‌کردند که ایران به "روح برجام" پایبند نبوده است.در مهرماه آن سال (اکتبر ٢٠١٧)، وزارت خارجۀ ایران اعلام کرد که "ایران آغازکنندۀ خروج از برجام نخواهد بود ولی در صورتی که حقوق و منافع ایران در برجام رعایت نشود، به تمامی تعهدات پایان خواهد داد".در آغاز سال بعدی میلادی (ژانویۀ ٢٠١٨/ زمستان ۱۳۹۶)، دونالد ترامپ تهدید کرد که اگر در برجام و برنامۀ موشکی ایران بازنگری نشود او نیز از ادامۀ لغو تحریم‌ها خودداری خواهد کرد.در همان هفته‌ها (دی ماه ٩۶)، ناآرامی‌هایی که از شهر مشهد شروع شد، با تظاهراتی علیه گرانی و خرابی اوضاع کشور در چند شهر ایران ادامه یافت. نزدیک به ٤ ماه بعد، به فاصلۀ ۱٧ روز، جان بولتون به عنوان مشاور امنیت ملی و مایک پمپئو به عنوان وزیر خارجۀ آمریکا منصوب شدند.حدود یک ماه بعد، (مه ٢٠١٨/ اردیبهشت ١٣٩٧) بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل با نمایش تعداد زیادی پوشه و سی.دی، گفت که اسراییل به اسناد برنامۀ اتمی ایران دست یافته است. نتانیاهو که از همان آغاز، توافق اتمی با ایران را "اشتباه تاریخی" توصیف کرده بود، خط اصلی سیاست خارجی خود را با تأکید بر "خطر ایران" و تبلیغ پیگیر علیه جمهوری اسلامی دنبال می‌کرد.
خروج آمریکا از برجام
سرانجام بعد از یک سال و اندی بهانه‌جویی، آمریکا در ٨ مه سال ٢٠١٨/ ١٨ اردیبهشت ١٣٩٧، رسماً از برجام خارج شد. در واکنش، آیت‌الله خامنه‌ای گفت: "بنده از طرف ملت ایران می‌گویم: آقای ترامپ! شما غلط می‌کنید"...در پایان همان ماه، مایک پمپئو ١٢ شرط را برای ایران تعیین کرد تا در صوت رعایت آنها، مذاکرات تازه‌ای آغاز شود. کمتر از یک ماه بعد، خروج سریع و گاه دستپاچۀ شرکت‌های اروپایی از ایران آغاز شد. برخی شرکت‌ها مثل "پژو- سیتروئن" فرانسوی، با همان شتابی که آمده بودند، ایران را ترک کردند و از ترس تحریم‌های آمریکایی، بدون لحظه‌ای تردید، از رؤیاهای خود برای فتح بازار ٨٠ میلیونی ایران دست شستند.در واشنگتن، استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری اعلام کرد که که مجوزهای ٢ شرکت "بوئینگ" و "ایرباس" برای فروش هواپیما به ایران لغو می‌شود.
برجام فرو می‌ریزد
در ژانویۀ ٢٠١٩/ دی ١٣٩٧، پاریس، لندن و برلن ایجاد ساز و کار ویژۀ مالی را برای دور زدن تحریم‌ها اعلام کردند. این ساز و کار که بعداً نام "اینستکس" گرفت، هنوز در مرحلۀ به راه افتادن است.حدود یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام، فشارها و تحریم‌های این کشور علیه ایران ناگهان دوچندان شد. روز ٨ آوریل/ ١٩ فروردین ١٣٩٨، آمریکا سپاه پاسداران را در فهرست سازمان‌های تروریست قرار داد. نزدیک به یک ماه بعد، واشنگتن به معافیت‌های ٨ کشور که هنوز اجازۀ خرید نفت از ایران داشتند پایان داد و به این ترتیب گام دیگری به سوی هدف اعلام‌شدۀ خود یعنی "به صفر رساندن صادرات نفت ایران" نزدیک شد.صادرات نفت ایران که در دورۀ امیدواری برجام، به مرز روزانه ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه رسیده بود، یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام به ٨٠٠هزار بشکه کاهش یافت. در همین سالگرد، یعنی در ٨ مه سال ٢٠١٩، ایران اعلام کرد که "صبر راهبردی"اش به پایان رسیده و در نتیجه کاهش تعهدات خود را در قبال برجام شروع می‌کند. از اوایل تابستان این سال، تنش شدید در منطقۀ خلیج فارس، زورآزمایی ایران و آمریکا را به مرحلۀ تازه‌ای وارد کرد.
چه بود و چه شد
چهار سال قبل، چند روز بعد از امضای برجام در وین، خانم "لوسی لوبارو" استاد علوم سیاسی دانشگاه لیون فرانسه، در تحلیلی مفصل دربارۀ توافق امضاشده با ایران نوشت: "از دو سال قبل، دولت باراک اوباما و دیپلماسی آمریکا در جهت کاهش تنش در خاورمیانه کوشیده‌اند. محتوای توافق اتمی با ایران می‌تواند سنگ بنای تازه‌ای برای آرامش در خاورمیانه باشد. این فرصت، گذشته از ارادۀ آمریکا، از طریق عقب‌نشینی دیپلماتیک ایران ممکن شده است".او می‌افزود: "چنین توافقی بر تمامی منطقه اثر خواهد گذاشت و در صورت موفقیت، بازگشت ایران به جامعۀ بین‌المللی را رقم خواهد زد. پایان تحریم‌ها و امکان همکاری‌های اقتصادی – از جمله در حوزۀ انرژی – با غربی‌ها تحولاتی هستند که می‌تواند به نفع ایران تمام شود... اما این تحول استراتژیک آمریکا در منطقه مخالفان خود را دارد: پیش از همه اسرائیل و البته عربستان سعودی"...
مقالۀ خانم لوسی لوبارو که بلافاصله بعد از امضای برجام منتشر شد، لب مطلب را چنین بیان می‌کرد: برجام در صورت موفقیت منافعی برای ایران دارد و در عین حال تغییر نگرش استراتژیک آمریکا را در قبال خاورمیانه نشان می‌دهد.اما این روند ناکام ماند. با آمدن دونالد ترامپ، سیاست آمریکا در خاورمیانه به مسیر قبلی بازگشت. از باراک اوباما که در اولین نوروز بعد از برجام گفته بود "آمریکایی‌ها مشتاقند پول‌هایشان را در مغازه‌ها و رستوران‌های ایران خرج کنند"، آمریکا بار دیگر به گفتمانی قابل مقایسه با "محور شر" جرج دبلیو بوش بازگشت و کار را حتی به تهدید به نابودی ایران کشاند.به عقیدۀ "دیدیه بیلیون" معاون انستیتوی روابط بین‌المللی و استراتژیک فرانسه، در این میان، بی‌عملی اروپاییان در مقابل آمریکا از ضعف یا محافظه‌کاری هم فراتر رفته است. او به تلویزیون دولتی فرانسه گفت: "متأسفم، ولی در این مورد باید از کلمۀ کاپیتولاسیون استفاده کرد".
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.