طرحی برای هشدار سریع زلزله در تهران و تبریز

ساعت 24- به دلیل افزایش خسارات ناشی از زلزله‌ها و مشکلات موجود در پیش‌بینی زلزله، تحلیل آماری داده های شتاب نگاری و کاربرد آن‌ها در سامانه‌های هشدار سریع، توجه را به خود معطوف داشته است.

div>

یکی از راهکارهای کاهش خسارات و خطر لرزه‌ای، توسعه و پیشرفت سامانه‌های هشدار پیش هنگام است. ناحیه آسیب دیده از زلزلههای بزرگ ممکن است تا صدها کیلومتر از رومرکز زلزله گسترش داشته باشد و به دلیل زمان سیر کوتاه تر امواج رادیویی نسبت به امواج لرزهای، امکان مطلع ساختن مناطقی که در معرض خطرند قبل از اینکه تکان شدید زمین اتفاق بیفتد وجود دارد. سامانه هشدار سریع، هشدارهایی در مورد خطر قریب الوقوع رسیدن امواج مخرب ثانویه به ما می دهد.

به طور معمول زمان هشدار سریع بسته به اینکه فاصلة بین منبع لرزه ای و لرزه نگار و سایت مورد نظر چقدر باشد، در فاصله زمانی چندین ثانیه تا چند ده ثانیه است. برای مثال زمان هشدار پیش هنگام مربوط به سامانة هشدار پیش هنگام به کار رفته در شهر مکزیکوسیتی در صورتی که زلزلهای نیرومند در طول زون فرورانش گوررو که در حدود ۳۲۰ کیلومتری شهر مکزیکو قرار گرفته است اتفاق بیفتد، حدود ۷۰ ثانیه است که علت آن فاصله بسیار زیاد بین شهر مکزیکوسیتی و زون فرورانش است.

سامانه‌های دورسنجی داده زمان واقعی معمولی براساس رادیو، ماهواره و یا ارتباطات تلفنی کار می‌کنند.

در طی چند دهه گذشته تلاش زیادی و موفقیت آمیزی برای نصب و به کارگیری سامانه های هشدار پیش هنگام زلزله در ژاپن، تایوان، مکزیکو، امریکا، ترکیه و رومانی صورت پذیرفت.

توجه به رخداد لرزه خیزی در تهران و خطر زلزله در شهر تبریز لزوم راه اندازی سامانه هشدار پیش هنگام زلزله را نشان میدهد. بیش از ۵۰ کیلومتر از بخش جنوب شرقی گسل شمال تبریز و بیش از ۶۰ کیلومتر از بخش شمال غربی آن به ترتیب در نتیجه زمین لرزه های ۱۷۲۱ و ۱۷۸۰ گسیخته شد.

در ۱۲۰۰ سال اخیر (در ایران دوره اسلامی) مهمترین شهر ایران که در اثر زلزله های تاریخی دچار تخریب، بازسازی و مجددا تخریب شده است، شهر تبریز است.

برای هشدار سریع زلزله بر اساس دامنه نگاشت جابه جایی چند ثانیه اول موج از لرزهنگاشتها و شتابنگاشتهای موجود برای زلزله محاسبه و ارایه هشدار استفاده میشود. هنگامی که تراکم ایستگاه‌ها زیاد باشد، این روش را می توان برای داده های چند ایستگاهی به کار برد و در نتیجه دقت و صحت هشدار سریع را افزایش داد. لذا بهینه ساختن شبکه های لرزهنگاری و شتابنگاری، نصب دستگاه‌های لرزهنگاری پیشرفته و همچنین توسعه ایستگاههای لرزهنگاری حداقل تا ٥ برابر ایستگاههای موجود و شبکه های شتابنگاری ضروری است.

برای تهران و تبریز هنوز سامانه هشدار سریع زلزله راهاندازی نشده است. طرح موضوع برای راه اندازی این سامانه ها از اوایل دهه هشتاد در ایران انجام شده است. هزینه اولیه راه اندازی این سامانه ها، از هزینه احداث یک بوستان شهری و با یک پل بزرگراهی کمتر است. در طی ١٥ سال اخیر ده ها بوستان و پل در تهران و تبریز احداث شد، ولی درک اهمیت سامانه هشدار سریع زلزله هنوز به حد اهمیت بوستان‌ها و پل‌ها نرسیده است!