ساعت 24 شرایط اقتصادسیاسی را بررسی می کند

بن بست بودجه و بازشدن راه گفت وگو

ساعت24-میلیونها خانواده ایرانی که درآمد آنها به مزد و حقوق دریافتی از کارفرمایان دولتی و خصوصی سنجاق در دوسال تازه سپری شده با تنگناهای واقعی رو به رو شده و سطح رفاه مادی آنها به طور واقعی کاهش جدی داشته است.

با توجه به افزایش نرخ تورم و عقب ماندن رشد مزد و حقوق از نرخ تورم و با توجه به احتمال بالای ادامه این وضعیت ، اکنون شهروندان ایرانی درمیان دلهره تامین معاش و حتی شغل خود گرفتار شده اند. شهروندان ایرانی بدون چون و چرا دولت را عامل بدبختی خود می دانند و می گویند دولت توانایی ندارد با فساد مبارزه کند و دولت توانایی ندارد جلوی تورم را بگیرد و می گویند دولتی ها و مجلسی ها به فکر جیب خودشان هستند. واقعیت هرچه باشد و دولت هرتوضیحی بدهد که نهادهای دیگر هم درپدیدار شدن این وضعیت غم انگیز و دشوار برای خانواده های ایرانی سهم دارند بازهم شهروندان حرف خود را می زنند. نهاد دولت درایران و مدیران امروز این نهاد سخن راستی می گویند که نهادهای دیگر هم در اداره کشور نقش و سهم دارند و اگر قرار است کیفرخواستی تهیه شود باید برای همه نهادها باشد اما این داستان باری از دوش شهروندان گرفتار برنمی دارد.
اصل داستان این است
همه سخنها و حرفها و حدیث های نوشته شده ویا برزبان آمده مدیران سیاسی درون دولت و بیرون از دولت را وقتی کنارهم می گذاریم تا دلیل پریشانی امروز شهروندان را بیابیم به یک نقطه مشترک می رسیم: تحریم آمریکا کاررابر ایران وایرانیان سخت کرده است. این واقعی ترین گزاره از اصل داستان و پریشانی اقتصادایران دراین روزهای سخت است و بقیه حرفهارا باید درحاشیه این مقوله اساسی دید و تحلیل کرد. اعمال تحریم ها راه رابرروی فروش نفت ایران به خارج مسدود کرده است و ایران از درامد میانگین حدود 70 میلیارددلار در12 سال منتهی به 1396 به درامداحتمالی حداکثر 20 میلیارددلاری پیش بینی شده خوش بینانه رسیده است. این رخداد بزرگ اصل داستان است و پیامد آن فقیر شدن نهاددولت و سپس سایر ارکان و اجزای اداره کننده کشور است. این یک واقعیت سرسخت است و تاروزی که ایران بتواند بدون درامد حاصل از صادرات نفت زندگی مناسبی داشته باشد چند سال فاصله داریم.
سرسختی بودجه
فردا قرار است لایحه بودجه سال 1399 به مجلس ارایه شود تا این نهاد کاربررسی آن را انجام داده و آن را برای مراحل بعد آماده کند. شاید باید تا فردا صبرکرد تا ارقام و اعداد لایحه بودجه دردو بخش درامد و هزینه ها رادید و آن گاه داوری کرد. بااین همه و بنابر داده های پیدا و پنهان ، کسری بودجه سال 1399 یک واقعیت غیر قابل انکار است. شاید در سال های 1397 و 1398 توانسته باشیم با استفاده از منابع صندوق توسعه ملی ، فروش اوراق مالی ، فروش بیشتر حامل های انرژی و نیز کاهش برخی هزینه های بودجه ای کاررا تا به اینجا برسانیم اما برای تعادل بخشی به دخل وخرج دولت و کشور این اتفاق ها درسال آینده کمتر از هرزمان امکان وقوع دارند. دولت برای سال آینده نمی تواند دیگر روی منابع صندوق توسعه ملی حساب بازکند، بازار خرید اوراق مالی به دلایل گوناگون از رونق افتاده است و درغیاب بازار خارجی برای این اوراق درداخل نیز مشتری ندارد. افزایش قیمت بنزین رخ داده است و نمی توان بازهم آن را افزایش داد و رخدادهای تازه سپری شده دست دولت را برای افزایش قیمت اب و برق و گاز بسته است و درامد شهروندان نیز کشش بیشتر از این را برای خرید حامل های انرژی ندارد. دولت می داند اگر بخواهد از راه افزایش قیمت سکه و ارز که کالاهای انحصاری خویش ا ست درامد کسب کند مهار تورم برایش سخت و سخت تر خواهد شد. از سوی دیگر تجربه نشان داده وصل شدن به بانک مرکزی و استفاده مستقیم و غیر مستقیم از منابع بانک مرکزی نقدینگی ونرخ تورم را به بالاترها می برد. از سوی دیگر دولت می داند کاهش دادن برخی هزینه ها شایددیگر به اندازه کافی بامقبولیت زیان دیدگان همراه نباشد و به اعتراض ها دامن بزند. از سوی دیگر دولت مگر تا چه حد می تواند از ثروتمندان مالیات بگیرد و اصولا این کار ضدانگیزه سرمایه گذاری خواهد شد که دردسرهای خودش رادارد.
راهی به بیرون
آیا نهاددولت می تواند گزارش تمام عیاری از آنچه برخی از نکات ان دربالا و تنها دربستر بودجه سال اینده مطرح شد را تهیه و دراختیار نهادهای اداره کننده جامعه قراردهد و آیا تا کنون دولت این کارراکرده است ؟ به نظر می رسد تهاددولت اگر برپایه خرد متعارف عمل کند باید زودتر این گزارش را تهیه کند. کارشناسان اقتصادی باوردارند برای عبور از بن بست بودجه 1399 وپس از آن درکوتاه مدت تنها یک راه وجود دارد و این راه بازکردن مسیر حرکت اقتصادایران به سوی خارج است. ایران باید بداند ندیدن این واقعیت می تواند بنیانهای نهادها را سست و متزلزل کند. ایران باید بتواند درکوتاه مدت نفت بفروشد و درآمد کسب کند تا از بن بست بودجه ای بیرون آید. آیا برخی نرمش های گفتاری از سوی رییس مجلس و رییس دولت درروزهای اخیر درباره اینکه راه گفت وگو با امریکا مسدود نشده است با این سرسختی وبن بست بودجه ای مرتبط نیست ؟ به نظر می رسد سرسختی بودجه همان راهی را باز می کند که مسدود شده و درصورت بسته ماندن به زمینگیر شدن بخش درامدی بودجه و به فقیرترشدن دولت و شهروندان می رسد.