نبود پشتیبان یک دیتاسنتر بزرگ را از کار انداخت

سرقت فیبر و اختلال اینترنت

ساعت 24-عصر روز جمعه احتمالا سارقان فیبر شرکت کنترل ترافیک در بزرگراه چمران تصور نمی‌کردند اقدام آنها باعث قطع صدها سرویس اینترنتی و اختلال ارتباطی در ایران شود. اقدام آنها باعث شد در واقع مسیر ارتباطی یکی از مهم‌ترین دیتاسنترهای ایران (از برج میلاد تا شرکت زیرساخت) برای مدت چند ساعت از کار بیفتد که سرویس‌های مختلفی از سایت‌های پرداخت گرفته تا تاکسی اینترنتی را میزبانی می‌کرد. اما کاربران و افراد خسارت‌دیده از این ماجرا پیکان انتقاد خود را به سمت متولیان موضوع (شرکت خدمات‌دهنده و همچنین سازمان فاوای شهرداری تهران) نشانه رفتند.

رئیس سازمان فناوری اطلاعات شهرداری تهران زمانی لب به سخن گشود که پس از گذشت چند ساعت سرویس‌ها دوباره به حالت قبل خود بازگشتند. محمد فرجود در ساعت ۱۲:۴۳ بامداد شنبه در توییتر نوشت: خوشبختانه با تلاش همکارانم مسیر جایگزین از طریق فیبرهای سازمان فاوا (شهرداری) برقرار شد. تا رفع قطعی فیبراصلی، ارتباط دیتاسنتر آسیاتک از این مسیر برقرار خواهد بود.سجاد بنابی رئیس هیات مدیره زیرساخت هم با گفتن اینکه با تلاش آسیاتک، سازمان فاوای شهرداری و همکاری مخابرات ایران مسیر بک‌آپ راه‌اندازی و دیتاسنتر برج میلاد در مدار قرار گرفت به کاربران شب بخیر گفت.چند ساعت پیش از او شهراد یوسفی زاده مدیرعامل آسیاتک که دیتاسنتر این شرکت در برج میلاد بابت این اتفاق چند ساعت از دسترس خارج شد در توییتر نوشت: «قطع مسیر فیبرارتباطی از برج میلاد باعث شد تا سایت‌هایی که فقط در دیتاسنتر میلاد آسیاتک نگهداری می‌شوند از دسترس خارج شوند. در حال رفع این موضوع با کمک سازمان فاوای شهرداری تهران و همچنین پیگیری جابه‌جایی یا مسیر جایگزین هستیم.»

سرویس‌هایی که از دسترس خارج شدند

ابرآروان استارت‌آپ فعال در زمینه کلاد که بخشی از سرویس‌های کلاد، ویدئو پلت‌فرم و فضای ذخیره‌سازی ابری (‌به جز CDN و امنیت ابری) در این دیتاسنتر قرار داشتند در توییتر نوشت: با وجود آنکه این مشکل از سمت دیتاسنتر آسیاتک بوده و از کنترل ابرآروان خارج است اما بنا به تعهدی که نسبت به مشتریان‌مان داریم از همه کاربرانی که روی این دیتاسنتر سرویس داشته و دچار اختلال شده‌اند مطابق با SLA جبران خسارت خواهد شد. اشاره ابرآروان به SLA یعنی داشتن قرارداد سطح سرویس ( Service Level Agreement) است که معمولا بین یک سرویس‌دهنده و یک سرویس‌گیرنده امضا می‌شود تا در صورت بروز رخداد به خسارت‌دیده جریمه پرداخت شود.

تپسی دیگر شرکتی بود که در توییتر نوشت استفاده از اپلیکیشن تپسی به دلیل این رخداد با اختلال روبه‌روست.

اسنپ، زرین پال، رایچت، الیار، مدیانا، ایسمینار، تیماپ، ترجمیار، سیبچه و اسکای‌روم از دیگر سرویس‌های اینترنتی بودند که به خاطر قطع ارتباط با دیتاسنتر خدماتشان متوقف یا با اختلال مواجه شد.

مسوولیت با که بود؟

مهم‌ترین سوال پاسخ داده نشده در این قضیه شفاف نشدن ماجرا به خصوص در ساعات نخستین قطع ارتباط بود. حتی مقامات شهرداری هم توضیحات شفافی درباره دلایل این موضوع ارائه ندادند. شهراد یوسفی‌زاده مدیرعامل آسیاتک به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: سرقت فیبرکنترل ترافیک در بزرگراه چمران دلیل این اتفاق بود و این فیبر در اختیار سازمان فناوری اطلاعات شهرداری بود.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا مسیر جایگزین برای این دیتاسنتر مهم در نظر گرفته نشده بود، گفت: در واقع اتصال ارتباط دیشب از طریق همان مسیر جایگزین صورت گرفت وگرنه مسیر اولیه همچنان قطع است اما اینکه چرا مسیر پشتیبان اکتیو نبوده موضوعی است که ما از دیروز تا امروز جلسات مختلفی درباره آن تشکیل داده‌ایم تا از بروز مجدد چنین رخدادی جلوگیری شود. به هر حال وظیفه نگهداری از هر لایه‌ای از سرویس بر عهده یک بخش است و در این مورد وظیفه انتقال از نقطه A تا B در داخل تهران برعهده سازمان فاوای شهرداری بوده است.

مدیرعامل آسیاتک با اشاره به اینکه دیتاسنتر برج میلاد یکی از شش دیتاسنتر این شرکت است به «دنیای‌اقتصاد» گفت: از نظر ظرفیت دو دیتاسنتر دیگر دارای ظرفیت بیشتر از دیتاسنتر میلاد هستند اما از نظر تنوع دیتاسنتر میلاد متنوع‌ترین مرکز داده ماست.

وی گفت: این قطعی نخستین قطعی طولانی‌مدت این دیتاسنتر طی سه سال گذشته بود، ما قرارداد سطح سرویس با مشتریان داریم اما قطعی جمعه شب (۵ ساعت) به سطح قرارداد سطح سرویس نرسید با این حال ما خودمان را مسوول می‌دانیم که خسارت مشترکانمان را جبران کنیم.

سینا علی‌محمدی مشاور سازمان فاوای شهرداری اما آسیاتک را مسوول ماجرا می‌داند و به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: ایجاد مسیرهای پشتیبان برای ارتباطات مهم و حیاتی از موضوعاتی است که هر اپراتور و سرویس‌دهنده مرکز داده باید برای آن اقدام کند. با توجه به اینکه خدمات شهرداری در چارچوب واگذاری ظرفیت‌های مازاد و فقط در سطح زیرساخت‌های فیزیکی است و متقاضیان این ظرفیت‌های مازاد کاملا از این موضوع مطلعند، لذا پیش‌بینی مسیرهای جایگزین از طریق سایر اپراتورها بر عهده خود شرکت‌هاست.

علی‌محمدی افزود: در این مورد شهرداری تهران صرفا درخواست یک لینک ارتباطی بین مراکز فوق را دریافت کرده و آن را برقرار کرد و این در حالی است که هیچ گاه درخواست دیگری مبنی بر مسیر پشتیبان از جانب شرکت آسیاتک ارسال نشده بود.

مشاور سازمان فاوای شهرداری همچنین گفت: با توجه به تخریب فیزیکی مسیر مذکور و زمانبر بودن ترمیم آن به دلیل محدودیت‌های فنی و نیز ترافیکی در سطح معابر و شریان‌های اصلی، ترمیم فیبر اصلی همچنان در جریان است. اما سازمان فاوای شهرداری تهران با تمام توان و در کوتاه‌ترین زمان ممکن برای رفع مشکل آسیاتک اقدام کرده و از سایر مسیرهای موجود، برای برقراری ارتباط جایگزین در اسرع وقت اقدام کرده و دسترسی به سایت‌ها همان شب برقرار شد.

انتقاد کاربران

از جمعه شب تا ظهر شنبه به رغم اینکه اتصال دیتاسنترها برقرار شده اما کاربران در شبکه‌های اجتماعی به انتقادهای خود نسبت به این رخداد ادامه دادند. محمد مجیدی یک کاربر در توییتر در یک رشته توییت نوشت: قطعی فیبرنوری یک کمدی واقعی بود. در واقع مشتی نمونه خروار از وضعیت زیرساخت، ارائه‌دهندگان سرویس، مدیریت شبکه و... در ایران.

مهدی خ یک کاربر دیگر در توییتر نوشت: برج (میلاد) به اون عظمت به‌عنوان نماد تهران مدرن یک مسیر پشتیبان فیبر نوری نداشته که مرکز داده‌اش پنج، شش ساعت قطع نشود؟

مجید فتاحی یک کاربر دیگر نوشت: یاد سریال مستر روبوت افتادم وقتی می‌خواست همزمان پنج دیتاسنتر رو منفجر کند که دیتا از بین برود. اینجا یک کابل رو دزدیدن و دیتاسنتر از مدار خارج شد!