شبکه های اجتماعی اطلاعات صادقانه تری می دهند

ساعت 24 - شبکه‌های اجتماعی در عصر حاضر توانسته‌اند کنش‌گری به‌ ویژه کنش‌گری سیاسی را تسهیل کنند. در این فضا، عضویت در نهادهای سیاسی و مشارکت سیاسی تحول معنایی پیدا می‌کند. با استفاده از همین فضا است که شاهد هستیم ترامپ محبوب می شود و شخصیتی ورای هر دو حزب سنتی دموکرات و جمهوری‌خواه به دست می اورد. . به همین شکل مکرون نیز در فرانسه قدرت می‌یابد.

dir="RTL">در کنار آن فیک ‌نیوز گسترش می‌یابد و امکانات جدیدی برای پروپاگاندا فراهم می‌شود و هر چه‌ قدر هم یک مطلب تکذیب شود، هیچ فایده ای ندارد. اما اثرات منفی هم این شبکه‌ها دارند. از جمله این ‌که فرآیندی به نام اتاق پژواک شکل می‌گیرد و کنش‌گر احساس می‌کند در اکثریت است؛ چراکه در یک فضای بسته همه همدیگر را تأیید می‌کنند. در نتیجه رواداری و تحمل در مقابل نظرات مخالف کاهش می‌یابد و تصور بر حق بودن را ایجاد می‌کند

در این میان کلان داده‌هایی از فعالیت در این فضا وجود دارد که می‌تواند به فهم کلی از اتفاقات و جریانات این فضا کمک کند. البته نیازمند تحلیل و کشف الگوهای حاکم بر آن است. به عنوان مثال نتایج این تحلیل‌ها نشان می‌دهد ۴۲ درصد از جمعیت جهان در سال ۲۰۱۹ از شبکه‌های اجتماعی استفاده کرده‌اند. اینستاگرام ۱ میلیارد کاربر فعال و توئیتر ۳۲۶ میلیون کاربر فعال داشته‌اند. این داده‌ها، صادقانه ‌تر است، چرا که فرد به هر دلیلی ممکن است در نظرسنجی نظر حقیقی خود را آشکار نسازد، اما داده‌های گوگل و یا دیگر شبکه‌های اجتماعی دقیقاً به شما می‌گوید که مردم در اینترنت بیشتر دنبال چه موضوعاتی هستند. همچنین بر اساس موقعیت افراد، می‌توان داده‌های محلی و خاص یک حوزه را فراهم کرد. علاوه‌بر این می ‌توان روابط علی بین متغیرها را از طریق تغییر دادن یک بخش از یک سایت اینترنتی مورد آزمون قرار داد. به عنوان مثال در مورد کرونا، کلان‌داده‌ها نشان می‌دهند که حساسیت نسبت به کرونا کاهش پیدا کرده است و این به مدیریت کمک می‌کند که سیاست‌گذاری بهتر و هزینه‌ی کمتر داشته باشد».

نگاه‌های سنتی نسبت به این نوع کنش‌گری نگاه تحقیرآمیز دارند و معتقدند این نوع کنش‌گری هیچ تأثیری ندارد و صرفاً خشم را تخلیه می کند و تغییرات بنیادین و مبتنی بر جنبش شهروندی را تولید نمی‌کنند. اما باید دانست این نوع کنش‌گری احیای حوزه‌ی عمومی تحت ‌نظر ارتباطات است. در این فضا نظریه‌ تأثیر پروانه‌ای حاکم است که هر نوع آگاهی بخشی می‌تواند بر افکار عمومی اثرگذار باشد و در دراز مدت هم ادامه یابد، در عین حال یک فضای هرج و مرج، ناهمگون و فردگرا را ترسیم می‌کند.

بررسی‌های کلان داده‌ها نشان می‌دهد که برای موفقیت کمپین‌های مجازی، ساعات اولیه بسیار مهم است و اکثر کمپین‌ها که اصول این فعالیت را رعایت نکرده باشند، به شکست می‌انجامند. به عنوان مثال هشتگ اعدام نکنید، به‌طور انفجاری رشد کرد، اما هشتگ افکارینتوانست توجه‌ها را جلب کند

شبکه‌های اجتماعی قابلیت مشاهده فعالیت‌های دیگران را برای سایر کاربران فراهم می‌کنند که آن را اطلاعات اجتماعی می‌نامند و خود این فعالیت اجتماعی را ترویج می‌کند. همچنین هشتگ و کامنت، اثر «ارابه‌ی موسیقی» را دارند که پدیده‌ای روان‌شناختی است و مطابق آن معمولاً انسان‌ها هنگامی که متوجه می‌شوند دیگران نیز به اندیشه‌ای اعتقاد دارند، احتمال این‌که آن را بپذیرند، بسیار زیاد است

شبکه‌های اجتماعی امروزه نوعی از همان کافه‌های هابرماسی هستند که امکان بحث و سنجش عمومی را فراهم می‌کنند و می‌توانند حوزه‌ عمومی را شکل دهند. البته باید توجه داشت که گفت‌وگو و کنش ارتباطی لازمه‌ی اساسی شکل‌گیری حوزه‌ی عمومی است، ولی در بعضی از این شبکه‌ها نظیر توئیتر گفت‌وگو کمتر شکل می‌گیرد و فضای حاکم بیشتر احساسی است تا عقلانی .

شبکه‌های اجتماعی سویه‌های تاریکی همچون بروز خشم، تمسخر، جلب توجه با توسل به موضع‌گیری اخلاقی و... نیز دارند. همچنین تفکر انتقادی در بعضی از شبکه‌ها تضعیف می‌شود. لذا شبکه‌های اجتماعی ماهیتی دوسویه دارند که هم شامل موارد و کارکردهای خوب و مثبت است و هم کارکردهای منفی که باید به هردو کارکرد توجه کرد.

محمد رهبری دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی سیاسی و پژوهشگر شبکه‌های اجتماعی