برگشت برجامی های واشنگتن و سرنوشت تحریم ایران
در همان روزها و ماه‌هایی که مقام‌های وزارت امور خارجه اجازه پیدا کردند با مقام‌های آمریکایی در چارچوب پرونده هسته‌ای گفت‌وگو کنند معلوم بود که حذف تحریم‌های اقتصادی علیه ایران که با تقلیل‌گرایی محض دولت‌های نهم و دهم و مدیران شورای امنیت ملی، مهر سازمان ملل متحد را نیز خورده بود را نشانه گرفته است. ایران نمی‌خواست وضعیت اقتصادی بدتری پیدا کند و می‌خواست راه برای صادرات نفت باز باشد تا بتواند راه رفتارهای اعتراضی شهروندان گرفتارشده در تله تحریم را ببندد و نیز دستی بر سر و روی اقتصاد بکشد.
این روزها که دوباره روزنه‌هایی برای گفت‌وگوهای احتمالی از سوی دو نظام سیاسی باز شده است، رهبری نظام ایران با قاطعیت می‌گوید برگشت آمریکا به برجام برای ایران هدف اصلی نیست و راهبرد ایران حذف تحریم‌هاست. ایران در دور قبلی مذاکرات کامیاب بود و بخش مهمی از تحریم‌های غرب و همدستانش علیه اقتصاد ایران سست یا برطرف شدند.
آمریکا دنبال حل کلیت مساله ایران بود
در سال ۱۳۹۲ و در دولت تاسیس شده از سوی حزب دموکرات آمریکا، راهبرد آنها از ورود به جمع کشورهای مذاکره‌کننده با ایران درباره پرونده هسته‌ای این بود که بتوانند در وضعیت تازه و با سرانجام نیکویی که از این مسیر به دست می‌آید، مساله تضاد با ایران را برای همیشه حل کنند. دولت دموکرات اوباما با گروهی از اعضای کابینه‌اش که یکی از آنها و ارشدترین آنها همین جو بایدن رییس‌جمهور منتخب فعلی آمریکا بود اما راهبردی را دنبال می‌کردند که بتوانند همه مسائل را با ایران حل و دو کشور را از حالت دو کشور متخاصم خارج کنند. رهبران وقت آمریکا شاید اگر به این نتیجه رسیده بودند که ایران هرگز آمادگی برای گفت‌وگوی دوجانبه و جامع با آمریکا را ندارد با همه نیرو در روند برجام حاضر نمی‌شدند. آمریکایی‌ها پس از امضای برجام بود که دانستند حل مساله ایران دست‌کم در آن دوره زمانی ناممکن است .
رفت و برگشت پس از ۶ سال
اگر سال ۱۳۹۳ را سال برجامی بدانیم که ماراتن گفت‌وگوی ایران و پنج کشور به اضافه آلمان شروع شد تا امروز که ایران و آمریکا به نقطه زمستان ۱۳۹۲ رسیده‌اند، یک رفت و برگشت شش ساله در مناسبات نظام سیاسی ایران و نظام سیاسی آمریکا را دیده‌ایم. از بداقبالی حسن روحانی بود که دموکرات‌ها در انتخابات ۲۰۱۶ به دونالد ترامپ رییس‌جمهور عجیب آمریکا باختند. این رییس‌جمهور در همان دوره مبارزه‌های انتخاباتی با صراحت گفت در نخستین روزهای ریاست بر کاخ سفید برجام را دور می‌ریزد و همین کار را کرد. همه مقام‌هایی که در مسیر گفت‌وگوی هسته‌ای از سوی آمریکا با ایران حاضر بودند، از دولت رفتند. رژیم تحریم برقرار شده از آبان ۱۳۹۷ برخلاف رژیم تحریم ۱۳۹۱ هوشمندانه‌تر و گسترده و بلندبالاتر شد و امروز ایران را در بدترین موقعیت قرار داده است.
جمع برجامی‌ها دور بایدن
دونالد ترامپ با امید بیش از اندازه برای دومین بار رقابت برای ماندن در کاخ سفید را شروع کرد و هرگز تصور نمی‌کرد از رقیب کهنسال خود شکست بخورد اما این‌گونه نشد و حالا تا چند روز دیگر جو بایدن یکی از برجامی‌های اصلی در سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۴ که منجر به مصالحه بزرگ ایران با غرب شد، برگشته است. او نه‌تنها خود به طور مستقیم و با صراحت از برگشت به برجام نوشت، در عمل نیز خواسته یا ناخواسته کابینه‌ای تاسیس می‌کند که برخی از اعضای کابینه از بلندپایه‌ترین مقام‌های مذاکره‌کننده با ایران در جریان پرونده هسته‌ای بودند. با توجه به اینکه حزب دموکرات حالا سنای آمریکا را نیز در اختیار دارد خیال بایدن از انتصاب‌ها آسوده است. تازه‌ترین خبر این است که جو بایدن رییس‌جمهور آینده آمریکا دوشنبه ویلیام برنز را به عنوان مدیر آینده سازمان اطلاعاتی سیا پیشنهاد کرده است. برنز ۶۴ ساله دیپلماتی باسابقه و ورزیده است که بیش از سه دهه در تنظیم روابط خارجی ایالات متحده نقش داشته است. او که از زمان رونالد ریگان کار در وزارت خارجه آمریکا را شروع کرد به زبان‌های عربی، فرانسوی و روسی مسلط است و از کارشناسان برجسته خاورمیانه به شمار می‌رود. برنز از ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸ سفیر آمریکا در روسیه بوده و پس از آن تماس‌های محرمانه آمریکا با جمهوری اسلامی در عمان در ارتباط با پرونده هسته‌ای ایران را هدایت کرده است. ویلیام برنز در سال ۲۰۱۹ کتابی را با عنوان «کانال پشت پرده» منتشر کرد که حاوی خاطرات وی در زمان حضور در وزارت خارجه آمریکاست. فصل نهم این کتاب با عنوان «ایران و بمب: گفت‌وگوهای پنهانی» به مذاکرات محرمانه با ایران در زمان اوباما برمی‌گردد. او در توجیه مذاکرات مخفیانه با ایران گفت: «به دنبال ۳۵ سال قطع رابطه میان ایران و ایالات متحده عدم اعتمادی حاکم بود» که انجام مذاکرات را به شکل مخفیانه، در آن شرایط حساس ضروری می‌ساخت…
آنتونی بلینکن یکی دیگر از برجامی‌هاست که در دولت نخست باراک اوباما، مشاور امنیت ملی معاون رییس‌جمهوری یعنی جو بایدن بود، در ادامه به عنوان معاون مشاور امنیت ملی آمریکا، در کنار سوزان رایس فعالیت کرد. بلینکن که یکی از اعضای ارشد ستاد انتخاباتی جو بایدن به شمار می‌رفت همچنین در دو سال پایانی دولت اوباما در مقام معاون وزیر خارجه در کنار جان کری حضور داشت.رسانه‌های آمریکایی از وندی شرمن نام می‌برند که به هر حال در کابینه بایدن حضور جدی دارد. خانم شرمن که ایرانیان او را به خوبی از دوران مذاکرات هسته‌ای می‌شناسند، سال‌ها در وزارت خارجه آمریکا سابقه فعالیت دارد و از او به عنوان یکی از دیپلمات‌های کارکشته و قدیمی این مجموعه یاد می‌شود. شرمن ۷۱ ساله در دوران وزارت خارجه جان کری، به عنوان معاون سیاسی وزیر فعالیت کرد و در مقام مذاکره‌کننده ارشد ایالات متحده مسوولیت گفت‌وگو با ایران و دیگر کشورهای حاضر در مذاکرات هسته‌ای ایران را برعهده داشت.
اگرچه قرار است جان کری که نقش مهمی در شکل‌گیری معاهده اقلیمی پاریس برای مبارزه با پدیده گرمایش زمین داشت اکنون به عنوان نماینده ویژه رییس‌جمهوری آمریکا پیشبرد این معاهده و دیگر اقدامات مشابه آن را در دست بگیرد اما گفته می‌شود او در شورای امنیت ملی نیز حضور خواهد داشت و می‌تواند در روند گفت‌وگوهای احتمالی حاضر باشد. آنتونی بلینکن به عنوان وزیر خارجه جدید و جک سالیوان مشاور امنیت ملی جو بایدن خواهد شد. هر دو نفر از مقام‌های ارشد وزارت خارجه جان کری در دوره باراک اوباما هستند که در گفت‌وگوهای منجر به توافق هسته‌ای با ایران هم نقش داشتند.
تغییرات ایران و داستان تحریم
در حالی که نظام سیاسی آمریکا توانسته یاران برجامی را در کابینه‌ای تازه با راهبرد مسالمت‌آمیزتر دور هم جمع کند اما در ایران طرف اصلی گفت‌وگوهای احتمالی در وضعیت تازه‌ای است و البته بسیاری از مسائل باید روشن شود. اکثریت مجلس قانونگذاری ایران که به مثابه یک نیروی قانونی قدرتمند می‌تواند بر مسیر گفت‌وگوها سایه بیندازد، در اختیار کسانی است که خود را انقلابی می‌دانند و در همین ماه‌های تازه‌سپری‌شده نشان داده‌اند سازش را دست‌کم در حرف و تا زمان تاسیس دولت تازه در تابستان نمی‌پذیرند. علاوه بر این و با توجه به روند فعالیت‌های ایران در مسیر بازسازی تجهیزات ساخت و تولید انرژی هسته‌ای و نیز تغییر شرایط، حالا ایران سرسخت‌تر شده و می‌خواهد ابتدا بایدن تحریم‌ها را بردارد، آنگاه به برجام برگردد. به نظر می‌رسد اگر بایدن بخواهد با میانه‌روها گفت‌وگو کند باید زودتر دست به کار شود زیرا رییس‌جمهور بعدی معلوم نیست سازگاری رییس دولت فعلی را داشته باشد.معنای جمع شدن برجامی‌ها دور بایدن در کابینه‌ای که تا آخر بهمن جاگیر شده و در کاخ سفید مستقر خواهند شد چیست؟ سرنوشت تحریم‌های ایران چه خواهد شد؟ یکی از پیچیده‌ترین رخدادهای تاریخ معاصر ایران را باید در شروع سده تازه ایرانی دید. برخی از کارشناسان می‌گویند ایران نباید بایدن را دست‌کم بگیرد و تصور کند می‌تواند با او به مثابه یک رییس‌جمهور ضعیف مقابله کند. برخی ناظران آگاه باور دارند تاب‌آوری شهروندان ایرانی در برابر روند و نتیجه تشدید یا تثبیت تحریم‌ها برای یک سال را باید اندازه گرفت و بدون حساب و کتاب جلوی گفت‌وگوها را نگرفت.
روزنامه جهان صنعت
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.