موقعیتی که باید دریابیم
صلح قره باغ و فرصت دیپلماسی اقتصادی ایران
ساعت 24-در این صلح روسیه و ترکیه بیش از هر کشور دیگر حضور داشته اند که نه تنها برای آرامش در این منطقه بلکه برای برخی منافع استراتژیک آینده در منطقه نقش آفرینی می کنند. اما پس از آنکه این دو کشور به صلح دست یافته اند بی تردید قدم به قدم جای پای خود را در این منطقه محکم خواهند کرد و چه بسا بخواهند از تاثیرگذاری کشورهای قدرتمند منطقه مانند ایران کاسته و استراتژی های خود را پیش ببرند که یکی از مهمترین اهداف آنها نیز در بُعد اقتصادی و نفوذ به قفقاز است.
قره باغ منطقه مرزی بین آذربایجان و ارمنستان، سالهاست مورد تنش و اختلاف کشورهای مرزی قرار گرفته است اما امسال پس از یک دوره درگیری نظامی کوتاه مدت با میانجیگری و دخالت برخی کشورها به خصوص روسیه و ترکیه به صلح رسیده اند. اگرچه میزان ماندگاری این صلح هنوز مشخص نیست اما با عطف به نیات و تاثیرگذاری مهمترین عاملان صلح یعنی روسیه و ترکیه می توان به آن امیدوار بود.
آنچه از درگیری های نظامی باقی مانده خسارات اقتصادی به این منطقه است در حالی که آذربایجان از وضعیت نسبتا مطلوبتری برای ترمیم مناطق ویران شده برخودار است اما ارمنستان در وضعیت مطلوبی به سر نمی برد. این اقدامات تنش زا و تحریکات مسلحانه در دوران قبل از صلح نگرانی های امنیتی ایجاد می کرد که از جذابیت اقتصادی منطقه، به ویژه در ارمنستان برای سرمایه گذاران می کاهد. برای ارمنستان این درگیری ها فرصت های توسعه روابط تجاری متقابل بین کشورهای منطقه را کاهش می دهد که می تواند به توسعه اقتصادی همه جانبه منطقه کمک کند. ادامه و از سرگیری این بحران های نظامی و عدم پایبندی به صلح، می تواند بیش از آذربایجان برای ارمنستان ضررهای اقتصادی را داشته باشد که آن را از پروژه های حمل و نقل اقتصادی انرژی دور نگه دارد همچنین مهاجرت و سطح بیکاری و بدهی دولت ارمنستان نیز بر این امر تاثیر دارد.
ارمنستان با دوری گزینی از تنش و بدون رخ دادن دوباره درگیری می تواند از برخی پروژه های منطقه ای برای بهبود وضعیت خود استفاده کند. بنابراین هر دو کشور برای حل برخی مشکلات اقتصادی خود نیاز به اوضاع ارام در منطقه قره باغ و سپس ایجاد روابط اقتصادی با کشورهای مختلف دارند. کشورهای منطقه و اروپایی که از آذربایجان منابع انرژی وارد می کنند نیز در این روند تأثیر دارند ، زیرا آنها می خواهند امنیت خطوط لوله نفت و گاز را تضمین کنند.
در این صلح روسیه و ترکیه بیش از هر کشور دیگر حضور داشته اند که نه تنها برای آرامش در این منطقه بلکه برای برخی منافع استراتژیک آینده در منطقه نقش آفرینی می کنند. اما پس از آنکه این دو کشور به صلح دست یافته اند بی تردید قدم به قدم جای پای خود را در این منطقه محکم خواهند کرد و چه بسا بخواهند از تاثیرگذاری کشورهای قدرتمند منطقه مانند ایران کاسته و استراتژی های خود را پیش ببرند که یکی از مهمترین اهداف آنها نیز در بُعد اقتصادی و نفوذ به قفقاز است. به همین علت است که به نظر می رسد ایران باید از وضعیت کنونی ناشی از صلح قره باغ به مثابه فرصتی برای دیپلماسی و دیپلماسی اقتصادی و سپس افزایش روابط مختلف به خصوص بهبود مبادلات بازرگانی و ترانزیتی استفاده کند. بنابراین مساله این نوشتار آن است که چه عواملی وجود دارد که به افزایش نقش ایران در قره باغ کمک کند و تاثیر بگذارد؟
در پاسخ بر آنیم که مهمترین مزیت ایران نسبت به دیگر کشورهایی مانند روسیه و ترکیه، نزدیکی جغرافیایی و اشتراکات فرهنگی و تاریخی بسیار نزدیک این منطقه با شهرهای هم مرز در ایران است که اگر ایران بتواند از این فرصت به وجود آمده استفاده کند بی تردید به سمت و سویی مثبت در روابط ایران با دو کشور بالاخص آذربایجان منجر خواهد شد چرا که با توجه به برخی بی اعتمادی های میان دو کشور ایران و آذربایجان شاید قره باغ فرصتی برای شروع دوباره روابط بهتر طرفین و از بین بردن برخی ابهامات باشد.
یکی دیگر از عوامل تاثیر گذار نیز شرایط کنونی طرفین بخصوص برای از سرگیری تجارت انرژی و ترمیم مناطق جنگی و تخریب شده با کمترین هزینه است.
قره باغ به دو دلیل اهمیت اقتصادی زیادی برای برخی از کشورهای جهان دارد که آن دو دلیل یکی وجود سرمایه گذاران و فرصت های اقتصادی است برای مثال بنا بر برخی اخبار و آمارها سرمایه گذاری 160 شرکت خارجی در این منطقه تایید شده است و دومین دلیل اهمیت مسیر جغرافیایی و ژئوپلیتیک آن و کشورهای اطراف آن است برای مثال مسیر ترانزیتی ایران برای دو کشور آذربایجان و ارمنستان برای دستیابی به خلیج فارس و دریای عمان نیز دارای اهمیت است که به نظر می رسد شاید تحت تاثیر این صلح قرار گرفته باشد. در این بین ایران به دلیل مرز مشترک و کوتاه از یکسو و از سوی دیگر ارائه برخی خدمات و تبادلات بازرگانی می تواند با کمترین هزینه در حمل و نقل، به ارائه و ارسال کالا و خدمات برای بازسازی شهرهای تخریب شده در جنگ نظامی اقدام کند و نیازهای آنان را تامین کند.
همچنین می توان با برقراری ارتباطات بیشتر تاثیری در کاهش نفوذ اسرائیل به منطقه داشت چرا که شاهد برخی ارتباطات رقابتی و ناشی از شرایط موجود در بعد از درگیری میان آذربایجان و ارمنستان با اسرائیل هستیم.
ایران باید از این مورد به عنوان نقطه و عامل محرک روابط بهتر اقتصادی با آذربایجان و سپس ارمنستان استفاده کند و مناطق دارای مرز مشترک با قره باغ را به گذرگاه و گلوگاه های ترانزیتی و ارتباطی اقتصادی و تجاری تبدیل کند چرا که با توجه به ارتباطات و موقعیت آذربایجان در قفقاز این منطقه می تواند به عنوان عاملی برای ارتباطات تجاری و بازرگانی بیشتری با قفقاز بدل شود و همچنین آذربایجان از منابع نفتی و ثروت نفتی مناسبی برخودار است که می تواند سرمایه گذاران زیادی را جذب کند.
در یک جمعبندی با توجه به دارا بودن مرز مشترک ایران با طرفین درگیر در قره باغ یعنی آذربایجان و ارمنستان از یک سو و از سوی دیگر پیشینه های تاریخی سرزمینی ایران و قرار گرفتن این منطقه در گذشته جغرافیایی ایران نیز می تواند موثر افتد. همچنین ارتباط میان شهرهای تبریز و آذربایجان و قره باغ را می توان نماینده فرهنگی تمدنی ایران و آذربایجان دانست و به نظر این صلح در صورت پایداری می تواند نقش موثری را برای اقتصاد و پیشرفت آذربایجان داشته باشد چرا که طرف های معامله بسیار مشتاق به ارتباطات مختلف با قفقاز هستند. از طرفی هم ارمنستان در برخی موارد نیاز به آذربایجان برای تامین برخی منابع و یا راه های ارتباطی دارد که همین امور به مثابه یک گزینه طلایی پیش روی ایران است.
دیپلماسی ایرانی
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.