تل‌آویو برای به هم زدن روابط تهران-دمشق به مسکو رو آورد

رفت و آمدهای مرموز حمیمیم

ساعت 24-پایگاه نظامی روسیه در خاک سوریه، به محل رفت و آمدهای محرمانه مقام‌های اسراییلی و توافق‌های پنهانی و مرموز میان دمشق و تل‌آویو تبدیل شده است. همزمان با هشدارهای آشکار مقام‌های روسیه در مورد حملات اسراییل به خاک سوریه، تلاش‌های پنهانی از طرف قدرتمندترین حامی دولت دمشق برای ایجاد تفاهمی میان سوریه و اسراییل، در جریان است.

هفته پیش اعلام شد که با میانجی‌گری روسیه، دمشق و تل‌آویو توافق کرده‌اند که سه تن از اسرای طرف مقابل را با یکدیگر تبادل کنند. در طول یک دهه گذشته، به جز یک مورد تلاش روسیه برای بازگرداندن باقیمانده جسد یک سرباز اسراییلی که 40 سال پیش در خاک سوریه مفقود شده‌بود، چنین تبادلی بی‌سابقه محسوب می‌شد. به نوشته رسانه‌های عربی و اسراییلی، تل‌آویو تلاش می‌کند تا از طریق مسکو، دمشق را وادار به پذیرش خواسته‌های خود، از جمله بازنگری در روابطش با تهران کند. تل‌آویو که تا چندی پیش به پشتیبانی کامل واشنگتن در عملیات خود علیه منافع سوریه و ایران امیدوار بود، حالا با تغییر زمامدار کاخ سفید، به مسکو روی آورده است تا از طریق تطمیع کرملین و تهدید دمشق، روابط سوریه و ایران را تحت تاثیر قرار دهد.
واکسن‌های جنجالی
حالا یک رسانه نزدیک به دربار سعودی فاش کرده است که در کنار اقدام به تبادل اسرا، رژیم اسراییل هزینه خرید محموله‌ای از واکسن کرونای روسی اسپوتنیک‌وی را برای سوریه تقبل کرده است. رسانه‌های رسمی سوریه این گزارش‌ها را تکذیب کرده‌اند. خبرگزاری رسمی سوریه، سانا نوشته است که این گزارش با هدف «تصویر کردن چهره‌ای انسانی از اسراییل» منتشر شده است. به گزارش شبکه دوازده تلویزیون رژیم اشغالگر سرزمین فلسطین، به درخواست روسیه، مفادی از توافق تبادل اسرا پنهان مانده است. این گزارش اضافه می‌کند که علی‌رغم درخواست‌های اسراییل برای افشای مفاد این توافق، روس‌ها از افشای آن خودداری کرده‌اند. مشخص نیست که علی‌رغم نزدیکی ارتباط میان دمشق و مسکو، چرا روسیه هزینه‌های فروش واکسن کرونا به دمشق را از بزرگ‌ترین دشمن دولت مرکزی سوریه دریافت کرده است.
احمد تیبی، نماینده عرب‌تبار کنست رژیم اشغالگر فلسطین، در اعتراض به این ادعا که رژیم اسراییل قرار است هزینه‌های خرید واکسن توسط سوریه را تامین کند، گفته است: «هفته گذشته در کنست درخواست کردم که اجازه بدهند چند هزار دوز واکسن کرونا وارد نوار غزه شود و درخواست کردم که از انبار ذخیره واکسن بزرگی که در اسراییل وجود دارد، تعدادی واکسن در اختیار شهروندان کرانه باختری قرار گیرد. این از جمله مسوولیت‌های نیروی اشغالگر است. آیا باید صبر کنیم که یک مرد یا زن یهودی از مرزهای نوار غزه عبور کند تا فلسطینی‌ها واکسن دریافت کنند؟»
جلسه حمیمیم تحت فشار روسیه
نشریه عرب ویکلی، در گزارشی از این جلسه کم‌سابقه، نوشته است که مقام‌های دمشق تحت فشار روسیه مجبور شده‌اند در این نشست شرکت کنند. این نشریه به نقل از تعدادی منابع دیپلماتیک غربی می‌نویسد که روس‌ها می‌خواستند سران دمشق مستقیما تهدیدهای اسراییل را بشنوند و تلویحا به آنها بفهمانند که دیگر امکانی برای جلوگیری از تعرض‌های نظامی روزافزون اسراییل به خاک سوریه ندارند. به نوشته این نشریه از جمله اقدام‌های مسکو برای تحت فشار قرار دادن دمشق این بوده که ارسال محموله‌های سوخت مورد نیاز سوریه را قطع کرده و به دمشق اعلام کرده تنها در صورتی ارسال محموله‌های سوخت را از سر می‌گیرد که حاضر به مشارکت در این گفت‌وگوها شود. حسین عرنوس، نخست‌وزیر سوریه اخیرا اعلام کرده‌بود که دو تانکر نفتی که قرار بود نفت خام سوریه را تامین کنند، به تازگی در دریای سرخ مورد حمله تروریستی قرار گرفته‌اند و تامین سوخت مورد نیاز برای پالایشگاه بانیاس سوریه، با مشکل مواجه شده است.
فضاسازی‌ها علیه ایران
این گزارش‌ها در پی هجمه تبلیغاتی اخیری آغاز می‌شود که رسانه‌های اسراییلی و غربی در مورد حضور مستشاری ایران در کنار دولت سوریه به راه انداخته‌اند. در طول ماه‌های گذشته، چندین گزارش رسانه‌ای در مورد درخواست‌های روسیه و سوریه از ایران برای ترک خاک سوریه منتشر شده است، گزارش‌هایی که دست‌کم از طرف دمشق تکذیب شده‌اند. وجه مشترک این گزارش‌ها در ماه‌های اخیر این است که دولت سوریه از حضور ایران به عنوان یک بار اضافه و تهدید امنیتی خسته‌شده است و از طرق مختلف از تهران و مسکو خواسته است که تهران را به خارج کردن نیروهایش از سوریه وادار کنند. این ادعاها، هفته پیش با واکنش علی اصغر خاجی، دستیار ارشد وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران مواجه شد که گفت: «تهران هیچ پیامی برای خروج نیروهای خود از سوریه دریافت نکرده است و ما به‌درخواست دولت سوریه در آنجا حاضر هستیم و این حضور تا زمانی ادامه خواهد یافت که مردم و دولت سوریه تمایل داشته باشند.»
اعتراض علنی؛ وساطت محرمانه
سران مسکو که در طول هفته‌های گذشته چندین بار اسراییل را به خاطر حملات گاه و بیگاهش به خاک سوریه و هدف قرار دادن مناطقی در پایتخت این کشور سرزنش کرده‌اند، اخیرا در اقدامی کم‌سابقه، جلسه‌ای مستقیم میان مقام‌های امنیتی اسراییل و سوریه در پایگاه نظامی حمیمیم برگزار کردند. جلسه‌ای که برخلاف اظهارات علنی، به نظر می‌رسد بیشتر با هدف تهدید و تطمیع دمشق برگزار شده‌باشد تا سرزنش تل‌آویو. دوشنبه هفته گذشته، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در اظهاراتی انتقادی، نسبت به حملات اسراییل به خاک سوریه انتقاد کرد. وی گفت اگر تل‌آویو اطلاعاتی در خصوص تهدیدها علیه خودش از درون خاک سوریه دارد، باید این اطلاعات را در اختیار مسکو بگذارد، تا روسیه این تهدیدها را خنثی کند. لاوروف گفت: «واقعا اگر اسراییل مجبور است به تهدیدی امنیتی از درون خاک سوریه پاسخ بدهد، ما بارها به همکاران اسراییلی‌مان گفته‌ایم: اگر تهدیدی را دیدید، اطلاعات آن را در اختیار ما بگذارید.» او گفت: «ما نمی‌خواهیم که سرزمین سوریه علیه اسراییل مورد استفاده قرار گیرد یا اینکه به محلی برای منازعه با ایران تبدیل شود. ما در رابطه نزدیک با اسراییل هستیم و از آنها می‌خواهیم که حملات به خاک سوریه و لبنان را متوقف کنند.» دفتر نمایندگی سوریه در سازمان ملل متحد، به نیوزویک می‌گوید: «حملات متعدد اسراییل علیه تمامیت ارضی سوریه، فقط یک مشکل فنی برای امنیت رفت و آمد هواپیماهای مسافربری در آسمان سوریه نیست، اما یک نوع تعرض نظامی است که نقض توافق آتش‌بس 1974 محسوب می‌شود و همزمان امنیت و ایمنی شهروندان غیرنظامی و هوانوردی غیرنظامی را به خطر می‌اندازد.» به گفته دفتر نمایندگی سوریه در سازمان ملل متحد «این حملات نقض فاحش کنوانسیون شیکاگو در مورد تضمین امنیت هوانوردی غیرنظامی در جهان محسوب می‌شوند. این اقدام‌ها از لحاظ حقوق بین‌المللی و منشور ملل متحد اقداماتی خصمانه محسوب می‌شوند. علاوه بر همه اینها، چنین اقداماتی نشانه سرپیچی از قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد، در خصوص وضعیت سوریه است که در آنها بر احترام به حاکمیت ملی، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی سوریه تاکید شده است.»
اسیر مرموز
زنی که گفته می‌شد در پی تبادل کم‌سابقه اسرا میان سوریه و اسراییل به اسراییل مسترد شده است، یک دختر 25 ساله یهودی است. دولت اسراییل از انتشار نام این زن خودداری کرده است و نزدیک به یک هفته ارتش اسراییل، به رسانه‌ها دستور داده‌بود که از انتشار خبر این تبادل اسیر خودداری کنند. این زن با دو چوپان سوری معاوضه شده است که چند روز پیش به دلیل ورود به سرزمین اشغالی جولان در خاک سوریه، توسط ارتش اسراییل بازداشت شده‌بودند.
اما زن یهودی به نوشته رسانه‌ها یک دختر 25 ساله است که به خوبی عربی صحبت می‌کند و تاکنون دست‌کم 4 بار در تلاش برای خروج غیرقانونی از مرزهای سرزمین اشغالی فلسطین بازداشت شده است. به نوشته تایمزآو اسراییل، این زن یک بار در تلاش برای عبور از فنس‌های مرزی میان نوار غزه و سرزمین‌های اشغالی، توسط ارتش اسراییل بازداشت شده است، بعد از آن بار دیگر تلاش کرده است که با استفاده از یک کرجی دست‌ساز، از طریق سواحل دریای مدیترانه به غزه برود، اما باز هم ناموفق مانده است. یک بار دیگر این زن جوان، در هنگام تلاش برای عبور از مرزهای سرزمین اشغالی فلسطین برای ورود به اردن، توسط ارتش بازداشت شده است. اما تلاش چهارم او برای خروج از سرزمین‌های اشغالی موفق بوده است. او با بررسی دقیق امنیتی در جولان اشغالی، نقطه‌ای کور و کم مانع در جبل‌الشیخ را برای عبور انتخاب می‌کند و موفق می‌شود که از جولان اشغالی سوریه وارد سرزمین تحت کنترل دولت مرکزی سوریه شود. او بعد از ورود به یک روستای دروزی‌نشین، توسط محلی‌ها از بیم اینکه یک جاسوس باشد به مقام‌های دولتی تحویل داده می‌شود. رسانه‌های رژیم اشغالگر سرزمین فلسطین، دقیقا روشن نکرده‌اند که این زن چرا تا این حد برای فرار از مرزهای سرزمین‌های اشغالی تلاش می‌کند و چرا تل‌آویو بعد از باخبر شدن از فرار او، دست به دامن مسکو شده است تا در یک اقدام نادر و کم‌سابقه، برای تبادل او با دو اسیر سوری، میانجی‌گری کند. دولت اسراییل گفته است که این زن «از مشکلات شخصی رنج می‌برد.» روایت رسمی سوریه از بازداشت این زن متفاوت است و رسانه‌های دمشق گفته‌اند که این زن تصادفی از مرز عبور کرده و بلافاصله توسط نیروهای سوریه بازداشت ‌شده است. به نوشته رسانه‌های اسراییلی، این زن بعد از آزادی با هواپیما به مسکو اعزام شده است و از آنجا با پروازی به سرزمین‌های اشغالی فلسطینی بازگردانده‌شده است. دو شهروند سوریه که توسط اسراییل قرار است آزاد شوند هر دو از ساکنان روستاهای بلندی‌های اشغالی جولان هستند که به اتهام‌های امنیتی توسط اسراییل بازداشت و زندانی شده‌اند. این دو فرد بعد از اعلام توافق برای مبادله‌شان، اعلام کرده‌اند که قصد ندارند به سرزمین اصلی سوریه بازگردند و ترجیح می‌دهند در صورت آزادی به خانه‌های خودشان در مناطق تحت اشغال در جولان برگردند. به نوشته جروزالم‌پست، دیاب خاموز، به اتهام آنچه «ارتباط با حزب‌الله»، «جاسوسی برای کشور خارجی» و «قاچاق سلاح» سه سال پیش به 14 سال زندان محکوم شده است، حاضر نشده محل زندان را ترک کند و گفته است که مفاد توافقی که او را از بازگشت به خانه‌اش منع کند را نمی‌پذیرد.