اوراسیا چه سهمی در تجارت ایران دارد؟

ساعت 24-جدیدترین گزارش اتاق بازرگانی تهران نشان می‌دهد که کاهش تجارت کل کشور در دوره کرونا بر تجارت مشترک ایران و اتحادیه اوراسیا نیز تاثیر گذاشته است. هر چند این امر به دلیل بسته شدن مرزها، منطقی به نظر می‌رسد.

با استناد به این گزارش در ۱۰ ماهه سال ۱۳۹۹، کل تجارت ایران با اوراسیا حدود ۱.۸ میلیارد دلار بوده که 3درصد از کل ارزش تجارت ایران بوده است. این سهم نسبت به مدت مشابه سال قبل، حدود ۸.۴درصد کاهش یافته است. آمارها نشان می‌دهد که میزان صادرات ایران به اوراسیا در این مدت ۸۲۴ میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهشی 4درصدی داشته است. از نظر وزنی نیز میزان صادرات ۲.۲ میلیون تن بوده که در این حوزه نیز کاهش ۱۸درصدی داشته است. در حوزه واردات نیز ایران ۲.۷ میلیون تن کالا از اوراسیا خریداری کرده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 7درصد افزایش یافته است. از نظر ارزشی اما با کاهش ۱۲درصدی، میزان کل واردات ایران حدودا ۹۵۶ میلیون تن تخمین زده می‌شود. صادرات ایران به دو کشور روسیه و ارمنستان از سایر کشورهای این اتحادیه بیشتر بوده است (به ترتیب ۳۸۷ میلیون دلار و ۲۶۵ میلیون دلار) و نسبت به ۱۰ ماهه ۱۳۹۸ به ترتیب افزایش ۲۹درصدی و کاهش ۲۷درصدی را تجربه کرده است. میانگین قیمت صادرات ایران به اوراسیا طی ۱۰ ماهه ۱۳۹۹ برابر با ۳۷۵ دلار در هر تن و میانگین قیمت واردات ایران از این منطقه برابر با ۳۵۱ دلار در هر تن است. بالاترین میانگین قیمت صادراتی ایران به مقصد بلاروس با رقم ۲۹۸۸ دلار در هر تن، قزاقستان با رقم ۵۲۷ دلار در هر تن و به مقصد روسیه با رقم ۴۷۸ دلار در هر تن است. از کل صادرات ایران به 5 کشور اوراسیا در ۱۰ ماهه سال جاری حدود ۶۱۰ میلیون تن به ارزش ۴۵۸ میلیون دلار به اقلام کشاورزی و غذایی اختصاص داشته است که سهم این اقلام از کل صادرات ایران به این منطقه از نظر وزنی معادل ۲۷.۸درصد و از لحاظ ارزشی برابر با ۵۵.۶درصد است.‌ گرچه تراز تجاری ایران در ۱۰ ماهه سال جاری با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا منفی ۱۳۲ میلیون دلار بوده، اما این مقدار نسبت به سال گذشته با بهبود ۸۸ میلیون دلاری همراه بوده است که بخشی از این بهبود به دلیل افزایش صادرات و کاهش واردات به‌ طور همزمان از بلاروس، قزاقستان و روسیه و بخشی از آن فقط به دلیل کاهش واردات از قرقیزستان بوده است. با وجود اینکه تجارت ایران و اوراسیا نسبت به زمان پیش از شیوع کرونا، کاهش یافته اما مشاور امور بین‌الملل و مذاکره‌کننده موافقتنامه‌های تجاری سازمان توسعه تجارت معتقد است ایران برای تجارت با اتحادیه اوراسیا ظرفیتی ۳۰ میلیارد دلاری دارد. میرهادی سیدی با بیان اینکه برای رسیدن به توافقنامه ترجیحی با اوراسیا دو سال مذاکره فشرده انجام شد، خاطرنشان کرد: در منطقه‌ای که کشور ما قرار دارد، اتحادیه‌ای از 5 کشور شکل گرفته است که ثمرات مثبتی در پی خواهد داشت تا از این طریق صلح و تعامل منطقه افزایش پیدا کند. او با اشاره به اینکه در تجارت ترجیحی ۵۰۲ قلم از اوراسیا و ۳۸۱ کالا از ایران مورد توافق قرار گرفت، تصریح کرد: «برای این اقلام تعرفه گمرکی کاهش چشمگیری پیدا کرده اما هنوز به صفر نرسیده است.»