نقدی بر اظهارات فلورنتینو پرز رییس سوپرلیگ اروپا/این فوتبالی نیست که برای همه باشد

ساعت 24-بعد از اعتراضات فراوان به ایده برگزاری سوپرلیگ اروپا فلورنتینو پرز، رییس باشگاه رئال مادرید در یک برنامه زنده به برخی از سوال‌ها و دغدغه‌های هواداران و اهالی فوتبال پاسخ داد. سوپرلیگ اروپا مسابقاتی است که قرار است با حضور ۱۵ تیم برتر اروپا و ۵ تیم مهمان هر ساله برگزار شود و جای لیگ قهرمانان را بگیرد.

پرز در آغاز اظهاراتش بارها روی این نکته تاکید کرد که قرار است با سوپرلیگ فوتبال نجات داده شود. پرز تمام تهدیداتی که از سوی سیاستمداران و نهادهای فوتبال نظیر فیفا و یوفا صورت گرفته است را تهدیداتی توخالی دانست و تاکید کرد که هیچ اتفاق خاصی نمی‌افتد. اظهارات پرز جنبه‌های گوناگونی را در برگرفت اما با وجود خونسردی ذاتی او و تسلط همیشگی‌اش به اوضاع و به کار بردن سیاست در سخنرانی دو مساله را بر زبان آورد که بسیار ترسناک به نظر می‌رسد. پرز در بخشی از اظهاراتش در مورد اینکه تیم‌های متوسط و کوچک چه چیزی نصیب‌شان می‌شود به مساله خرید بازیکن اشاره کرد و وقتی پای کمک ‌داور ویدیویی وسط آمد از نوع جدید آن گفت.

رویاپردازی ممنوع!
پرز در مورد سودی که تیم‌های کوچک و متوسط از برگزاری سوپرلیگ می‌برند،گفت:«ما اگر پول بیشتری داشته باشیم،توانایی این را داریم که از باشگاه‌های کوچک‌تر بازیکنانی با مبالغ بالاتر بخریم تا آنها فرصت رشد داشته باشند. هرکاری که ما می‌کنیم برای پیشرفت فوتبال است و این برای همه تیم‌ها خوب است و نه فقط تیم‌های مطرح» جدا از فرم «ما هر چی می‌گیم برای خودتونه» که در نظرات پرز موج می‌زد و در این مورد هم کاملا عیان بود، می‌توان به نوع نگاه تیم‌های بزرگ به تیم‌های کوچک‌تر هم اشاره کرد. در نگاه پرز و احتمالا تمام مدیران تیم‌های حاضر در سوپرلیگ تیم‌های متوسط و کوچک صرفا حضور دارند تا تبدیل به کارخانه ساخت بازیکن باشند. این تیم‌ها نه جایگاه واقعی دارند و نه اصالتی. هر چه هست ابزاری هستند در جهت تامین منابع مورد نیاز باشگاه‌های بزرگ؛ یک کارخانه تولید مواد اولیه. این درست است که آنها پول به دست می‌آورند اما این تنها اجازه‌ای است که از سوی تیم‌های بزرگ به آنها داده می‌شود. در نظر پرز باشگاه‌های کوچک و متوسط حق داشتن رویا ندارند. آنها نباید به این فکر کنند که روزی بیایند و قهرمان شوند. هواداران این تیم‌ها نباید مشتاقانه هر فصل انتظار بکشند تا یک اتفاق جالب از نوعی اتفاقی که برای لستر در سال 2016 یا یونان در سال 2004 رقم خورد برای‌شان بیفتد. دیدگاه پرز درست شبیه به فیلم‌های ساینس فیکشنی است که یک رییس بزرگ آدم‌ها را برای مقاصد مختلف تعلیم و تربیت می‌کند و اگر آنها از چارچوب تعیین‌شده برای‌شان خارج شوند سیستم به هم می‌ریزد. پرز از رشد باشگاه‌های متوسط و کوچک با فروش بازیکن با قیمت بالا به تیم‌های متمول حاضر در سوپرلیگ می‌گوید. با این حال توضیح نمی‌دهد که چنین باشگاه‌هایی جز سود مالی که نصیب مدیران تیم می‌شود چه رشد دیگری می‌توانند داشته باشند؟ آیا تیمی که کارخانه ساخت بازیکن برای تیم‌های بزرگ است، می‌تواند در انتظار ثبت یک موفقیت باشد؟ شاید گفته شود این روندی است که همین حالا وجود دارد و تیم‌های بزرگ با دست گذاشتن روی ستاره‌های سایر تیم‌ها خودشان را تقویت می‌کنند و افتخاری نصیب آن تیم‌ها نمی‌شود. این استدلال درستی است اما نگاهی به طول تاریخ فوتبال ثابت کرده است که در همین وضعیت تیم‌ها به دلیل داشتن امکان رقابت با تیم‌های بزرگ و رویاپردازی‌ توانستند دراماتیک‌ترین لحظات این ورزش را ثبت کنند. پرز اما دیگر چنین اجازه‌ای نمی‌دهد. رقابتی درکار نیست. رویایی وجود نخواهد داشت. پرز به تیم‌های کوچک می‌گوید شما تا زمانی می‌توانید رشد کنید که به منافع ما آسیبی نزنید، سرتان به کار خودتان گرم باشد و برای ما بازیکن پرورش بدهید.

فوتبال شخصی‌سازی شده
دومین نکته ترسناک در اظهارات پرز نحوه استفاده سوپرلیگ اروپا از کمک‌داور ویدیویی است. پرز در این رابطه گفت:«توی سوپرلیگ داور ویدیویی‌ای که خاویر تباس(رییس لالیگا) در موردش حرف می‌زند، وجود ندارد. ما داور ویدیویی واقعی را به صورت پیشرفته‌تر به هواداران نشان می‌دهیم.» این وعده در نگاه اول بسیار جذاب به نظر می‌رسد.کما اینکه همه اهالی فوتبال به کمبودها و نقایص کمک‌داور ویدیویی در حال حاضر واقفند. در عین حال این نشان می‌دهد که سوپرلیگ قرار است از قوانین خودش پیروی کند. سوپرلیگ اروپا مسابقاتی است که فیفا و یوفا آن را زیرمجموعه خود به حساب نمی‌آورند و یک نهاد مستقل به حساب می‌آیند. بنابراین الزامی هم ندارد که از قوانین جاری این نهادها تبعیت کند. پرز و همکارانش تصمیم گرفته‌اند که کمک‌داور ویدیویی را ارتقا دهند. این چیزی نیست که تیم‌ها در لیگ یا مسابقات جام جهانی با یورو در موردش تصمیم‌گیری کنند. با این حال در سوپرلیگ امکان‌پذیر است. پس این ایده چندان دور از ذهنی نیست که شاهد تغییر قوانین دیگری در مسابقات فوتبال باشیم. پرز در جای دیگری از صحبت‌هایش گفت:«40 درصد جوانان دیگر علاقه‌ای به فوتبال دیدن ندارند. ما باید تغییر کنیم تا فوتبال در مقیاس جهانی جذاب‌تر از قبل شود.» این جمله اگرکنار انگیزه اصلی موسسان سوپرلیگ که کسب سود مالی بیشتر است و تغییر کمک‌داور ویدیویی گذاشته شود تنها می‌تواند یک نکته را روشن کند و آن هم اصالت جذب مخاطب بر هر چیز دیگری است. از کجا معلوم از دو سال دیگر مدیران سوپرلیگ تصمیم نگیرند که اگر فوتبال 3 تا 30 دقیقه باشد یا اگر با 10 نفر انجام شود، جذاب‌تر خواهد بود و مخاطبان بیشتری جذب می‌کند؟ از کجا معلوم به این نتیجه نرسند که طول دروازه زیادی بزرگ یا کوچک است و مثلا بازی‌ها باید پرگل‌تر یا کم‌گل‌تر شود؟ چه تضمینی وجود دارد که مثلا استفاده از دست در لحظاتی مجاز اعلام نشود؟ وقتی اصالت با جذب مخاطب و کسب درآمد بیشتر باشد، فوتبال در درجه دوم اهمیت قرار می‌گیرد. هم پرز و هم آندره‌آ آنیلی نگاه‌شان به لیگ‌های امریکایی NFL و NBA است. دقیقا در این دو رقابت قوانین مجزایی با قوانین جاری بین‌المللی در رشته‌های بسکتبال و راگبی وجود دارد. در بسکتبال امریکا طول قوس بیشتر است یا در فوتبال امریکایی که قوانین به صورت شخصی‌سازی شده برای امریکا درآمده‌اند به‌ طوری که این رشته زمین تا آسمان با چیزی که به نام مسابقات راگبی در دنیا برگزار می‌شود، تفاوت دارد. در امریکا حتی تا چند وقت پیش در مسابقات فوتبال‌شان چیزی به اسم تساوی وجود نداشت و شرایط تک به تک مهاجم پا به توپ با گلر به جای ضربات پنالتی مورد استفاده قرار می‌گرفت.

یک طرف فساد، یک طرف انحصار
بخش دیگری از اظهارات رییس باشگاه رئال مادرید به انحصارطلبی فیفا و یوفا مربوط بود. پرز در این رابطه گفت:«یوفا یک ارگان انحصارطلب است.» او در جای دیگری افزود:«یوفا فکر می‌کند ما جزو دارایی‌های آنها هستیم و هر تصمیمی که دوست داشته باشند می‌توانند در مورد باشگاه‌ها بگیرند.» او همچنین در مورد دستمزد روسای یوفا هم گفت:«من از دستمزد کسی مثل لبران جیمز خبر دارم چون به صورت عمومی منتشر می‌شود ولی هیچ اطلاعی از دستمزد رییس یوفا ندارم. دلیلش چه می‌تواند باشد؟ ما خواستار شفافیت کامل هستیم. چرا ما باید در جریان دستمزد جیمز باشیم ولی کسی نداند رییس یوفا یا لالیگا چقدر درآمد دارند؟ چرا دستمزد سران یوفا در دوران کرونا تغییر نکرده است؟» متاسفانه یا خوشبختانه این یکی از معدود نظریات پرز بود که همه با آن همدل هستند. واقعیت این است که تشت رسوایی فیفا و یوفا سال‌هاست از پشت بام افتاده و این دو نهاد دیگر قابل اعتماد نیستند. دو رییس قبلی فیفا یعنی هاولانژ و سپ پلاتر هر دو با اتهام فساد روبه‌رو شدند. درپرونده اعطای میزبانی جام جهانی به قطر چندین نفر بازداشت و برخی از فعالیت فوتبالی محروم شدند؛ از جمله رییس وقت یوفا میشل پلاتینی. همین حالا با وجود گزارشات مکرر از نقض حقوق بشر در کشور قطر و در بین کارگران ساختمانی فیفا و سایر نهادهای فوتبال هیچ عکس‌العملی نشان نمی‌دهند. موارد فساد دو ابرنهاد فوتبال آن‌قدر زیاد است که پرداختن به آنها به نوشتن یک کتاب منجر خواهد شد. این باعث شده ورزش فوتبال دقیقا بین دو نهاد فاسد و انحصارطلب گیر بکند. بسیاری از کسانی که به ایده برگزاری سوپرلیگ نقد دارند از فساد فیفا و یوفا به ستوه آمده‌اند. در اینکه فیفا و یوفا خودشان از طریق انحصارطلبی به فوتبال لطمه می‌زنند و از طریق فساد مالی جایگاه این ورزش را زیر سوال می‌برند، شکی نیست. همان‌طورکه ارجح دانستن منافع شخصی و جاه‌طلبی مدیران ۱۲ تیم اروپایی برکسی پوشیده نیست. شعارهای یوفا که می‌گوید:«ما از بحران با سری بالا بیرون می‌آییم و فوتبال قوی‌تر از همیشه خواهد بود.» یا «مقامات اجرایی می‌دانند که فوتبال در دنیای امروز چقدر مهم است. این ورزش چیزی بیشتر از یک سرگرمی‌ است» دقیقا همان‌قدر قابل استناد و صادقانه به نظر می‌رسند که وقتی پرز می‌گوید هدف ما از برگزاری سوپرلیگ نجات فوتبال و کمک به تیم‌های کوچک و متوسط است.

این فوتبالی برای همه نیست
بیشتر کارشناسان، بازیکنان و مربیان به ایده سوپرلیگ نقد دارند. آنها همان کسانی هستند که به تقویم فیفا و یوفا و بهره‌کشی چند برابری از بازیکنان هم نقد داشتند. همه انتقادات این دسته از افراد به یک جمله تقریبا واحد ختم می‌شود:«این فوتبالی نیست که برای همه باشد» و این جمله درستی است. یکی از کاربران توییتر با زبان شوخی نزدیک به واقعیت نوشت ممکن است حق پخش تلویزیونی مسابقات سوپرلیگ به نت‌فلیکس واگذار شود. این اتفاق یا اتفاقات مشابه باعث می‌شود فوتبال از هستی خودش ساقط شود. خلاصه کردن همه ‌چیز در سود بیشتر جایی برای فوتبال باقی نمی‌گذارد. این واقعیت که بانک جی‌پی مورگان که قرار است چند میلیارد دلار در سوپرلیگ سرمایه‌گذاری کند قطعا با هدف کسب سود وارد گود شده، ثابت می‌کند که مدیران تیم‌ها باید هرکاری از دست‌شان برمی‌آید برای برگرداندن وام بانک امریکایی انجام دهند. بلیت چند هزار دلاری یا حق پخش چندین برابری یکی از ساده‌ترین و در دسترس‌ترین اقدامات خواهد بود. آیا چنین فوتبالی می‌تواند در دل فقیرترین روستاهای آفریقا نفوذ کند؟ آیا این همان فوتبالی است که می‌تواند مردم را نیمه شب به خیابان بکشاند؟ یا فوتبالی خواهد بود که به طبقه مرفه و متوسط که توان پرداخت بهایش را دارند، تعلق بگیرد؟ درست همانطور که افزایش قیمت بلیت‌های ورزشگاه امارات در لندن باعث شد بسیاری از هواداران آرسنال دیگر نتوانند بازی‌های تیم‌شان را از نزدیک ببینند. پرز معتقد است دوگانه ثروتمند غنی در سوپرلیگ اروپا بی‌دلیل مطرح شده اما شواهد نشان می‌دهد مساله دقیقا به همین موضوع برمی‌گردد و این قطعا چیزی نیست که فوتبال را نجات خواهد داد.

این ایده چندان دور از ذهنی نیست که شاهد تغییر قوانین در مسابقات فوتبال سوپرلیگ اروپا باشیم. از کجا معلوم از دو سال دیگر مدیران سوپرلیگ تصمیم نگیرند که اگر فوتبال 3 تا 30 دقیقه باشد یا اگر با 10 نفر انجام شود جذاب‌تر خواهد بود و مخاطبان بیشتری جذب می‌کند؟ از کجا معلوم به این نتیجه نرسند که طول دروازه زیادی بزرگ یا کوچک است و مثلا بازی‌ها باید پرگل‌تر یا کم‌گل‌تر شود؟ چه تضمینی وجود دارد که مثلا استفاده از دست در لحظاتی مجاز اعلام نشود؟ وقتی اصالت با جذب مخاطب و کسب درآمد بیشتر باشد فوتبال در درجه دوم اهمیت قرار می‌گیرد.