مقام ارشد امنیتی عربستان سعودی در دمشق با همتای سوری‌اش دیدار کرد
روی ریل آشتی
ساعت 24-دستگاه امنیتی و سیاست خارجی عربستان سعودی، به سرعت در حال بازنگری در رویکردهای منطقه‌ای خود است. 5 ماه بعد از اینکه ریاض قهر سه سال و نیمه‌اش با قطر را کنار گذاشت و اندکی بعد از اینکه گزارش‌هایی در مورد مذاکرات مقام‌های امنیتی عربستان سعودی با ایران آمد و ولیعهد عربستان سعودی از تمایل این کشور برای روابط دوستانه با تهران گفت، حالا خبرها از مذاکرات میان مقام‌های ارشد امنیتی عربستان سعودی با مقام‌های دولت بشار اسد در دمشق منتشر شده است.
از ماه‌های پیش گمانه‌زنی‌هایی در مورد آمادگی عربستان برای پذیرش بازگشت سوریه به اتحادیه عرب و دوباره به رسمیت شناختن حکومت دمشق مطرح شده بود، اما ایده ازسرگیری روابط دمشق و ریاض آن‌قدر نزدیک به نظر نمی‌رسید. از سال گذشته متحدان عربستان سعودی در منطقه از جمله مصر، امارات و بحرین، به تدریج عادی‌سازی روابط با دمشق را آغاز کردند. با این حال ریاض تاکنون گامی عملی در این راستا برنداشته بود.
دیدار بی‌سابقه در دمشق
رییس دستگاه اطلاعاتی عربستان سعودی در سفری به دمشق با همتای سوریه‌ای خود دیدار و گفت‌وگو کرد، دیداری که در طول یک دهه گذشته، از زمان آغاز بحران داخلی سوریه تا به امروز بی‌سابقه است. براساس گزارش‌ها این دیدار روز دوشنبه در دمشق انجام شده است. درست از زمان آغاز درگیری‌های داخلی در سوریه، عربستان سعودی از نخستین کشورهایی بود که روابط سیاسی و دیپلماتیک خود را با سوریه قطع کرد. با این حال رسانه‌های منطقه گمانه‌زنی کرده‌اند که عزم و اراده برای احیای روابط میان ریاض و دمشق به حدی جدی است که بعد از دیدار روز دوشنبه، احتمال ازسرگیری روابط دیپلماتیک میان دو کشور تا کمتر از 10 روز دیگر و بعد از عید فطر هم امکان‌پذیر خواهد بود. روزنامه رای‌الیوم، در گزارشی نوشته است که خالد الحمیدان قصد دارد بعد از پایان ماه رمضان بار دیگر به دمشق سفر کند.
یک مقام آگاه سعودی که خواسته نامش پنهان بماند در گفت‌وگو با روزنامه گاردین می‌گوید: «برنامه‌ریزی برای عادی‌سازی روابط از مدت‌ها پیش انجام شده بود، اما هیچ اقدامی انجام نشده بود. با تحولات اخیر در منطقه، به نظر می‌رسد که گشایشی ایجاد شده است.» در این مذاکرات ژنرال خالد الحمیدان، رییس دستگاه اطلاعات عمومی عربستان سعودی، رییس هیات مذاکره‌کننده عربستان سعودی بود که با همتای خودش علی مملوک، رییس دفتر امنیت ملی حزب بعث و مشاور امنیت ملی رییس‌جمهور سوریه گفت‌وگو کرد. پیش از عربستان سعودی، متحدان این کشور در جنوب خلیج‌فارس نیز اقداماتی بی‌سر و صدا در راستای احیای روابط با سوریه انجام داده بودند. در سه سال گذشته امارات، بحرین، عمان و مصر به تدریج اعزام هیات‌های تجاری و دیپلماتیک به سوریه را ازسر گرفتند، دولت امارات متحده عربی نیز از سال 2018 سفارت خود در دمشق را بازگشایی کرده است و سال گذشته عمان سفیر پیشین خود را مجددا به دمشق اعزام کرد، در حالی که بحرین اعلام کرده است هرگز سفارتش را در دمشق تعطیل نکرده بود. وزارت خارجه امارات متحده عربی به تازگی با صدور بیانیه‌ای به شدت از تحریم‌های امریکا علیه سوریه انتقاد کرده بود و قانون موسوم به سزار علیه تجارت با سوریه را عامل فشار بر شهروندان عادی سوریه توصیف کرده بود.
گفت‌وگوی اردوغان و سلمان بن عبدالعزیز
دفتر ریاست‌جمهوری ترکیه، سه‌شنبه شب اعلام کرد که رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور این کشور در تماسی تلفنی با سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه سعودی گفت‌وگو کرده است. براساس این بیانیه، رهبران ترکیه و سعودی در این تماس تلفنی درخصوص روابط دوجانبه رایزنی کرده‌اند. به نوشته روزنامه انگلیسی‌زبان دیلی صباح ترکیه، روابط دیپلماتیک میان دو کشور در طول یک دهه گذشته دستخوش تنش‌های زیادی بوده است، اما از سال 2018 و با ترور جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار عرب مقیم ایالات متحده درون کنسولگری عربستان در استانبول، روابط دو کشور به پایین‌ترین سطح خود رسیده است. به نوشته این روزنامه نزدیک به دولت ترکیه، دو طرف در ماه‌های اخیر تلاش‌هایی را برای ترمیم آسیب‌هایی که در طول یک دهه گذشته به روابط دو کشور وارد شده است، آغاز کرده‌اند. به نوشته دیلی صباح، علاوه بر قتل خاشقجی، تلاش‌های سعودی برای بهبود روابط با اسراییل، حمایت ریاض از کودتا در مصر و موضع‌گیری‌های این کشور درخصوص مسائل لیبی و سوریه، بر اختلافات دو کشور اثرگذار بوده است.
براساس اطلاعات منتشر شده توسط انجمن صادرکنندگان ترکیه (TIM) میزان صادرات ترکیه به عربستان سعودی در ماه مارس تقریبا به صفر رسیده است. براساس این گزارش در ماه مارس سال 2021 مجموع صادرات ترکیه به عربستان به 19 میلیون دلار رسیده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 93.7درصد کاهش نشان می‌دهد. صادرات ترکیه به عربستان در ماه مارس سال 2020 معادل 298 میلیون دلار بود. در این گزارش آمده است که میزان صادرات ترکیه به عربستان سعودی در سه ماهه اول سال 2021 هم نسبت به مدت مشابه سال گذشته 93درصد کاهش داشته است و از 810 میلیون دلار در سال 2020 به 56 میلیون دلار در سال جاری میلادی رسیده است.
پیام به امریکا؟
برخی رسانه‌های عربی رویکرد تازه ریاض در احیای روابط با ترکیه و سوریه را گامی در جهت مقابله با رویکرد جدید امریکا در قبال ایران توصیف می‌کنند. هفته‌نامه عرب ویکلی در گزارشی می‌نویسد: «بازنگری عربستان سعودی در روابطش با سوریه درست بعد از رساندن پیام شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان، وزیر خارجه امارات متحده عربی به واشنگتن صورت می‌گیرد.» به نوشته این پایگاه خبری «محتوای پیام امارات این بود که اگر امریکایی‌ها می‌خواهند در قبال ایران کوتاه بیایند و اجازه دهند تهران برنامه هسته‌ای خود را آزادانه از سر بگیرد، ما هم دنبال راه‌حلی برای مساله سوریه خواهیم رفت که منافع ما و منافع منطقه را تامین کند، حتی اگر مخالف محاسبات و رویکردهای واشنگتن باشد.» این گمانه بعد از این تقویت شد که ماه گذشته در سفر منطقه‌ای سرگئی لاوروف به امارات و عربستان سعودی، دو کشور از همکاری با روسیه برای حل و فصل بحران سوریه استقبال کردند. نزدیک‌تر شدن مواضع عربستان و امارات به روسیه و همکاری این دو متحد مهم امریکا در منطقه با مسکو، می‌تواند نگرانی‌های واشنگتن را از نفوذ خود در خاورمیانه به‌شدت افزایش دهد.علاوه بر این، به نوشته عرب ویکلی، مساله افراطی‌گری در داخل عربستان هم یکی از دلایل رویکرد تازه عربستان برای حل و فصل فوری مساله سوریه است. به نوشته این پایگاه خبری، دولت عربستان به این نتیجه رسیده است که استمرار یک دهه‌ای درگیری‌ها در سوریه باعث عضوگیری گروه‌های افراطی و تندتر شدن گرایش‌ها در میان جوانان عربستان شده است و در حال تبدیل شدن به یک معضل داخلی برای این کشور است.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.