بلینکن تهدید کرد، لاوروف از احتمال بازگشت «کابوس رویارویی نظامی» به اروپا گفت

نشست بینتیجه درباره بحران اوکراین

ساعت 24 -در شرایطی که انتظار می‌رفت دیپلماسی در سطوح عالی میان ایالات متحده و روسیه دریچه‌ای از خوش‌بینی به سوی یافتن راه‌حل سیاسی برای مساله اوکراین باز کند، موضع‌گیری‌های مقام‌های واشنگتن و مسکو نشان می‌دهد دست‌کم در کوتاه‌مدت دورنمایی از کاهش تنش‌ها میان روسیه و غرب وجود ندارد.

html>

آنتونی بلینکن وزیر خارجه ایالات متحده از روسیه می‌خواهد برنامه‌های خود به منظور اشغال احتمالی اوکراین را کنار بگذارد و آنها را تهدید می‌کند که «عواقب سختی» در انتظار مسکو خواهد بود، در حالی که سرگئی لاوروف، همتای روسی او از تهدید ناتو و اوکراین علیه امنیت روسیه سخن می‌گوید و از احتمال بازگشت «کابوس رویارویی نظامی» به اروپا خبر می‌دهد.

وزرای امور خارجه امریکا و روسیه روز پنجشنبه در حاشیه نشست امنیت و همکاری در اروپا که در استکهلم برگزار می‌شد با یکدیگر دیدار و گفت‌وگو کردند. انتظار می‌رفت این دیدار آغازی باشد بر کاهش تنش‌ها میان غرب و روسیه بر سر مساله اوکراین اما هشدارهای بلینکن به روس‌ها و همچنین واکنش لاوروف مبنی بر اینکه هر اقدام تنبیهی از سوی غرب با واکنش قاطع مسکو روبه‌رو خواهد شد، ثابت کرد موانعی جدی بر سر راه فرو نشاندن آتش تنش در شرق اروپا وجود دارد.
دیدار لاوروف و آنتونی بلینکن در سوئد، دومین دیدار دوجانبه دو وزیر از زمان آغاز به کار هفتاد و یکمین وزیر خارجه ایالات متحده بود که به نظر می‌رسد «بی‌نتیجه» باقی ماند. کارشناسان معتقدند بی‌نتیجه بودن این نشست ممکن است «بن‌بست» در یافتن راه‌حل سیاسی برای مساله اوکراین را نشان دهد اما از نظر کاخ سفید، فرصتی را پیش روی دولت بایدن قرار می‌دهد تا با مانور روی بی‌نتیجه ماندن تلاش‌های سیاسی، قوی‌تر از قبل سیاست‌های خود در راستای مهار روسیه را اجرایی کند.
روزنامه واشنگتن پست در این باره می‌نویسد: «این دیدار فضایی را برای دولت بایدن فراهم کرد که حالا امریکا با استفاده از آن می‌تواند دیگر کشورها را به طراحی یک مجموعه تنبیه اقتصادی راضی کند تا در صورتی که روسیه به اوکراین حمله کرد، علیه مسکو اعمال شود.»
تاکنون کشورهای اروپایی به‌رغم اتخاذ مواضع سرسختانه علیه مسکو در بیانیه‌ها و سخنرانی‌های مختلف، از همراهی با ایالات متحده برای وضع و اعمال تحریم‌های اقتصادی جدی علیه روسیه سر باز زده بودند. اروپایی‌ها نگرانند تقابل با روسیه در فصل زمستان برای آنها به معنای کمبود شدید در حوزه انرژی و یخ زدن خانه‌های شهروندان‌شان باشد.
دولت بایدن می‌گوید تهاجم احتمالی روسیه به اوکراین، در فاصله 8 سال بعد از اشغال شبه جزیره کریمه و آغاز حمایت از جدایی‌طلبان شرق اوکراین، می‌تواند یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها برای امنیت اروپا باشد.
در آغاز نشست 30 دقیقه‌ای وزرای خارجه امریکا و روسیه، ابتدا بلینکن دیپلماسی را «تنها راه عبور از بحران» معرفی کرد و بعد به همتای روس خود که دقیقا در کنار او نشسته بود، گفت: «اما به عنوان یک موضع صریح باید بگویم که اگر روسیه تصمیم بگیرد که آغازگر تقابل نظامی باشد، عواقبی جدی در کار خواهد بود.» وزیر خارجه امریکا از روس‌ها خواست وضعیت آرایش نیروهای نظامی خود را به شرایط عادی بازگرداند. لاوروف نیز پاسخ داد: «همان‌طور که رییس‌جمهور پوتین گفته ما خواهان تقابل با هیچ کسی نیستیم، چراکه هیچ‌کس نمی‌تواند امنیت خود را با از بین بردن امنیت دیگران تضمین کند.» وزیر خارجه روسیه همچنین تاکید کرد: «گسترش ناتو به سوی شرق یک تهدید علیه امنیت روسیه است و مسکو این موضوع را نمی‌پذیرد.»
بلینکن شامگاه پنجشنبه در توصیف این دیدار و نتایج آن به خبرنگاران گفت این گفت‌وگو زمینه را برای گفت‌وگویی که روسای جمهور دو کشور در آینده نزدیک با یکدیگر خواهند داشت فراهم کرد. وزیر خارجه امریکا در پاسخ به سوالات درخصوص جزییات مطالب مطرح شده از سوی او خطاب به همتای روسی‌اش چیزی نگفت اما تاکید کرد هدف از این دیدار انتقال نگرانی شدید ایالات متحده از اتفاقاتی است که در نزدیکی اوکراین رخ می‌دهد. بلینکن ساعاتی پیش از دیدار با لاوروف با وزیر خارجه اوکراین دیدار کرده بود.
یک مقام امریکایی که در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان دیدار بلینکن و لاوروف را «هوشمندانه» توصیف کرده می‌گوید نتیجه این دیدار، توافق بر سر ادامه یافتن دیپلماسی و انتقال نگرانی‌های امریکا بود.
لاوروف در سخنرانی خود که ساعاتی پس از این دیدار صورت گرفت مواضع خود را روشن‌تر ساخت. او گفت که از نگاه روسیه نیاز است که یک توافق جدید در راستای کاهش تنش‌ها با ناتو امضا شود. لاوروف تاکید کرد: «معماری ثبات استراتژیک به سرعت در حال نابودی است. ناتو از بررسی سازنده پیشنهادهای ما برای تنش‌زدایی و جلوگیری از حوادث خطرناک خودداری می‌کند. در عوض زیرساخت‌های نظامی ائتلاف ناتو به مرزهای روسیه نزدیک می‌شود. سناریوی کابوس رویارویی نظامی در حال بازگشت است. مسکو نمی‌تواند تهدیدهای نظامی جدیدی را که در مرزهایش ظاهر می‌شود، بپذیرد. ‌تبدیل کشورهای همسایه به پل‌های رویارویی با روسیه و استقرار نیروهای ناتو در مجاورت مستقیم مناطق دارای اهمیت استراتژیک برای امنیت روسیه، قطعا غیرقابل قبول است. انتقال کشتی‌های حامل سلاح به اوکراین، دولت کی‌یف را تشویق می‌کند تا فکر کند می‌تواند با زور مشکلات سرزمینی را حل و فصل کند. مسکو نگران این است که موشک‌های میان برد امریکایی در اروپا مستقر شوند.» وزیر خارجه روسیه گفت، مسکو قصد دارد به زودی پیشنهادهایی را برای بسته جدید امنیت اروپا ارایه کند و امیدوار است که این موضوع، ناتو را از گسترش فعالیت‌هایش به سمت شرق بازدارد.
این مطالبه لاوروف، روز جمعه یک بار دیگر از زبان سخنگوی وزارت خارجه روسیه نیز مطرح شد. ماریا زاخارووا در نشست خبری گفت: «از زمان پایان جنگ سرد، روسیه بارها تعهداتی را دریافت کرده است که حوزه قضایی و نیروهای ناتو یک اینچ به سمت شرق حرکت نخواهند کرد. همه این وعده‌ها فراموش شد و هیچ‌کدام عملی نشد. نتیجه آن وضعیت اسفناک امنیتی کنونی در اروپا است. ما مطمئن هستیم که تنها راه‌حل این وضعیت، توسعه مشترک توافقنامه‌های بلندمدت است که از گسترش بیشتر ناتو به سمت شرق و استقرار سیستم‌های تسلیحاتی که ما را در مجاورت مرزهای روسیه تهدید می‌کند، جلوگیری می‌کند.» او همچنین الحاق اوکراین به ناتو را «خط قرمز» روسیه خواند.
مایکل کافمن، مدیر مرکز مطالعات روسیه در موسسه تحقیقاتی CNA، معتقد است هرچند وقوع یک درگیری نظامی در شرایط کنونی غیرقابل جلوگیری نیست اما واقعیت این است که آغاز یک درگیری از هر زمان دیگری در گذشته محتمل‌تر است. به گفته او، این موضوع که روسیه خط قرمز خود را پیوستن اوکراین به ناتو عنوان می‌کند شامل همکاری‌های دفاعی گسترده غرب و ناتو نیز می‌شود و نادیده گرفتن این موضوع از سوی کشورهای غربی تبعاتی دارد. او تاکید دارد ایالات متحده با یک دو راهی سخت مواجه است: «ما قرار نیست بر سر اوکراین با روسیه وارد جنگ شویم اما اگر قرار باشد بدترین اتفاق بیفتد، نشان دادن اراده سیاسی بسیار قوی برای حمایت از اوکراین و بعد ناکامی در این مساله پیامدهای بسیاری برای اعتبار بین‌المللی ایالات متحده دارد.»
یک مقام اروپایی در این خصوص به واشنگتن پست گفته که «نگران‌کننده‌ترین جنبه حضور نظامی گسترده نیروهای روسیه در مرزهای شرقی اوکراین این است که نیروهای روس برای آغاز عملیات و پیشروی در این کشور به زمان بسیار کمی نیاز دارند.» به گفته او، این زمان اندک باعث می‌شود کشورهای اروپایی و ایالات متحده فرصت بسیار کمی برای جلوگیری از یک جنگ تمام عیار داشته باشند و این یعنی اکنون تنها زمان مناسب برای اقدام است.
همزمان با این تحولات دیپلماتیک، مارک میلی رییس ستاد کل ارتش ایالات متحده گفته است که فعالیت‌های نظامی روسیه در نزدیکی مرز اوکراین نگران‌کننده است. رییس ستاد مشترک ارتش امریکا از گمانه‌زنی درخصوص انواع گزینه‌هایی که امریکا ممکن است در صورت تهاجم روسیه درنظر بگیرد، خودداری کرد؛ اما بر اهمیت حاکمیت اوکراین برای واشنگتن و ائتلاف ناتو تاکید کرد. میلی حین پروازش از سئول به واشنگتن گفت: اگر یک اقدام تهاجمی آشکار از سوی روس‌ها به صورت نظامی به کشوری که از سال ۱۹۹۱ مستقل بوده است انجام شود، منافع امنیت ملی مهم امریکا و کشورهای عضو ناتو به خطر می‌افتد.
محافظه‌کاران در امریکا معتقدند ایالات متحده باید به جای به‌کارگیری دیپلماسی برای حل مشکلات با روسیه، روش سرسختانه‌تری را در پیش بگیرد. تام روگان، تحلیلگر جمهوری‌خواه در این خصوص در واشنگتن اگزماینر می‌نویسد: «امریکا باید استدلال‌های روسیه را بدون شک رد کند. هیچ چشم‌اندازی برای پیوستن کشورهایی مانند گرجستان یا اوکراین به ناتو در آینده‌ای نزدیک وجود ندارد. اما اگر روزی شرایط برای این روند فراهم شود، تصمیم‌گیری برای پیوستن به ناتو به عهده آن کشورهاست نه روسیه. درضمن، استدلال روسیه بر این مبنا نیست که کشورهایی چون اوکراین و گرجستان اصلا حق ندارند به ناتو محلق شوند. با اینکه یکسری شواهد موجود است که نشان می‌دهد روسیه علیه سوئد و فنلاند از تهدید نظامی استفاده کرده، مساله انرژی را برای هدف قرار دادن مولداوی به کار برده و کودتای نافرجام ۲۰۱۶ در مونته‌نگرو (طراحی شده برای خرابکاری در پیوستن سال آتی میلادی این کشور به ناتو) را رقم زده، اما پوتین معتقد است که هیچ کشور دموکراتیک نزدیک به روسیه حق ندارد به ناتو بپیوندد. از طرفی هم بر این باور است که مالکیت انحصاری بر قطب شمال را دراختیار دارد.» به نوشته او، اگر بایدن شجاع بود، به پوتین می‌گفت که تشدید تنش هرگز به نفع او نخواهد بود.